عبادت در مسجد

نماز خواندن در مسجد

90-نماز خواندن در مساجد مستحب است،بلكه‏حاضر نشدن در مسجد مخصوصا براى همسايگان‏مسجد-در صورتى كه عذرى مثل بارش برف و باران‏نباشد-مكروه است ⁽¹⁾ .

91-ترتيب اولويت مساجد براى نماز خواندن ازنظر ثواب بدين شرح است:

مسجد الحرام هر نماز،معادل يك ميليون نماز

مسجد النبى صلى الله عليه و آله هر نماز،معادل ده هزار نماز

مسجد جامع كوفه-هر نماز،معادل هزار نماز

مسجد الاقصى-هر نماز،معادل هزار نماز

مسجد جامع هر شهر-هر نماز،معادل يكصد نماز

مسجد قبيله-هر نماز،معادل بيست و پنج نماز

مسجد بازار-هر نماز،معادل دوازده نماز ⁽²⁾ .

92-براى زنها نماز خواندن در خانه بهتر است،ولى اگر بتوانند كاملا خود را از نامحرم حفظ كنند،بهتراست در مسجد نماز بخوانند ⁽³⁾ .

93-مستحب است انسان نمازش را در مكانهاى‏مختلف و مساجد متعددى بخواند كه در قيامت همه‏آن اماكن و مساجد به نفع او شهادت دهند ⁽⁴⁾ .

94-تعطيل كردن مسجد مكروه است و مستحب‏انسان نماز را در مسجدى بخواند كه نمازگزار ندارد تاتعطيل نشود.از امام صادق عليه السلام روايت‏شده است كه-سه‏چيز در قيامت از مردم شكايت مى‏كنند:اول مسجد متروكى كه اهالى آنجا در آن نماز نمى‏خوانند. دوم:

عالمى كه بين عده‏اى جاهل قرار دارد و از او استفاده‏نمى‏كنند.و سوم:قرآنى كه متروك مانده و غبار گرفته‏است و آن را تلاوت نمى‏كنند ⁽⁵⁾ .

95-زياد رفتن به مسجد مستحب است.از پيامبراكرم صلى الله عليه و آله روايت‏شده است كه هر كس به مسجد رود ازوقتى كه روانه مسجد مى‏شود تا به خانه بر مى‏گردد،براى هر قدم كه بر مى‏دارد ده حسنه نوشته مى‏شود ⁽⁶⁾ .

نماز تحيت مسجد

96-وقتى انسان وارد مسجد مى‏شود،مستحب‏است دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجدبخواند و اگر نماز واجب يا مستحب ديگرى هم‏بخواند،كافى است ⁽⁷⁾ .

اماكن تخيير

97-مسافر-با شرايطى كه در كتابهاى مفصل فقهى‏آمده است-نمازهاى چهار ركعتى را بايد شكسته(دوركعتى)بخواند،ولى در چهار مكان،مى‏تواند تمام ياشكسته بخواند و آن اماكن عبارتند از:

مسجد الحرام در مكه مكرمه

مسجد النبى صلى الله عليه و آله در مدينه منوره

مسجد جامع كوفه

حرم سيد الشهداء امام حسين عليه السلام ⁽⁸⁾

98-اين حكم اختصاص به مسجد اصلى ندارد ودر جاهاى توسعه يافته هم مسافر مى‏تواند نمازش راتمام بخواند هر چند احتياط مستحب است،تنها درمسجد اصلى نماز را تمام بخواند ⁽⁹⁾ .

جا گرفتن براى نماز

99-يكى از اماكن مشترك و عمومى مسلمانان مسجد است،كه همه آنان در استفاده از آن مساوى‏هستند-البته استفاده‏هايى كه مخالف شرع و شان‏مسجد نباشد-پس اگر شخصى قبل از ديگرى،جايى‏از مسجد را براى نماز يا عبادتى ديگر يا قرائت قرآن ياخواندن دعاء بلكه تدريس يا موعظه كردن و فتوا دادن‏در اختيار گرفت،ديگرى نمى‏تواند آن جا را از او بگيرد، خواه فرد اول و دوم در استفاده يك هدف و غرض‏داشته باشند يا اغراض آنها متفاوت باشد، آرى بعيدنيست كه نماز-جماعت‏يا فرادى-بر ساير كارها مقدم‏باشد،پس اگر شخصى مسجد را براى تلاوت قرآن يادرس گفتن يا دعا فرا خواندن اشغال كرده باشد وشخص ديگرى بخواهد در آنجا نماز بخواند،و جاى‏ديگرى در مسجد براى نماز خواندن نباشد يا بخواهدبه جماعت ملحق شود و جاى ديگرى براى فرادى‏خواندن نماز هست ولى براى شركت در جماعت‏نيست،مثلا در كنار صفوف به هم فشرده نمازجماعت،شخصى مشغول قرائت قرآن است و شبستان ديگرى در مسجد براى نماز فرادى خواندن‏هست ولى جايى براى شركت در نماز جماعت‏باقى‏نمانده و فردى وارد مى‏شود و مى‏خواهد در نمازجماعت‏شركت كند،بر شخصى كه قرآن مى‏خواندواجب است،جاى خود را به نمازگزار بدهد ⁽¹⁰⁾ .

