جبر و تفويض و اختيار

علامه سيد مرتضى عسكرى

- پى‏نوشت‏ها -


1-به معرفى اشاعره در كتاب ملل و نحل شهرستانى در حاشيه (الفصل فى الملل و الاهواء و النحل ) ابن حزم (جلد 1 ص 119 - 153) مراجعه شود.
2-به معرفى معتزله در كتاب ملل و نحل شهرستانى در حاشيه (الفصل فى الملل و الاهواء و النحل ) ابن حزم (جلد 1 ص 55 - 57) مراجعه شود.
3-يونس / 93.
4-حجر / 66.
5-اسراء / 23.
6-بقره / 117.
7-انعام / 2.
8-يعنى اگر خروج و جهاد ما به قضا و قدر قطعى الهى است كه سزاوار پاداش نيستيم . پس اميدوارم رنج من در اين راه نزد خدا به حساب آيد و در رديف اعمال كسانى قرار گيرد كه روز قيامت مورد فصل و رحمت خدا قرار مى گيرند.
9-زيرا هر دو در اصل كار مساويند، چون عمل به اراده و اختيار آنان نبوده ، از طرفى نيكوكار مورد ستايش مردم قرار مى گيرد و اين را حق خود مى داند در حالى كه چنين نيست و به خاطر همين پندار، او به ملامت سزاوارتر است از گناهكار، زيرا گناهكار مورد ملامت مردم است و او خود را سزاوار اين ملامت مى داند، در حالى كه چنين نيست ، پس بايد به او احسان شود تا تحمل آزار و ملامت مردم از با آن جبران كند، نه به نيكوكار!
10-اقتباسى است از آيه 27 سوره ص .
11-توحيد صدوق (ص 360 - 361).
12-توحيد صدوق (ص 361).
13-توحيد صدوق (ص 328، 340، 344 و 362) و كافى (جلد 1 ص 160) و سوره نساء آيه 79.
14-توحيد صدوق (ص 362).
15-كافى (جلد ص 160) و توحيد صدوق (ص 362).
16-بحار ج 5 ص 59 جديث 109.
17-عقايد اسلام در قرآن كريم ، جلد دوم ، ص 395.
18-جلد اول ، صفحه 17.
19-به بحث ملحق كردن زياد در جلد اول كتاب عبيدالله بن سبا. و بحث شهادت امام حسين عليه السلام در جلد سوم معالم المدرستين مراجعه شود.
20-1 - اقتباسى از آيه 40 سوره نازعات : و اما من خاف مقام ربه و....