مركز تعليمات اسلامي بصیر - كتابخانه معارف اسلامی - گلهاى روشنائى ۳۶۵ سخن براى روشنى همه روزها

نماز اول وقت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اُوصِيكَ يا بُنَىَّ بِالصَّلوةِ عِنْدَ وَقْتِها وَ اِكْرامِ الضَّيْفِ.
ترجمه :
امام على عليه السّلام فرمود :
اى پسرم ! تو را به نماز در اوَّل وقت ، و احترام به مهمان ، سفارش ‍ مى كنم .⁽¹⁾

آبرودارى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مآءُ وَجْهِكَ جامِدٌ يُقْطِرُهُ السُّؤ ال ، فَانظُرْ عِندَ مَن تُقْطِرُهُ!
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آبرويت كوه يخى را ماند كه درخواست كردن از كسى قطره قطره از آن مى ريزد، اينك بايد بنگرى كه نزد چه كسى آن را فرو مى ريزى !⁽²⁾

آمادگى براى مرگ

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الاَمْرُ قَرِيبٌ وَ الاْصطحاب قَليلٌ!
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مرگ نزديك است و رفاقت در دنيا محدود!⁽³⁾

آزمون الهى

قال اميرالمؤ منين على (عليه السلام ):
كَمْ مِنْ مُستْدْرَجِ بِالا حْسانِ إ لَيْهِ، وَ مَغْرورٍ بِالسَّتْرِ عَلَيْهِ، وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِالْقوْلِ فيه وَ ماابْتَلى اللّهُ اَحَدا بِمِثْلِ الا مْلاَءِ لَهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بسا كسان كه نكو حالى آنان دام بلاست ، خطاپوشى شان موجب غرور و حسن شهرت و خوشنامى شان سبب غلتيدن به گرداب فتنه .
در ميان آزمون هاى الهى ، هيچ آزمونى همانند مهلت دادن به چنين كسانى نيست .⁽⁴⁾

آسايش طولانى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
صَبَرُوا اَيّاما قَصِيرَةً اَعْقَبَهُمْ راحَةً طَوِيلَةً.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آنها چند روز اندكِ دنيا صبر كردند و به دنبالش در آخرت به آسايش طولانى نايل شدند.⁽⁵⁾

آشتى بعد از...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
...اَلْحَذَرَ كُلَّ الْحَذَرَ مِنْ عَدُوِّكَ بَعْدَ صُلْحِه فَإ نَّ الْعَدُوَّ رُبَّما قارَبَ لِيَتَغَفَّلَ، فَخُذْ بِالْحَزْمِ وَاتَّهِمْ فى ذلِكَ حُسْنَ الظَّنِّ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از دشمنت پس از آشتى بر حذر باش و بترس ، زيرا دشمن چه بسا خود را نزديك گرداند تا غافلگيرت كند، پس احتياط و استوارى را پيشه كن و زير بار حسن ظن و نيكو گمانى مرو.⁽⁶⁾

آموختن قرآن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
تَعَلَّمُوا الْقُرآنَ فَإ نَّهُ اَحْسَنُ الْحَديْثِ، وَ تَفَقَّهُوا فيه فَإ نَّهُ رَبيعُ القُلُوب وَ اسْتَشْفُوا بِنورِهِ، فَإ نَّهُ شِفاءُ الصُّدُورِ، وَ اَحْسِنوا تِلاوَتَهُ فَإ نَّهُ اَنْفَعُ الْقَصَصْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
قرآن را بياموزيد كه نيكوترين گفتار است ، و در آن دانا و آگاه شويد كه بهار دلهاست و از نور آن شفا بخواهيد كه شفابخش دلهاست ، آن را خوب بخوانيد چون مفيدترين قصه هاست .⁽⁷⁾

آنچه به خود نمى پسندى به ...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الْفِكْرُ مِرْءَاةٌ صافِيَةٌ، وَ الاِعْتِبارُ مُنْذِرٌ ناصِحٌ وَ كَفَى اَدَبا لنَفْسِكَ تَجَنُّبُكَ ما كَرِهْتَهُ لِغَيْرِكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
انديشه آينه اى است شفاف و عبرت فريادگرى خير انديش و همين ادب تو را بس كه از آن چه انجام دادنش را براى ديگران ناخوش دارى ، بپرهيزى (انسان بايد هر كار ناپسندى را كه در حق ديگران انجام مى دهد قبل از انجام آن كار بايد خود را به جاى آن شخص در نظر بگيرد و با خود فكر كند كه اگر او آن كار را در حقش انجام دهد راضى مى شود يا نه ).⁽⁸⁾

