پيشگفتار

قوانين عملى اسلام كه از وحى الهى سرچشمه گرفته و بر اساس فطرت پاك انسان و همگون با حكم عقل تشريع شده، تضمين كننده سعادت بشرى است.

اين قوانين، تمام زواياى زندگى بشرى، اعم از فردى و اجتماعى آن را مورد توجه قرار داده وهرگز عملى از اعمال انسانى را بدون حكم رها نكرده است و بخش عمده‏اى از آن، بيان‏كننده چگونگى روابط اجتماعى انسانهاست، كه در اين بخش وظيفه پيروان خود را نسبت به اين مسأله به گونه‏اى روشن و راحت مشخص كرده است، هرچند برخى از افراد به جهت عدم آشنايى به آن قوانين، هنگام عمل دچار اشكال مى‏گردند و خود را به زحمت مى‏اندازند، ولى اندك آگاهى نسبت به احكام اجتماعى اسلام، راه را روشن و موانع را مرتفع مى‏سازد و انسان مى‏تواند با خاطرى آسوده وقلبى مطمئن وظايف شرعى خود را به طور صحيح به انجام‏رساند.

يك بخش از اين مسائل، چگونگى ارتباط با غيرمسلمانان است كه امروزه در بسيارى از كشورها براى مسلمانان آن ديار و ديگرانى كه به آنجا سفر مى‏كنند، سبب پرسشهاى بسيارى شده است.

در دهه اخير كه با پيروزى انقلاب اسلامى در ايران توجه به احكام شرعى و تعهّد عملى نسبت به آن افزايش يافته، احساس نياز نسبت به شناخت اينگونه مسائل شكوفا گشته و در چند سال اخير از سوى برخى از نهادها و ارگانها، پيشنهاد جمع‏آورى و تدوين اين دسته از احكام فقهى داده شده بود، ولى فرصت دست نمى‏داد و توفيق يار نمى‏گشت تا به اين پيشنهاد جامه عمل پوشانده شود امّا در ماههاى اخير اعلام نياز بيشتر شد و لزوم تدوين و نگارش چنين نوشته‏اى دو چندان گشت كه ما را بر آن داشت تا با تشكيل چندين جلسه با دوستانى كه سفرهايى به كشورهاى مختلف داشتند و دريافت نمونه‏هاى زيادى از سؤالهايى كه در آنجا پيش مى‏آيد و مرورى اجمالى بر تمامى ابواب فقه و سير كاملى در مجموعه استفتاآتى كه از محضر امام‏خمينى(ره) شده و در دو مجلد به چاپ رسيده است، در اوّلين گام ضرورى‏ترين مسائل، با نمونه‏هايى از مثالها و مصداقها جمع‏آورى و نگاشته شود،

اميد آن داريم تا با انتشار اين نوشته، بابى گشوده شود و مسائل ديگرى از عزيزانى كه به خارج از كشور مسافرت مى‏كنند و يا در آنجا سكونت دارند، به دست رسد و در آينده مجموعه‏اى كامل كه در بردارنده تمام مسائل باشد، در اختيار علاقمندان قرار گيرد.

يادآورى چندنكته:

1 * بسيارى از مسائل احكام اختصاص به مكان خاصى ندارد و با مسافرت تغييرى در آنها پديد نمى‏آيد و تمام افراد مكلّف در همه جا نسبت به عمل به آنها يكسانند، ولى برخى از مسائل ويژه موقعيتهاى خاص و مكانهاى مخصوصى مى‏باشد، كه از اين دسته مسائل، احكامى است كه در سفر به كشورها *بويژه به كشورهاى غيراسلامى* پيش مى‏آيد، و چون دستيابى به آنها مستلزم آگاهى به تمام ابواب فقه و اطلاع از جايگاه خاص آنها و صرف وقت زياد است، لذا جمع‏آورى و تبويب آنها مى‏تواند افراد را در مواقع لزوم جهت پيدا كردن احكام مورد نظر يارى دهد.

2 * نوشته حاضر، تنها در بردارنده مسائل ويژه‏اى است كه در مسافرتهاى خارج از كشور *بخصوص كشورهاى غيراسلامى* مورد ابتلا مى‏باشد.

3 * مطالب اين نوشته بيشتر بر اساس تنظيم مرسوم ابواب فقه، از طهارت تا پايان، آورده شده است.

4 * مسائل اين نوشته مطابق با فتاواى بنيانگذار جمهورى اسلامى، حضرت آية اللَّه العظمى امام‏خمينى(قدس سره) مى‏باشد، بجز در چند مورد كه فتاواى ديگران نيز آورده شده است.

