درآمدى به تاريخ علم اصول

مهدى على‏پور

- فهرست -


مقدّمه‏ى مركز
پيشگفتار 
ديباچه

تاريخ علم اصول
فوايد كار تاريخى در علم اصول
انواع كار تاريخى در علم اصول
مراد از كار تاريخى در اثر حاضر
ويژگى‏هاى اثر حاضر
سخنى چند با استادان و دانش‏پژوهان محترم اين رشته

درس اول

معرّفى دو علم اصول فقه و تاريخ اصول

مقدّمه
تعريف علم اصول فقه
موضوع علم اصول
غرض و غايت اصول
ادلّه و منابع حكم شرعى
علم تاريخ اصول
تعريف علم تاريخ اصول
موضوع و غرض تاريخ اصول
پيشينه‏ى تاريخ اصول
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس دوم

پيدايش و تأسيس علم اصول

كيفيت و زمان پيدايش اصول فقه
علت نياز به اصول فقه
تدوين اصول فقه
نقد و بررسى ديدگاه‏ه
جمع بندى نهايى بحث
چكيده درس
پرسش‏هايى براى انديشه ورزى
تحقيق و پژوهش

درس سوم

دوره‏ى تأسيس

ادوار و تطوّرات اصول فقه
مراد از دوره چيست؟
ملاك و معيار در دوره بندى علم چيست؟
ادوار اصول فقه از نظر محققان
دوره‏ى اوّل دوره‏ى تأسيس
نقش ائمه عليهم‏السلام در تأسيس اصول فقه
شخصيت‏هاى اصلى دوره و آثار مهمّ آنه
هشام بن حكم
يونس بن عبدالرحمن
دارم بن قَبِيصه
ابوسهل نوبختى
ابن جنيد
اشاره به پاره‏اى انديشه‏هاى اصولى اين دوره
ويژگى‏هاى مهمّ دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس چهارم

دوره‏ى دوم، دوره‏ى توسعه و تدوين‏هاى گسترده و كامل در اصول (1)

نگاه اجمالى به دوره
شخصيت‏هاى اصلى دوره، لبّ انديشه‏ها و آثارشان
شيخ مفيد
سيّد مرتضى
سلاّر ديلمى
شيخ طوسى
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس پنجم

دوره‏ى دوم، دوره‏ى توسعه و تدوين‏هاى گسترده و كامل در اصول (2)

نگاهى اجمالى به پس از شيخ طوسى
سديدالدّين حمصى رازى
ابن زهره
آثار مهمّ دوره‏ى دوم
افكار و انديشه‏هاى اصولى رايج در اين دوره
تبويب رايج در دوره‏ى دوم
ويژگى‏هاى مهمّ دوره
نگاهى اجمالى به اصول اهل سنّت در اين دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس ششم

دوره‏ى سوم، دوره‏ى تكامل از ابن ادريس حلّى تا اوايل قرن يازدهم (1)

نگاهى اجمالى به دوره
علل و عوامل پيدايش دوره
شخصيت‏هاى اصلى دوره، كتاب‏ها و لبّ افكارشان
ابن ادريس حلى
محقّق حلى
علاّمه حلى
چكيده درس
پرسش‏هايى براى انديشه ورزى
تحقيق و پژوهش

درس هفتم

دوره‏ى سوم، دوره‏ى تكامل از ابن ادريس حلّى تا اوايل قرن يازدهم (2)

بررسى شخصيت‏هاى ديگرى از دوره‏ى سوم
شهيد ثانى
شيخ حسن (صاحب معالم)
شيخ بهايى
مهم‏ترين كتاب‏هاى اصولى دوره
لبّ افكار و انديشه‏هاى اصولى و پاره‏اى از نو آورى‏هاى اين دوره
نگاهى به تبويب رايج در اين دوره
اصول اهل سنّت در اين دوره
ويژگى‏هاى دوره‏ى سوم
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس هشتم

دوره‏ى چهارم، پيدايش و اوج اخبارى‏گرى و ضعف اصول ()