آنچه دارى قدر بدان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ حِفْظُ مَا فِى يَدَيْكَ اءحَبُّ إ لَىَّ مِنْ طَلَبِ مَا فىِ يَدَىْ غيْرِكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
نگهدارى از آنچه خود، در دست دارى در نظر من از خواستن و جستجوى آنچه در دست ديگرى است ، بهتر و دوست داشتنى تر است .⁽⁹⁾

اخلاص

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ نَّكَ لَنْ يُتَقَبَّلَ مِن عَملِكَ اِلاّ ما اَخْلَصْتَ فيهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هيچ عملى از تو در پيشگاه خداوند مورد قبول واقع نمى شود، مگر آنكه كه با خلوص ‍ انجام داده باشى .⁽¹⁰⁾

اخلاص براى خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَطُوبى لِمَنْ اءخْلَصَ اللّه عَمَلَهُ وَ عِلْمَهُ وَ حُبَّهُ وَ بُغْضَهُ وَ اءخْذَهُ وَ تَرْكَهُ وَ كَلامَهُ وَ صَمْتَهُ وَ فِعْلَهُ وَ قَوْلَهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خوشا بر احوال كسى كه عملش ، علمش ، دوستى و دشمنى اش ، گرفتن و ترك نمودنش ، كلامش و سكوتش ، و كردار و گفتارش را براى خدا خالص ‍ كند.⁽¹¹⁾

اخلاق خوب

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَشرَفُ اَخْلاقِ الْكَرِيمِ؛ كَثْرَةُ تَغافُلِهِ عَمّا يَعْلَمُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
ارجمندترين اخلاق يك شخص بزرگوار آن است كه نسبت به آنچه آگاهى دارد، تغافل داشته باشد.⁽¹²⁾.

اخلاق مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلْمُؤ مِنُ دائِمُ الذِّكْرِ كَثيرُ الْفِكْرِ، عَلَى النّعْماءِ شاكِرٌ وَ فى الْبَلاءِ صابرٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مؤ من همواره به ياد خدا است (و دل انسان مؤ من هميشه آرام و مطمئن است كه خداوند مى فرمايد: ((الا بذكر اللّه تطمئن القلوب همانا دلهاى مؤ منين به ياد خدا آرام مى گيرد))) و انديشه اش بسيار و بر نعمت هاى خداوندى سپاسگزار و در گرفتارى بردبار است .⁽¹³⁾

اداى امانت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَدُّوا الاْمانَةَ وَ لَوْ اِلى قَتَلَةِ اَوْلادِ الاَْنْبِياءِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
امانت را به صاحبانش بدهيد، گرچه آنها از قاتلان فرزندان پيامبران باشند.⁽¹⁴⁾

ارتباط زبان با دل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
يا كُميل اللِّسانُ يَنْزَحُ القَلْبَ وَ القَلْبُ يَقُومُ بِالغَذاءِ، فَانْظُرْ فيما تُغَذّى قَلبَكَ وَ جِسْمَكَ فَإ نْ لَمْ يَكُنْ ذلِكَ حَلالا لَمْ يَقْبَلِ اللّهُ تَسْبيحَكَ وَ لا شُكْرَكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان حضرت على عليه السلام به كميل طى سفارشى فرمود:
اى كميل ، از زبان آنچه در دل است مى تراود، و دل را خوراك درست مى كند، ببين دل و تنت از چه مى خورند، كه اگر حلال نباشد، خداوند تسبيح و شكرت را نپذيزد (بايد توجه داشته باشيم پولى را كه به دست مى آوريم ، با خود بيديشيم كه آيا اين پول از راحلال به دست آمده يا از راه حرام كه اگر حلال بود از آن استفاده كنيم و اگر حرام بود از استفاده آن صرف نظر كنيم كه عواقب بدى را به جاى خواهد گذاشت ).⁽¹⁵⁾

ارزش خويشتن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَّهُ لَيْسَ لاَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ اِلا الْجَنَّةَ، فَلا تَبِيعُوها اِلاّ بِها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بى گمان خويشتن شما را كمتر از بهشت بهايى نباشد، پس خود را جز به آن نفروشيد.⁽¹⁶⁾

ارزش مرد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِه ، و صِدْقُهُ مُرُوءَتِه ، وَ شَجاعَتُهُ عَلَى قَدْرِ اَنَفَتِه ، وَ عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَيْرَتِه .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
ارزش مرد به اندازه همت اوست ، صداقتش در حد جوانمردى ، شجاعتش هم سنگ حميت و عفتش هم تراز غيرت او.⁽¹⁷⁾