بديهى است كه اغلب اين مسائل احكام كلّى و مورد اتفاق است و مسائل جزئى و اختلافى در آن كمتر وجود دارد، گرچه اميدواريم كه در فرصتهاى آينده بتوانيم آراى برخى از مراجع بزرگ تقليد بويژه حضرت آيةاللَّه العظمى اراكى(دام ظله) را بر آن بيفزاييم.

5 * براى اطمينان بيشتر خوانندگان عزيز، مأخذ هر مسأله در پايان همان صفحه آورده شده است.

6 * جهت اختصار در مأخذ مطالب، علائم زير به كار رفته است:

ج = جلدص = صفحهم = مسألهس = سؤال

7 * در تهيه اين نوشته، از متون زير استفاده شده است:

تحرير الوسيله *امام خمينى* ناشر: دار الانوار بيروت.

العروة الوثقى (دوجلدى) با حاشيه مراجع تقليد، ناشر: انتشارات علميه اسلامى

رساله توضيح المسائل *امام خمينى* ناشر: بنياد پژوهشهاى‏اسلامى‏آستان قدس

استفتاآت *امام خمينى* ناشر: دفتر انتشارات اسلامى.

استفتاآت ويژه حج، حوزه نمايندگى ولى فقيه درامور حج و زيارت.

مناسك حج *امام خمينى* ناشر: نشر مشعر.

در پايان خداى را بر اين توفيق سپاس مى‏گوييم واز برادرانى كه سابقه سفر به خارج داشتند و با رهنمودهاى خود راهنمايمان بودند تشكر كرده، و از نظرات و پيشنهادهاى سازنده شما عزيزان استقبال مى‏كنيم.

ربّنا تقبل منا انك انت السميع العليم

محمّد حسين فلاّح زاده ابرقويى

زمستان 1372 ه’ . ش

آداب سفر

در اسلام به سفر رفتن براى كسب معرفت و دانش‏اندوزى وپندگيرى از شگفتيهاى طبيعت و آثار باقيمانده از امّت هاى گذشته و بهره‏گيرى از پيشرفتهاى علمى ديگران جهت برآوردن نيازهاى جامعه اسلامى و تقويت دانش مسلمين و توانايى آنها در مقابل دشمنان، نه تنها مطلوب مى‏باشد، بلكه در برخى موارد، لازم و ضرورى است و پاداش هجرت در راه خدا را دارد. و گاهى سفر براى تجارت و فعاليت‏هاى اقتصادى و حتى براى سير و سياحت جايز بلكه مستحب است.

از آنجا كه اسلام براى تمام افعال انسانها، چه فردى و چه اجتماعى، قوانين خاصّى دارد، براى سفر نيز آداب و احكام ويژه‏اى قائل است در آغاز اين نوشته به برخى از آداب سفر اشاره مى‏كنيم تا افرادى كه به ساير كشورها سفر مى‏كنند بتوانند با عمل به آنها از بركات معنوى آن نيز بهره‏مند شوند.

امورى كه براى مسافر مستحب است:

انتخاب زمان مناسب براى سفر.

صدقه دادن، بويژه هنگام شروع سفر.

وصيّت كردن، بويژه نسبت به حقوق واجب.

خداحافظى با بستگان و دوستان.

خواندن سوره حمد، توحيد، قدر، ناس، فلق و آية الكرسى.

خواندن دعاى سفر، ذكر، حمد و شكر الهى هنگام شروع سفر.

امام صادق عليه‏السلام فرمود: آنگاه كه سوار مركب مى‏شويد بگوييد:

* سُبحانَ الَّذى سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنين *

انتخاب همسفر.

يارى دادن به همسفران و دستگيرى از ضعيفان.

وحدت و هماهنگى با همسفران و پرهيز از اختلاف.

خوشرفتارى و خوشرويى با همسفران. ( العروة الوثقى، ج 2 ، كتاب الحج. )

توشه كافى همراه داشتن.

كشورهاى اسلامى و غيراسلامى

افرادى كه از كشور جمهورى اسلامى ايران به ساير كشورها مسافرت مى‏كنند، دو دسته‏اند، برخى به كشورهاى *اسلامى* سفر مى‏كنند و برخى به كشورهاى *غيراسلامى*.

كشورهاى اسلامى در اينجا به آن دسته از كشورهايى گفته مى شود كه اكثر اهالى آنها مسلمان هستند، هر چند نظام حاكم بر آنها اسلامى نباشد، كشورهاى غيراسلامى هم در اين تعريف، به آن دسته از كشورهايى گفته مى شود كه اكثر افراد آن غيرمسلمان هستند.