100-اگر انسان نگذارد مردم از مسجد و مدرسه وپل و جاهاى ديگر كه براى عموم مردم ساخته شده‏استفاده كنند،حق آنان را غصب كرده است ⁽¹¹⁾ .

101-اگر كسى در مسجد جايى براى خود بگيرد وديگرى نگذارد كه از آنجا استفاده كند،حق او را غصب‏كرده است ⁽¹²⁾ .

102-كسى كه در مسجد نشسته،اگر ديگرى جاى‏او را غصب كند و در آنجا نماز بخواند بنابر احتياطواجب بايد دوباره نمازش را در محل ديگرى بخواند ⁽¹³⁾ .

103-گذاشتن رحل(اثاث و وسائل،مانند سجاده و عبا و...)براى نشستن در مسجد، مانندنشستن است،يعنى صاحب رحل،حق اولويتى نسبت‏به آن مكان پيدا مى‏كند و ديگران نمى‏توانند جاى او رابگيرند،در صورتى رحل،چيزهايى مثل سجاده و عباباشد كه تمام محل نماز خواندن يا قسمت عمده آن رابگيرد،نه مثل گذاشتن مهر يا تسبيح يا مسواك و شانه‏و امثال اينها،بنابر اين با گذاشتن مهر يا تسبيح و حتى‏هر دو حقى براى او ثابت نيست و ديگران مى‏توانند،بردارند و در آن مكان نماز بخوانند ⁽¹⁴⁾ .

104-بين گذاشتن رحل و آمدن فرد نبايد فاصله‏زياد باشد،به طورى كه آن مكان معطل بماند،پس اگررحلى بگذارد و برود و بر نگردد در صورتى كه بدون‏برداشتن نتوان در آن محل نماز خواند،ديگران‏مى‏توانند آن را بردارند ولى كسى كه آن را بر مى‏دارد،ضامن نگهدارى آن است تا صاحبش برگردد ⁽¹⁵⁾ .

105-اگر شخصى كه در جايى از مسجد نشسته‏است،برخيزد و از آن محل صرف نظر كند، حتى اگررحلى گذاشته و رحل را برندارد،ديگران مى‏توانند آن‏جا را بگيرند.ولى تصرف در رحل او جايز نيست،مثلانمى‏توانند بر سجاده او نماز بخوانند ⁽¹⁶⁾ .

106-س:شخصى در مسجد،جهت نمازجماعت،رحل گذاشته و بيرون رفته و جماعت‏برپاشده و صاحب رحل مراجعت نكرده است در اين‏صورت به محض منعقد شدن نماز جماعت،حق او ازآن مكان ساقط شده و ديگرى مى‏تواند جاى او راتصرف كند يا نه؟

ج-بعد از منعقد شدن جماعت،احتياط آن‏است كه تا امام به ركوع ركعت اول نرفته‏جاى او را اشغال نكنند ⁽¹⁷⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

107-س:شخصى براى نماز در مسجد جا گرفته و مى‏رود وضو بگيرد،ديگرى جا نماز او را كنار زده وجاى او مشغول نماز مى‏شود آيا نماز او صحيح است؟

ج-بنابر احتياط واجب نمازش را دوباره‏در محل ديگر بخواند ⁽¹⁸⁾ .

آيت‏الله فاضل‏لنكرانى دامت‏بركاته

با كسانى كه به مسجد نمى‏آيند

108-مستحب است انسان با كسى كه در مسجدحاضر نمى‏شود:

-غذا نخورد

-در كارها با او مشورت نكند

-همسايه او نشود

-از او زن نگيرد.

-و به او زن ندهد ⁽¹⁹⁾ .

مستحبات مسجد

109-بجز آنچه تاكنون گفته شد،اين كارها نيز درباره مسجد مستحب است:

زودتر از همه به مسجد رفتن و ديرتر از همه ازمسجد بيرون آمدن.

چراغ مسجد را روشن كردن[تامين نور مسجد].

تميز كردن مسجد.

هنگام وارد شدن،ابتدا پاى راست را داخل‏مسجد گذاشتن.