اهميت نماينده

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
رَسُولَكَ تَرْجُمانُ عَقْلِكَ، وَ كِتابُكَ اءَبْلَغُ ما يَنْطِقُ عَنْكَ
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
نماينده اى تو بازگو كننده اى عقلت مى باشد. و نامه ات بهترين وسيله است كه از جانبت سخن مى گويد.⁽¹⁸⁾

ارزش مهمان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما مِنْ مُؤْمِنٍ يَسْمَعُ بِهَمْسِ الضَّيْفِ و فَرِحَ بِذالِكَ اِلاّ غُفِرَتْ لَهُ خَط اي اهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر مؤ منى كه صداى جويدن غذا را از مهمانش مى شنود و از آن شادمان مى گردد، حتما گناهانش آمرزيده مى شود.⁽¹⁹⁾

استغفار در ماه رمضان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
عَلَيكُم فى شَهرِ رَمضانَ بِكثرَةِ الدُّعاءِ وَ الاِْسْتِغْفارِ، فأَمَ الدُّعاء فَيَدْفَعُ عَنكُمُ البَلاء و اَمَا الاْ سْتِغْفارُ فَتُمحى بِه ذُنوبِكم .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بر شماست كه در ماه رمضان بسيار دعا و استغفار كنيد، چه اين كه دعا بلا و گرفتارى را از شما دور مى سازد و به سبب استغفار، گناهان شما محو مى شود.⁽²⁰⁾

استفاده از وقت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
تَزَوَّدْ مِنْ يَوْمِكَ لِغَدِكَ، وَاغْتَنِمْ عَفْوَ الزَّمانِ، وَانْتَهِزْ فُرْصَةَ الاِْمْكانِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از امروزت براى فردايت توشه برگير، و گذشت وقت را غنيمت شمار، و از فرصت و امكانات ، استفاده كن .⁽²¹⁾

اصلاح قيامت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَىْ بُنِىَّ... فَاَصْلَحَ مَثْواكَ، وَ لاتَبِعْ آخِرَتَكَ بِدُنْياكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان طى نامه اى به فرزندش امام حسن عليه السلام فرمود:
فرزندم ! كار آرامگاه خود را اصلاح كن و آخرتت را به دنيا مفروش (كه المؤ من من وقى دينه بدنيا؛ مؤ من هيچ وقت دين خود را به دنيا نمى فروشد).⁽²²⁾

اعتدال در ستايش ها

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الثَّنآءُ بِأ كْثَرَ مِنَ الا سْتِحْقاقِ مَلَقٌ، وَ التَّقْصِيرُ عَنِ الا سْتِحْقاقِ عَىُّ اَوْحَسَدٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
ستايش افراد، فزون از حدشان چاپلوسى است و كمتر از سزاوارى شان ناتوانى و رشك .⁽²³⁾

اعطاء خداوند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
جَعَلَ اللّه سُبحانهُ حُقُوق عِبادِهِ مُقدَّمَةً لِحُقوقِهِ فَمَن قامَ بِحُقُوقِ عِبادِ اللّه ذلك مُؤ دِّيا إ لى القيام بحُقُوق اللّه .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند حقوق مردم را بر حق خود مقدم داشته است . پس هر كس حقوق مردم را ادا كند؛ به اداى حقوق الهى مى انجاميد (درباره حقوق ؛ يك حقّ اللّه است و يك حقّ النّاس ، در اين حديث كه حضرت على عليه السلام مى فرمايد: خداوند حق الناس را مقدم داشته بر حق خود اگر انسان بتواند حقّ النّاس را از گردن خودش خارج كند، خداوند بخشنده و مهربان است ).⁽²⁴⁾

افسوس نخوردن بر...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
...وَ اءن لا تبغيا الدُّنيا وَ إ ن بَغَتْكُما وَ لا تَاءسَفا عَلى شى ءٍ مِنْها زُوِىَ عَنْكُما.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان در بستر شهادت به امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام طى وصيتى فرمود:
... به شما (فرزندانم ) سفارش مى كنم كه دنيا را طلب نكنيد (دلبسته به دنيا نباشيد) هر چند كه دنيا به دنبال شما بيايد، و بر چيزى از اين دنياى گذرا، كه از شما كناره جسته است ، افسوس مخوريد.⁽²⁵⁾

انتظار، نه ياءس

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنْتَظِرُوا الْفَرَجَ وَ لا تَيْاءَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ فَإ نَّ اَحَبَّ الاَْعْمالِ إ لَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ اِنْتَظارُ الْفَرَجِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
منتظر فرج باشيد، و از روح خدا ماءيوس نشويد، كه محبوب ترين اعمال در پيشگاه خدا انتظار فرج است .⁽²⁶⁾