گرچه ممكن است در يك كشور نيز، برخى از شهرها، حكم كشور اسلامى و به تعبير صحيح‏تر، حكم *بلاد اسلامى* را داشته باشد، و اين در صورتى است كه اكثر افراد آنجا و يا تمام آنان مسلمان باشند و برخى ديگر كه ساكنان آن غيرمسلمانانند يا مسلمان در اقليتند حكم كشورهاى غيراسلامى را داشته باشد.

برخى از كشورهاى اسلامى :

× پاكستان× افغانستان× عراق

× كويت× بحرين× امارات متحده عربى

× عمان× عربستان× اردن

× لبنان× سوريه× مصر

× الجزاير× ليبى× يمن

× سودان و بسيارى از كشورهاى ديگر.

برخى از كشورهاى غيراسلامى :

× امريكا× چين× ژاپن

× انگلستان× فرانسه× اسپانيا

× ايتاليا× كانادا× مكزيك

× رومانى× برزيل× بلغارستان

وبرخى ديگر از كشورها.

كسانى كه به كشورهاى اسلامى سفر مى‏كنند يا در آنجا سكونت دارند هرچند از نظر مذهب با آنها هماهنگ نباشند، مثلاً مسافر، پيرو مذهب جعفرى است و ساكنان آن كشور پيرو مذهب مالكى يا حنفى هستند، مشكل خاصى ندارد، چون به هر حال مسلمان هستند، و آن كشورهانيز از * بلاد اسلامى * است و در اكثر مسائل با هم مشترك هستند، ولى در برخى موارد كه ممكن است مسأله خاصى، مانند نماز جماعت پيش آيد اشاره خواهد شد.

و غيرمسلمانان نيز دو دسته‏اند.

1*اهل كتاب مسیحی يهودى زردتشتى صائبين

2*غير اهل كتاب

در برخى از مسائل فقهى اهل كتاب با ساير غيرمسلمانان تفاوت دارند، كه در بخشهاى آينده روشن خواهد شد. ( توضيح المسائل، م209 و م 109. )

به فتواى رهبر معظم انقلاب اسلامى حضرت آيةاللَّه خامنه‏اى اهل‏كتاب پاك هستند، بنابراين در بسيارى از احكام طهارت و نجاست ( *رساله اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسى، س 313. )

با مسلمانان تفاوتى ندارند كه در بخش‏هاى آينده با آنها آشنا خواهيد شد.

مقصود از اهل كتاب هركسى است كه اعتقاد به يكى از اديان الهى داشته و خود را از پيروان پيامبران الهى (على نبينا و آله و عليهم السلام) بداند و يكى از كتاب‏هاى الهى را كه بر انبياء عليهم‏السلام نازل شده، داشته باشد، مانند يهود، نصارى، زرتشتى‏ها و همچنين صائبين كه بر اساس تحقيقات ما از اهل كتاب هستند و حكم آنها را دارند، معاشرت با پيروان اين اديان با رعايت ضوابط و اخلاق اسلامى اشكال ندارد. ( همان، س315. )

طهارت

انسان بايد از خوردن و آشاميدن اشياء نجس بپرهيزد و درنماز و برخى عبادات ديگر، بدن و لباسش پاك باشد، اشياء نجس نسبت به اشياء پاك بسيار محدود است و مى توان گفت: *در عالم همه چيز پاك است مگر يازده چيز و آنچه با آنها برخوردى موثر داشته باشد.*

نجاسات يازده تاست كه در رساله توضيح المسائل آمده است و برخى از آنها، با تغيير مكان و مسافرت تغييرى در احكام آنها پديد نمى‏آيد و مسائل خاصى براى مسافران كشورهاى غيراسلامى پيش نمى‏آورد، مانند خون، كه درهمه جا و از همه كس * چه از مسلمان و چه غيرمسلمان * نجس است چه در كشور اسلامى و چه غير آن، لذا ما در اين نوشته از پرداختن به مسائل آنها صرفنظر كرده و تنها به موارد ذيل كه مسائل ويژه‏اى دارد مى پردازيم:

مردارسگخوكشراب

احكام نجاسات

مردار

حيوانى كه خود به خود بميرد و يا به غير دستور اسلام ذبح شود *مردار* است ولى تمام حيوانهاى مرده نجس نيست، كه احكام هر يك در جدول زير نشان داده شده است:

سگ و خوكتمام اجزاى آن نجس است.

مردار حيوان پاك است.اجزاى بى‏روح مانند مو و پشمپاك است.

اجزاى روح‏دار مانندگوشت

و پوست نجس است.