پيدايش مكتب اخبارى‏گرى و علل آن
اصول و بنيادهاى اخبارى
نگاهى اجمالى به تفاوت اخباريان با اصوليان
شخصيت‏هاى اصلى در مكتب اخبارى‏گرى
محمّد امين استر آبادى (مؤسّس مكتب)
فيض كاشانى
شيخ حر عاملى
ميرزا محمّد اخبارى
شيخ يوسف بحرانى
مهم‏ترين كتاب‏هاى اخباريان
آثار مثبت و منفى اخبارى گرى
آثار مثبت و فوايد اخبارى‏گرى
آثار مخرّب و زيانبار اخبارى‏گرى
چكيده درس
پرسش‏هايى براى انديشه ورزى
تحقيق و پژوهش

درس نهم

دوره چهارم، اوج اخبارى‏گرى و ضعف اصول ()

نگاهى به شخصيت‏هاى اصولى اين دوره
سلطان العلم
فاضل تونى
مولى صالح مازندرانى
ملا خليل قزوينى
آقا حسين خوانسارى
آقا جمال خوانسارى
آثار مهمّ دوره
اصول اهل سنّت در اين دوره
ويژگى‏هاى دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس دهـم

دوره‏ى پنجم، دوره‏ى تجديد حيات و تحولات شگرف در اصول فقه (1)

نگاه اجمالى به كل دوره
علل پيدايش دوره و تحليل آن
شخصيت‏هاى اصلى دوره
وحيد بهبهانى
علاّمه بحرالعلوم
شيخ جعفر كاشف الغط
سيّد على طباطبايى
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس يازدهم

دوره‏ى پنجم، دوره‏ى تجديد حيات و تحوّلات شگرف در اصول فقه (2)

نگاهى به شخصيت‏هاى ديگرى از دوره‏ى پنجم
ميرزاى قمى
مولى مهدى نراقى
سيّد محسن اعرجى كاظمى
سيّد محمّد مجاهد
شريف العلماء مازندرانى
شيخ محمّد تقى بن عبدالرحيم اصفهانى
شيخ محمّد حسين بن عبدالرحيم اصفهانى
سيّد ابراهيم قزوينى
مهم‏ترين آثار دوره
افكار و انديشه‏هاى رايج اين دوره و پاره‏اى از ابتكارات دوره
تبويب رايج دوره
نگاهى اجمالى به اصول اهل سنّت
مزايا و ويژگى‏هاى مهمّ دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه ورزى
تحقيق و پژوهش

درس دوازدهم

دوره‏ى ششم، ژرف‏نگرى در علم اصول (1)

نگاه اجمالى به دوره‏ى ششم و تحليل آن
شخصيت‏هاى اصلى دوره، آثار و لبّ افكارشان()
شيخ مرتضى انصارى، آغاز كننده‏ى اين دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس سيزدهم

دوره‏ى ششم، ژرف‏نگرى در اصول (2)

نگاهى به شخصيت‏هاى ديگرى از دوره ششم
ميرزاى شيرازى
ميرزاى رشتى
شيخ هادى تهرانى
آخوند خراسانى
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس چهاردهم

دوره‏ى ششم، ژرف نگرى در اصول (3)

مقدّمه
شناخت شخصيت‏هاى ديگرى از دوره‏ى ششم
ميرزاى نائينى
آغا ضياءالدّين عراقى
شيخ محمّد حسين اصفهانى
آثار مهمّ دوره
افكار رايج در اين دوره
اشاره به نوآورى‏هاى اين دوره
تبويب رايج در اين دوره
اصول اهل سنّت در اين دوره
ويژگى‏هاى مهمّ دوره
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

درس پانزدهم

نگاهى به عصر حاضر

مقدّمه
پاره‏اى از شخصيت‏هاى اصولى معاصر
آية اللّه‏ سيّد ابوالقاسم خويى
امام خمينى
شهيد سيّد محمّد باقر صدر
اصول فقه امروز و برخى نارسايى‏ه
نگاهى دوباره به تلاش محقّقان معاصر و كاستى‏هاى آن
ضرورت نيل به اصول مطلوب، مؤلّفه‏ها و راه‏هاى وصول به آن
اصول اهل سنّت و ركود دامنه‏دار آن
چكيده‏ى درس
پرسش‏هايى براى انديشه‏ورزى
تحقيق و پژوهش

كتابنامه