امر و نهى برابر با جهاد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ ما اءعمالُ البِرِّ كُلُّها وَ الجِهادُ فى سبيلِ اللّهِ عِندَ الا مرِ بِاالمَعروفِ و النَّهىَ عَنِ المُنكَر لا يُقَرِّبانِ مِنْ اءجَلٍ و لا يَنْقُصانِ مِنْ رزقٍ، وَ اءفضَلُ مِن ذلك كُلّهِ كَلمةُ عَدلٍ عِندَ إ مام جائرٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
و همه كارهاى نيك و جهاد در راه خدا برابر امر به معروف و نهى از منكر چون دميدنى است به درياى ژرف .
و همانا امر به معروف و نهى از منكر نه اجلى را نزديك كنند و نه از مقدار روزى بكاهند و برتر از همه اين ها سخن عدالت است كه پيش روى حاكمى ستمكار گويند.⁽²⁷⁾

اطاعت خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما شَكَكْتُ فِى الْحَقِّ مُذْ اءرِيتُهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از زمانى كه حق را درك كرده ام درباره اى آن ترديدى پيدا نكرده ام .⁽²⁸⁾

امر به معروف و نهى از منكر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لاتَتْرُكُوا الاَمْرَ بِالْمَعْروُفِ وَالنَّهى عَنِ الْمُنْكَرِ فَيُوَلّى عَلَيْكُمْ اَشْرارُكُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلايُسْتَج ابُ لَكُمْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
امر به معروف و نهى از منكر را ترك نكنيد كه اگر ترك كنيد خداوند امر زندگى و جامعه شما را به اشرار مى سپارد و در آن صورت هر چه عليه آن تبهكاران دعا كنيد، دعايتان مستجاب نمى شود نرسد.⁽²⁹⁾

اميدوار بودن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ ارْجُ اللّهَ رَجاءً اِنَّكَ لَوْ اَتَيْتَهُ بِسَيِّئاتَ اَهْلِ الاِْرْضِ غَفَرَها لَكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به خداوند آن چنان اميدوار باش كه اگر با گناهان اهل زمين در پيشگاه او حاضر شوى تو را ببخشد.⁽³⁰⁾

اميدوارى به خداوند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
و ارجُ اللّه رَجاء اَنَّكَ لَو اثيثهُ بِسَيئات اَهلِ الا رضِ غَفرَها لَكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به خداوند آن چنان اميدوار باش كه اگر با گناهان اهل زمين در پيشگاه او حاضر شوى تو را ببخشد.⁽³¹⁾

اقتضاى علل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَ اللّه يُجِرىَ الامُور عَلى ما يَقتضِيه لا عَلى ما تَرْتَضيهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند جريان امور جهان را طبق اقتضاى علل آن مى گرداند نه طبق رضا و ميل شما (و ما هم بايد خودمان را بر آنچه كه رضاى خداوند در آن است به بار بياوريم تا خداوند هم از ما راضى باشد چون سربلندى هر مسلمان در آن است كه خداوند از او راضى باشد).⁽³²⁾

اندرزپذيرى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ لاتَكُونَنَّ مِمَّنْ لاتَنْفَعُهُ الْعِظَةُ إ لاّ إ ذَا بَالَغْتَ فى إ يلاَمِهِ، فَإ نَّ العاقِلَ يَتَّعِظُ بِالاَّْدابِ وَ البَهائِمَ لاَتَتَّعِظُ إ لاّ بِالضَّرْبِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از كسانى مباش كه اندرز نمى پذيرند مگر هنگامى كه آزار و عذابى به آنها برسد. شخص ‍ عاقل ، با ادب و ملايمت اندرز مى پذيرد، و چهارپايان هستند كه جز با كتك ، فرمان نمى برند و به راه نمى آيند.⁽³³⁾

انسان عاقل

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
حقُّ عَلَى الْعاقِلِ اَن يُضيفَ اِلى رَاءيِهِ رَاْىَ العُقلاء وَ يَضُمَّ اِلى عِلْمِهِ عُلُومَ الحُكَماء.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
شايسته انسان عاقل است كه نظر خردمندان را بر نظر خود بيفزايد و علم خويش را به علم فرهيختگان پيوند دهد.⁽³⁴⁾

انسان عاقل و خوف

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لايَنبَغىِ لِلعاقِلِ اَن يُقيمَ عَلَى الخوفِ اِذا وَجَدَ إ لىَ الا مْنِ سَبيلا.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
سزاوار نيست انسان عاقل در خوف و نگرانى به سر برد در صورتى كه راهى به آرامش ‍ ايمنى براى او وجود داشته باشد.⁽³⁵⁾