توضيح :

سگ يا خوكى كه در خشكى زندگى مى كند تمام اجزاى بدن آن نجس است، چه پس از مردن و چه پيش از آن، ولى سگ دريايى حكم ساير حيوانهاى خون جهنده‏دار را دارد. ( العروة الوثقى، ج1 ، ص 85 و تحرير الوسيله، ج1 ص115 )

حيوانى كه اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مى‏كند وبا فشار بيرون مى‏آيد خون جهنده‏دار است مانند، مرغ، خروس، گربه، گوسفند. ( تحرير الوسيله، ج1 ، ص118 )

حيوانى كه اگر رگ آن را ببرند خون بيرون نمى آيد و يا خون ندارد خون جهنده‏دار نيست، مانند مار، ماهى، سوسك.

مسأله 1 * اجزايى كه در حال حيات (قبل از مردن) از بدن انسان يا حيوانى كه خون جهنده دارد جدا شود، در حكم طهارت و نجاست با اجزاى مردار تفاوتى ندارد، يعنى اگر آن جزء، بى‏روح باشد، پاك و اگر روح‏دار باشد نجس است.

مسأله 2 * اشيائى كه از اجزاء بى روح حيوان تهيه شده پاك است، هر چند ذبح شرعى نشده باشد، بنابراين لباسهاى پشمى، كركى، مويى، پاك است، هر چند غيرمسلمان آن را ساخته باشد و يا در بازار غير مسلمين به فروش مى رسد، ولى اگر از حيوان حرام گوشت باشد، نماز خواندن با آن لباس باطل است. ( همان مدرك، ج 1، ص 559 )

مسأله 3 * اشيائى كه از اجزاء روح‏دار حيوان خون جهنده‏دار كه ذبح شرعى نشده تهيه شده باشد نجس است، مانند چيزهائى كه از چرم تهيه مى‏شود، مثل× كفش× كيف× كلاه×كمربند ×كاپشن ×دستكش × بند ساعت

مسأله 4 * در موارد زير حكم به طهارت مى‏شود، يعنى آن شى‏ء نجس نيست.

× چيزى كه معلوم نيست چرم است يا نه ؟

× چيزى كه معلوم نيست از اجزاء حيوان خون جهنده‏دار است يا از حيوانى كه خون جهنده ندارد؛ مانند كمربندى كه معلوم نيست از پوست مار است يا غير آن. ( العروة الوثقى، ج 1، ص62 )

مسأله 5 * چيزى كه از چرم حيوان خون‏جهنده‏دار تهيه شده مانند كفشى كه معلوم است از چرم گاو تهيه شده، اگر ذبح شرعى آن معلوم نيست، يعنى نمى‏دانيم به طريق شرعى ذبح شده يا نه، اقسام مختلفى دارد، بدين شرح:

× از مسلمان خريدارى مى‏شود و ساخت كشور اسلامى است، پاك است.

× از مسلمان خريدارى مى‏شود ولى ساخت كشور غيراسلامى است؛ مثلاً در بازار كويت كفشى مى‏خرد كه ساخت ايتاليا است نجس است، مگر آنكه معلوم شود كه ذبح شرعى شده و وارد كننده مسلمان با احراز اينكه ذبح شرعى شده وارد كرده است.

× از غيرمسلمان خريدارى مى‏شود ولى ساخت كشور اسلامى است؛ مثلاً در لندن كفشى مى‏خرد كه ساخت سوريه مى‏باشد پاك است.

× از غيرمسلمان خريدارى مى‏شود و ساخت كشور غيراسلامى استنجس است.

× از مسلمان مى‏خرد و معلوم نيست از چه كشورى است پاك است .

× از غيرمسلمان مى‏خرد و معلوم نيست از چه كشورى مى‏باشد نجس است.

( العروء الوثقى، ج 1، ص 558 م9، ص559 م10، ص 60، م6و 7 )

مسأله 6 * فرآورده‏هاى لبنياتى كه از حيوان حلال گوشت زنده گرفته مى‏شود، مانند شير، ماست، پنير، كشك، كره، خامه كه از گاو و گوسفند مى‏باشد، همگى پاك و خوردن آن حلال است، هرچند غيرمسلمان آن را تهيه كرده باشد و يا در بازار غيرمسلمانان به فروش برسد، يا از كشورهاى غيراسلامى آورده باشند، مگر آنكه انسان يقين كند كه با بدن غيرمسلمان تماس پيدا كرده و نجس شده است، و شك و احتمال--به فتواى رهبر معظم انقلاب اسلامى حضرت آيةاللَّه خامنه‏اى اگر آن غيرمسلمان از اهل كتاب باشد، اشياء خريدارى شده پاك است، حتى اگر مطمئن باشيم با بدن او تماس داشته است.(رساله اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسى، س 321. )

كافى نيست و نيازى به تحقيق و جستجو ندارد.