هنگام بيرون آمدن،ابتدا پاى چپ را بيرون‏گذاشتن.

وضو گرفتن،براى رفتن به مسجد.

خوشبو كردن خود و پوشيدن بهتر لباسها براى‏رفتن به مسجد ⁽²⁰⁾ .

مكروهات مسجد

110-اين كارها درباره مسجد مكروه است:

عبور از مسجد،به عنوان محل عبور،بدون آنكه در آنجا نماز بخواند.

خوابيدن در مسجد مگر در حال ناچارى.

فرياد زدن در مسجد و صدا را بلند كردن،مگربراى اذان.

سخن گفتن از امور دنيا در مسجد.

خريد و فروش در مسجد.

انداختن آب دهان و بينى در مسجد(اگر بى‏احترامى به مسجد باشد حرام است.)

رفتن به مسجد براى كسى كه سير يا پيازخورده و بوى دهانش مردم را آزار مى‏دهد ⁽²¹⁾ .

اعتكاف در مسجد

111-يكى از كارهاى مستحب،اعتكاف است وعبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت باشرايطى كه در كتابهاى مفصل فقهى آمده است ⁽²²⁾ .

112-اعتكاف تنها در اين مساجد صحيح است:

مسجد الحرام در مكه مكرمه

مسجد النبى صلى الله عليه و آله در مدينه منوره

مسجد جامع كوفه

مسجد جامع بصره

و در غير از اين چهار مسجد،تنها در مسجدجامع هر شهر به قصد رجاء مانع ندارد و در ساير مساجدجايز نيست ⁽²³⁾ .

مسجد جامع

113-س:تعريف مسجد جامع چيست؟

ج-مسجد جامع مسجدى است كه اغلب اوقات‏بيشتر از ساير مساجد جمعيت داشته باشد ⁽²⁴⁾ .

آيت‏الله گلپايگانى قدس‏سره

114-س:تعريف مسجد جامع چيست؟

ج-مسجدى كه براى اجتماع زيادى ازاهالى آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه‏خاصى يا اهالى محله‏اى نداشته باشد ⁽²⁵⁾ .

آيت‏الله خامنه‏اى دامت‏بركاته

115-س:مسجد جامعى در شهرى ساخته شده،بعد از آن مسجد بسيار بزرگترى ساخته شده و آن نيزبه مسجد جامع معروف گشته،كداميك از اين دومسجد،شرعا مسجد جامع مى‏باشد، و ملاك در تعيين‏مسجد جامع چيست،با توجه به اينكه گاهى در اين‏مسجد نماز جمعه خوانده مى‏شود و گاهى در آن،وحكم اعتكاف در اين دو مسجد چيست؟

ج-در صدق جامع بودن مسجد شرطنيست كه تنها يك مسجد باشد،پس تعددمسجد جامع در يك شهر ضررى نمى‏زند،و اعتكاف در هر دو صحيح است،اگر جامع‏ناميده شود،و اقامه نماز جمعه دخلى درموضوع ندارد ⁽²⁶⁾ .

آيت‏الله خويى قدس‏سره .

پى‏نوشتها:

1-تحرير الوسيله،ج 1،فى مكان المصلى،ص 151،م 16.

2-همان و العروة الوثقى،ج 1،مكان المصلى،ص 596،م 4.

3-توضيح المسائل،م 894.

4-العروة الوثقى،ج 1،فى مكان المصلى،ص 596،م 6.

5-همان،م 8.

6-همان،ص 597،م 9.

7-توضيح المسائل،م 913.ا

8-توضيح المسائل،م 1356.

9-مناسك حج محشى،ص 486،م 1316.

10-تحرير الوسيله،ج 2،كتاب احياء الموات و المشتركات،ص 214،م 15.

11-توضيح المسائل،م 2545.

12-همان.

13-توضيح المسائل،م 868.

14-همان،ص 215،م 17.

15-همان،ص 215.

16-همان،ص 214 و 215،س 16 و 18.

17-مجمع المسائل،ج 1،ص 135،س 32.

18-جامع المسائل،ج 1،ص 94،س 305.

19-توضيح المسائل،م 897.

20-العروة الوثقى،ج 1،فصل فى الوضوءات المستحبه،ص 194 و توضيح‏المسائل،م 912 و 913.

21-توضيح المسائل،م 896 و 897.

22-تحرير الوسيله،ج 1،كتاب الصوم،خاتمة فى الاعتكاف،ص 304.

23-تحرير الوسيله،ج 1،كتاب الصوم،خاتمة فى الاعتكاف،ص 304.

24-مجمع المسائل،ج 1،ص 153،س 101.

25-اجوبة الاستفتائات،ج 1،ص 122،س 412.