معمارى مسجد

مصالح ساختمانى مسجد

33-مصالح ساختمانى مسجد،اعم از آجر و سنگ‏و سيمان و گچ و مانند آن كه در ساختن ديوار و كف وسقف مسجد بكار مى‏رود،بايد پاك باشد و بنابراحتياط واجب آنچه در سمت‏بيرونى ديوار مسجدبكار مى‏رود،مانند سنگها و آجرهاى تزيينى و غير آن‏نيز بايد پاك باشد ⁽¹⁾ .

34-به كار گرفتن كارگر و بناى غير مسلمان درساختن مسجد،در صورتى كه سبب نجس شدن‏ساختمان مسجد مى‏شود و تطهير آن امكان ندارد، جايز نيست ⁽²⁾ .

35-ساختن مسجد در محلى كه چاه فاضلاب وامثال آن بوده اشكال ندارد،ولى بنابر احتياط واجب‏ابتدا بايد نجاست محل را بر طرف كرده و سپس‏مسجد بسازند،مثلا خاكهاى نجس را بر دارند و به‏جاى آن زير زمين بسازند يا با خاك پاك پر كنند ⁽³⁾ .

36-فروختن در و پنجره،و چيزهاى ديگر مسجدحرام است و اگر مسجد خراب شود بايد:

آنها را در تعمير و بازسازى همان مسجد به كارببرند.

اگر در آن مسجد قابل استفاده نباشد،بايد درمسجد ديگر مصرف شود.

اگر به درد مسجدهاى ديگر هم نخورد،مى‏توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممكن است‏در تعمير همان مسجد و گر نه در مسجد ديگر صرف كنند ⁽⁴⁾ .

37-بردن مصالح ساختمانى،حتى خاك و ريگ ازمسجد جايز نيست،مگر خاكهاى اضافى ⁽⁵⁾ .

-س:در يك روستاى همجوار،مسجدى كهنه‏وجود دارد و روستاى مذكور فاقد سكونت و مخروبه‏شده است،اهالى در نظر دارند در روستاى جديد كه‏كوچ نموده‏اند مسجد را توسعه داده و چوبها و سايرمصالح مسجد قبلى را به فروش برسانند و در مسجدتازه احداث،مصرف نمايند،لذا تقاضا مى‏شود اگر ازنظر شرعى اشكالى ندارد جواب را مرقوم فرمائيد.

ج-اشكال دارد ⁽⁶⁾ .

38-س:اگر از لوازم تعمير مسجد-نو يا كهنه‏از قبيل آجر و گچ و غيره اضافه بيايد،خريد و فروش‏آن براى منزل شخصى،جايز است‏يا نه؟

ج-اگر براى مسجد مذكور بى‏مصرف باشد بايد صرف در مسجد ديگر شود و چنانچه‏در مسجد ديگر هم بى‏مصرف باشد،جايزاست‏بفروشند و وجه آن را صرف همان‏مسجدى كه مصالح،جهت آن تهيه شده بودبنمايند و اگر آن مسجد،احتياج نداشته باشدصرف در مسجد ديگر كنند ⁽⁷⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

مناره و محراب مسجد

39-بالا بردن گلدسته‏ها(مناره‏ها)بيش از پشت‏بام مسجد مكروه است ⁽⁸⁾ .

40-ساختن كنگره و بالكون براى ديوار مسجد،مكروه است ⁽⁹⁾ .

41-ساختن محراب داخلى براى مسجد مكروه‏است ⁽¹⁰⁾ .

42-س:بهم زدن محراب مسجدى كه قبلا واقف،بنا نموده و بدون اجازه واقف،تجديد بنانمودن،چه صورت دارد؟

ج-اگر تعمير مسجد،محسوب شود اشكال‏ندارد ⁽¹¹⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

ستونهاى مسجد

گاهى ستونهاى عريض مسجد مانع اتصال صفوف‏نمازگزاران مى‏شود،لذا بهتر آن است كه در ساختن‏مسجد ستونها و ديوارهاى بين شبستانها را به گونه‏اى‏بنا كنند،كه مانع اتصال صفوف نباشد.

43-كسى كه پشت‏ستون ايستاده،اگر از طرف‏راست‏يا چپ به واسطه ماموم ديگر به امام متصل‏نباشد،نمى‏تواند اقتدا كند،بلكه اگر از دو طرف هم‏متصل باشد ولى از جلو اتصال نداشته باشد وهيچكدام از آنها،برخى از مامومين صف قبل و لو يك نفر را نبيند،جماعتش اشكال دارد ⁽¹²⁾ .

وضوخانه مسجد

44-مستحب است طهارتخانه مسجد را بيرون‏مسجد در كنار در مسجد بسازند ⁽¹³⁾ .

45-س:قطعه زمينى است كه آن را شخصى به‏نيت مسجد خريدارى كرده و در صدد ساختن آن بوده،لاكن قبل از آنكه آن جا را ساختمان كند و قسمت‏شبستان و دستشويى و توالت آن را معين نمايد مرحوم‏شد،بعد از او چند نفر ديگر،با خرج خودشان قسمت‏شمالى زمين كه مورد نظر بانى براى شبستان بودساختند(مورد نظر از اين جهت كه بانى در آن قسمت‏زمين، گاهى نماز مى‏خوانده و آن قسمت را هموار كرده‏بود)و چون بانى زمين مرحوم شده و قسمت توالت‏و دستشويى را معلوم نكرده،هنوز مسجد فاقد توالت‏است،در حالى وراث بانى هستند و براى هر گونه اصلاحى،به صورتى كه شرع مقدس اجازه فرمايدحاضرند،تقاضا مى‏شود نظر مبارك را در مورد ساختن‏دستشويى و توالت مرقوم فرماييد كه ان شاء الله مشكل‏حل شود.