(براى آشنايى بيشتر به فصل خوردنيها و آشاميدنيها مراجعه كنيد)

استفتا

( استفتا = فتوا خواستن از مرجع تقليد، سؤالى كه مقلّد از مرجع تقليد خود مى‏نمايد و پاسخى كه او مى‏دهد. )

س 1 * آيا چرمى كه در كشور فرانسه به فروش مى‏رسد (يا كفش چرمى و غيره) * از آنجا كه احتمال ورود از الجزاير را دارد * پاك است و پوشيدن يا استفاده كردنش اشكال ندارد؟

جواب : در حكم ميته است «نجس است» ( استفتاآت، ج 1، ص 97، س252 )

س 2 * آيا پوستهايى كه از خارج وارد مى‏شود و در ساختن كفش و امثال آن به كار مى‏رود پاك است يا نجس ؟

جواب : پوستى كه از بلاد اسلامى وارد مى‏شود محكوم به طهارت است مگر آنكه ثابت شود كه ذبح به طريق غير شرعى بوده، و پوستى كه از بلاد غيراسلامى وارد مى‏شود محكوم به نجاست است مگر احراز شود كه ذبح به طريق شرعى بوده يا احتمال داده شود كه وارد كننده مسلمان، احراز تذكيه حيوان را نموده است و پوست را در دسترس مسلمين قرار داده است. ( همان مدرك، س253 )

س 3 * اشياء و چيزهايى كه از چرم حيوانات درست شده آيا نجس است؟ و اگر دست تر به آنها خورد، دست نجس مى‏شود؟

جواب : اگر حيوان تذكيه شود چرم آن پاك است [يعنى اگر ذبح شرعى شده باشد]. ( استفتاآت، ج1، ص98، س 254 )

س 4 * آيا پوست مار واشيائى كه از پوست مار درست شده نجس است؟

جواب : پوست مار نجس نيست. ( همان مدرك )

س 5 * بعضى از پرسنل نيروى هوايى چكمه‏هايى مى‏پوشند كه در زمان طاغوت، دولت از كشورهاى غيراسلامى خريده و بين آنها توزيع نموده و يا خودشان در زمانى كه در آن كشورها مشغول تحصيل بوده‏اند از آنجا خريده و با خود آورده و از آن استفاده مى‏نمايند و همچنين اوركتهايى وجود دارد كه مانند چكمه‏هاى فوق الذكر از همين بلاد آمده و چند تكّه چرم در آن وجود دارد، نظر حضرت امام در اين‏باره چيست؟

جواب : بدون احراز تذكيه محكوم به نجاست است [يعنى اگر محرز نشود كه ذبح شرعى شده، نجس است]. ( استفتاآت، ج1، ص99، س 256 )

چگونه چيز پاكى نجس مى‏شود ؟

مسأله 1 * به غير از يازده شى‏ء نجس بقيه اشياء پاك است مگر آنكه به واسطه برخورد با اشياء نجس، نجس شود.

مسأله 2 * هرگاه شى‏ء نجس با چيز پاكى برخورد كندممكن است يكى از حالتهاى زير را داشته باشد:

. مسأله 3 * اگر انسان يقين كند چيزى نجس شده يا دو نفر عادل بگويند يا لااقل فردى كه آن شى‏ء در اختيار اوست نجس شدن آن را خبر دهد، آن چيز نجس است و در غير اين صورت پاك است. ( توضيح المسائل، م 121 )

مسأله 4 * چيز پاك را اگر انسان شك كند نجس شده يا نه، پاك است و جستجو و وارسى هم لازم نيست، هرچند بتواند نجس بودن يا پاك بودن آن را بفهمد، بنابراين در نمونه مثالهايى كه آورده مى‏شود، حكم به طهارت مى‏شود و نياز به سؤال كردن و تحقيق و پرهيز نيست؟

عطر و ادكلنى كه غيرمسلمان ساخته است ولى معلوم نيست كه با بدن وى تماس داشته است يا نه، پاك است.

وسائل و لوازمى كه در هتل‏ها * چه در كشورهاى اسلامى يا غيراسلامى * وجود دارد، از جمله ظروف غذا، حوله حمام و دستشوئى، صابون و رختخواب و تخت و ساير چيزها و حتى دستگيره در كه يقين به تماس آن با بدن كافر به گونه‏اى كه رطوبت سرايت كرده باشد و يا يقين به نجس شدن آن از راه ديگر نمى‏باشد، پاك است.

ابزار و وسايلى كه در منزل اجاره شده يا خريدارى شده وجود دارد و قبلاً غيرمسلمان در آن زندگى مى‏كرده؛ مانند لوازم آشپزخانه، فرش، موكت، كمد و حتى دستگيره‏هاى در و غيره اگر يقين به نجس شدن آنها نباشد، پاك است.

صندلى اتوبوس و تاكسى در كشورهاى غيراسلامى، در مواقعى كه باران مى‏بارد و بدن خيس است، ولى يقين به نجس شدن صندلى ماشين وجود ندارد، با نشستن بر آن بدن نجس نمى‏شود.

استفاده از قاشق، چنگال، بشقاب، ليوان و ساير امكانات در رستورانها، در صورتى كه يقين به نجس شدن آنها نباشد، پاك است.

نوشابه‏ها و ساير نوشيدنيهائى كه اصل آنها پاك و حلال است و معلوم نيست كه با بدن كافر تماس داشته يا نه، پاك است، امروزه غالباً اينگونه چيزها را با دستگاه مى‏سازند و پر مى‏كنند.

خوراكى‏هايى از قبيل: قند، شكر، بيسكويت، شكلات، آدامس و غيره، كه در ساخت آنها غيرمسلمان دست داشته ولى يقين به تماس با بدن وى نداريم و به گونه‏اى ديگر نجس نشده پاك است.

حبوبات و سبزيجات و ميوه‏هايى كه غيرمسلمان مى‏فروشد، و يقين به نجس شدن آنهانيست، پاك مى‏باشد هر چند غيرمسلمان آن را كاشته و چيده و جابه جا كرده باشد.

روغن، اعم از حيوانى و غير آن كه يقين به نجس بودن يا نجس شدن آن نباشد پاك است.

مايعات مورد نياز موتور سيكلت و اتومبيل يا منزل، اعم از بنزين، گازوئيل، نفت سفيد، روغن، گريس و غيره كه استخراج و تصفيه و توزيع آن به دست غيرمسلمان است ولى يقين به نجس شدن آن نيست، پاك مى‏باشد.

وسايلى كه براى كار به غيرمسلمان داده شده، مانند پارچه براى دوخت لباس و ماشين براى تعمير، اگر پس از تحويل گرفتن، يقين به نجس شدن آن نباشد، پاك است.

لباسى كه براى شستن يا اتو كردن به خشكشويى داده شده و غيرمسلمان كار آن را انجام داده است در صورتى كه يقين به نجس شدن آن نباشد، پاك است.

نان و ساير پختنى‏هايى كه غيرمسلمان طبخ آن را انجام داده و ماده اوليه آن پاك بوده ولى يقين به نجس شدن آن نيست، پاك مى‏باشد.

اگر مسلمان با غيرمسلمان مصافحه كند (دست بدهد) در حالى كه دست او رطوبت ندارد، يا رطوبت به حدّى نيست كه سرايت كند، يا يقين به سرايت نباشد، دست مسلمان نجس نشده است.

استفتا

س 1 * فرضاً در محيطى هستيم كه افرادى هستند كافر كه نجس مى‏باشند و هيچ اعتقادى نيز به نجس و پاكى ندارند يا در جمعى از مسلمانان هستيم كه آشنابه احكام نيستند و يا رعايت پاكى و نجاست را نمى‏كنند؛ در اينجا چه حكمى قابل اجرا است آيا مى‏شود بنا به عرف مردم آنجا را پاك دانست ؟

جواب : چيزى را كه شك در ملاقات آن با نجس داريد، محكوم به طهارت است. ( استفتاآت، ج1، ص 108، س287 )

س 2 * خوردن غذا و چاى در رستوران مسلمانان با توجه به اينكه برخى از آنها غيرمسلمان هستند و دركنار يكديگر پذيرايى مى‏شوند و با توجه به اينكه مغازه‏دار و كارگران پابند به پاكى و نجسى نيستند چگونه است ؟

جواب : اگر علم به نجاست غذا و ظرف مورد ابتلاى خودتان نداشته باشيد اشكال ندارد. ( همان مدرك، ص109، س 290 )

س 3 * افراد مسلمانى كه هم لباس مسلمانان و هم لباس غيرمسلمانان را اتو مى‏كنند آيا اتو كردن لباس ما به وسيله آنها اشكال دارد؟

جواب : اشكال ندارد مگر در صورتى كه علم به ملاقات لباس با چيز نجسى با رطوبت پيدا كنيد كه در اين صورت محكوم به نجاست است. ( استفتاآت، ج1، ص104، س 257 )

س 4 * اگر لباسى را غيرمسلمان شسته باشد ولى لباس در آفتاب خشك شده باشد آيا آن لباس پاك است؟

جواب : اگر با رطوبت با دست كافر ملاقات كرده وتطهير نشده، محكوم به نجاست است. ( همان مدرك، س 274 )

س 5 * حكم لباسهايى كه به خشكشوئى‏ها داده مى‏شود از نظر طهارت چگونه است، (لازم به تذكر است كه اقليتهاى مذهبى هم لباسهاى خود را به اين خشكشوئى‏ها مى‏دهند و در خشكشوئى از آب استفاده نمى‏شود.)