ج-در محلى كه به عنوان مسجد نماز در آن‏خوانده نشده،هر طورى كه معمار و مهندس‏صلاح بدانند و با نقشه ساختمان مخالف نباشد،ساختن توالت و دستشويى مانعى ندارد ⁽¹⁴⁾ .

مسجد فضايى

46-جايز است،پشت‏بام ساختمان يا طبقه فوقانى‏آن را مسجد قرار داد،بنابر اين مى‏توان بالاى مغازه يامنزل را مسجد ساخت،يا در يك ساختمان چندطبقه(بجاست در ساختمانهاى چند طبقه كه از مسجد دور است‏يك طبقه يايك سالن آن را مسجد قرار دهند،تا ساكنان آن از ثواب نماز در مسجد محروم نباشند.)،يك طبقه آن را مسجد قرار داد ⁽¹⁵⁾ .

47-س:شخصى مى‏خواهد خانه مسكونى خودرا به اين ترتيب وقف كند كه زير زمين و طبقه اول‏مسجد باشد و طبقه دوم و سوم را اجاره بدهد و مال‏الاجاره آن صرف مركز نگهدارى معلولين و سالمندان‏شود آيا چنين وقفى صحيح است؟

ج-ظاهر،جواز تفكيك است‏بين طبقات وتخصيص بعض طبقات به وقف مسجد وبعضى را به وقف غير مسجد و«الوقوف‏على حسب ما يوقفها اهلها» ⁽¹⁶⁾ .

آيت‏الله اراكى قدس‏سره

مسجد زير زمينى

48-جايز است طبقه زير زمين ساختمانى را به‏عنوان مسجد وقف كنند در حالى كه طبقات فوقانى،خانه و مغازه و امثال اينهاست،همچنانكه مى‏توان دريك طبقه،برخى از اتاقها را مسجد قرار داده و اين‏مساله تابع وقف است ⁽¹⁷⁾ .

مسجد شيب‏دار

49-اگر زمين مسجد شيب‏دار باشد و امام جماعت‏در طرفى كه بلندتر است‏بايستد،در صورتى كه‏سراشيبى آن زياد نباشد و طورى باشد كه به آن،زمين‏مسطح بگويند مانعى ندارد ⁽¹⁸⁾ .

50-س:صفوف متعدد در نماز جماعت وجود داردو شيب زمين اندك است و صف قبل با صف بعد شيب‏قابل ملاحظه‏اى ندارد ولى در صفهاى بعدى و آخرمكان مامومين با امام،نيم متر-يا كمتر يا بيشترپايين‏تر است،اين مقدارها با توجه به صفوف زياد نمازاشكال دارد يا خير؟

ج-در فرض مذكور اشكال ندارد ⁽¹⁹⁾ .

نقاشى و تزيين مسجد

51-بنابر احتياط واجب مسجد را نبايد به طلا زينت نمايند ⁽²⁰⁾ .

52-بنابر احتياط واجب نبايد صورت انسان وحيوان را در مسجد نقش كنند و نقاشى چيزهايى كه‏روح ندارد،مثل گل و بوته،مكروه است ⁽²¹⁾ .

53-س:در رساله آن جناب،نقاشى و تصوير درمسجد به احتياط واجب منع شده است،آيا اين منع‏شامل عكس هم مى‏شود يا نه؟

ج-شامل نيست ⁽²²⁾ .

54-س:امروزه در بعضى از مساجد و يا مكانهايى‏كه نماز جمعه اقامه مى‏شود،عكسها و پوسترهايى‏روبروى نمازگزاران نصب مى‏شود،آيا نماز خواندن دراين مكانها اشكال دارد.

ج-نماز صحيح است،هر چند در مقابل‏نمازگزار بودن آن كراهت دارد و كراهت‏رفع مى‏شود به اينكه روى آن را به وسيله‏اى بپوشانند ⁽²³⁾ .

55-س:آيا در مقابل نمازگزار عكس مكه حرام‏است‏يا نه؟چرا؟و عكسهاى غير از عكس مكه‏چطور؟

ج-حرام نيست و اگر تصوير ذى روح‏باشد مكروه است ⁽²⁴⁾ .

[به فصل 1«مسجد سازى‏»و فصل 4«لوازم‏مسجد»نيز مراجعه كنيد.] .

پى‏نوشتها:

1- و 2-العروة الوثقى،ج 1،فى احكام النجاسات،ص 86،م 9.

3-العروة الوثقى،ج 1،فى بعض احكام المسجد،ص 599،م 1.

4-توضيح المسائل،م 910.

5-العروة الوثقى،ج 1،فصل فى بعض احكام المسجد،الرابع.

6-استفتاآت،ج 2،ص 375،س 101.

7-مجمع المسائل،ج 1،ص 143،س 64.

8-توضيح المسائل،م 896.

9- و 10-العروة الوثقى،ج 1،فى بعض احكام مسجد،ص 600.

11-مجمع المسائل،ج 1،ص 148،س 83.

12-توضيح المسائل،م 1414.

13-همان.

14-مجمع المسائل،ج 1،ص 140،س 52.

15-العروة الوثقى،ج 1،فى مكان مصلى،ص 597،م 12.

16-استفتاآت،ص 149،س 26.

17-العروة الوثقى،ج 1،فى مكان المصلى،ص 597،م 12.

18-توضيح المسائل،م 1415.

19-استفتاآت،ج 1،284،س 500.

20- و 21-توضيح المسائل،م 908.

22-استفتاآت،ج 1،ص 150،س 79.

23-همان،س 80.