جواب : اگر لباس پاك بوده، محكوم به طهارت است مگر يقين پيدا شود كه با رطوبت با چيز نجسى ملاقات كرده است و اگر نجس بوده بايد يقين كنيد كه با آب تطهير شده است. ( همان مدرك، ص121، س 332 )

س 6 * قسمت روغن پركنى شركتى، سر پرست آن مسيحى مى‏باشد و در بعضى مواقع جهت سنجيدن روغن، به روغن مايع دست مى‏زند كه لازمه كار ايشان است، از آنجا كه نامبرده غيرمسلمان است، تماس دست او با روغن از لحاظ شرعى چه صورتى دارد؟

جواب : نجس مى‏شود ولى بر كسى كه شك دارد محكوم به--به فتواى حضرت آيه اللَّه خامنه‏اى؛ اگر از اهل‏كتاب باشد نجس نمى‏شود و چون به فتواى ايشان اهل كتاب پاك هستند، در مسائل بعدى نيز در صورتى كه در تماس اشياء با بدن غيرمسلمان حكم بر نجاست؟؟؟؟ باشد مقصود غيرمسلمانى است كه از اهل‏كتاب نيست. )

طهارت است و اعلام لازم نيست. ( استفتاآت، ج1، ص103، س 271 )

س 7 * اگرانسان ببيند يك‏نفر خارجى ازكشورهاى غيرمسلمان كه نمى‏داند مسلمان‏است ياكافر، دستش را در آب رادياتور ماشين يا گازوئيل آن زد، آيامى‏توان گفت كه آب رادياتور يا گازوئيل نجس است يانه ؟

جواب : اگر شك دارد پاك است. ( همان مدرك، س 270 )

س 8 * كوزه گلى كه احتمالاً از خاك پاك ساخته شده، ولى فروشنده آن *هندو* است و ما نمى‏دانيم كه سازنده آن مسلمان بوده يا خير، آيا آن كوزه پاك است؟ واگر پاك نباشد، آيا مى‏شود آن را پاك كرد؟ (مثلاً چند روز در آب بماند.)

جواب : پاك است مگر علم به نجاست آن داشته باشيد و اگر علم به نجاست باطن آن داشته باشيد، قابل پاك شدن نيست. ( استفتاآت، ج1، ص103، س272 )

س 9 * دست دادن با غيرمسلمان چگونه است؟

جواب : مانع ندارد و نجس نمى‏شود و در صورتى كه با رطوبت ملاقات شود نجس مى‏شود. ( همان مدرك، ص104، س 273 )

س 10 * هنگام وضو در منازل و دستشوئى‏هايى كه قبلاً خارجيها از آنها استفاده نموده‏اند معمولاً ترشحات به بدن و يا مثلاً از زمين به پاهاى انسان مى‏رسد، با توجه به اينكه معمولاً هر روز سطح زمين و دستشوئيها را با مواد مايعى فقط يكبار تميز مى‏كنند، آيا اين ترشحات نجس است؟

جواب : اگر يقين به نجاست محلى كه از آنجا ترشح مى‏شود داشته باشيد بايد از آن اجتناب شود مگر آنكه ترشح از آب لوله باشد. ( استفتاآت، ج2، ص500/ س 20 )

س 11 * مركز تهيه وتوزيع مواد غذايى، يكى از ارگانهاى زير نظر وزارت بازرگانى است و مسئوليت واردات پنير كشور را به عهده دارد، اخيراً مشخص شده است كه برخى از انواع پنيرهاى وارداتى از كشورهاى كمونيستى، توسط كارگران غيرمسلمان آن كشور با دست برش داده شده و قطعه‏هاى آن را داخل حلبها مى‏گذارند و سپس آب مورد نياز را نيز به داخل آن مى‏ريزند، با توجه به اين مطلب، خواهشمند است در مورد شرعى بودن استفاده از اين نوع پنير اعلام نظر فرماييد.

جواب : در صورت يقين به ملاقات با دست غيرمسلمان،--به فتواى آية اللَّه خامنه‏اى، اگر غيرمسلمان از اهل كتاب باشد، نجس نخواهد بود. (رساله اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسى، س 313) )

محكوم به نجاست است و با تطهير نمودن، قابل استفاده است واشكال ندارد. ( همان مدرك، ص102، س 269 )

سگ و خوك

تمام بدن سگ و خوكى كه در خشكى زندگى مى‏كنند، حتى اجزاء بى‏روح آنها مثل مو و ناخن، نجس است، و چنانچه بدن آنها به چيزى برخورد كند كه يكى از آنها رطوبت داشته باشد به حدّى كه رطوبت يكى به ديگرى سرايت كند آن شى‏ء هم نجس مى‏شود، ولى مواردى كه يقين به برخورد با آنهانمى‏باشد يا معلوم نيست كه رطوبت داشته يا نه، و يا معلوم نيست رطوبت سرايت كرده يا نه، پاك است. ( توضيح المسائل، م105 و العروة الوثقى، ج1، ص79، م 1 )

شراب

مسأله 1 * شراب و هر مايع مست كننده نجس است. ( توضيح المسائل، م 111 )

مسأله 2 * شى‏ء جامدِ مست‏كننده؛ مانند بنگ وحشيش نجس نيست هرچند آن را ساييده و با آب مخلوط كنند و به صورت مايع درآورند. ( توضيح المسائل، م 111 )

مسأله 3 * الكل صنعتى كه براى رنگ كردن در و پنجره و ميز و صندلى و مانند اينها بكار مى‏برند، اگر انسان نداند از چيزى كه مست كننده و روان است درست كرده‏اند، پاك مى‏باشد. ( توضيح المسائل، م 112 )

استفتا

س 1 * آيا اودكلن‏هاى خارجى (مردانه و زنانه) كه انسان نمى‏داند در آن الكل هست يا نه، نجس است و انسان به واسطه استفاده از آن بدنش نجس مى‏شود يا نه ؟

جواب : محكوم به طهارت است. ( استفتاآت، ج1، ص100، س 262 )

س 2 * آيا الكل صنعتى كه در انواع اودكلن‏ها و عطرها و برخى رنگها و داروها و امثال آن بكار مى‏رود پاك است يا خير ؟

جواب : الكل صنعتى پاك است مگر آنكه يقين به نجاست آن پيدا شود. ( همان مدرك، س 261 )

س 3 * تماس دست با انواع الكل‏ها (صنعتى، شيميائى و غيره) چگونه است؟

جواب : اگر معلوم نيست كه الكل مست كننده و از چيز مايع به دست آمده، محكوم به طهارت است. ( همان مدرك، س 260 )

س 4 * آيا شامپو كه بعضى مى‏گويند الكل داخل آن است، نجس است يا خير؟

جواب : محكوم به طهارت است، مگر آنكه احراز كند كه از قسم الكل نجس با آن مخلوط است. ( همان مدرك، ص101، س 263 )

س 5 * به طورى كه مطّلعين گوشزد كرده‏اند، بعضى از مايه پنيرها، *پودر، قرص و مايع خارجى * و همچنين پنيرهاى خارجى كه ايران وارد مى‏كند مايه پنيرش از *پودر خوك* گرفته مى‏شود، حكم آن را اعلام فرماييد .

جواب : تا اطمنيان به نجاست نداشته باشيد محكوم به طهارت است. ( استفتاآت، ج1، ص100، س 259 )

احكام تخلّى

بول و غائط كردن

مسأله 1 * در حال تخلى بايد جلوى بدن، يعنى شكم و سينه، رو به قبله و پشت به قبله نباشد، بنابراين در برخى هتلها، رستورانها و ساير--توضيح المسائل، م 59 )

اماكن * در خارجواب : كه اين مسأله در ساختن توالت مراعات نشده، بايد توجه داشت كه رو به قبله يا پشت به قبله بودن در آن حال حرام است ولى اگر انسان نداند رو به قبله يا پشت به آن است و يا توجه نداشته باشد و بعداً متوجه شود، گناه نكرده است.

مسأله 2 * مخرج غائط، با آب پاك مى‏شود و هرگاه با دستمال و امثال آن غائط را برطرف كنند، گرچه پاك شدنش محل تأمل است (به احتياط واجب پاك نمى‏شود.) ولى نماز خواندن مانعى ندارد، و چنانچه
× * اگر با سه تكه دستمال خود را تميز كند به طورى كه نجاست كاملاً برطرف شود، پاك مى‏شود و در اين صورت شستن با آب لازم نيست. (راهنماى فتاوا، ص 19، م 9). )

چيزى هم به آن برسد، مانند لباس نجس نمى‏شود، بنابراين در مواردى كه در توالت بجز دستمال چيز ديگرى نيست، مى‏توان با آن، خود را تميز كرد و بعداً با آب تطهير كرد. ( توضيح المسائل، م 68 )

مسأله 3 * مخرج بول با غير آب پاك نمى‏شود، بنابراين در جائى كه آب نيست، مى‏توان آن را خشك كرده تا جائى از لباس يا بدن نجس نشود و بعداً تطهير كرد. ( توضيح المسائل، م 66 )