مركز تعليمات اسلامي بصیر - كتابخانه معارف اسلامی - گلهاى روشنائى ۳۶۵ سخن براى روشنى همه روزها

طبيعت انسان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَّ هذِهِ الطَبايِعُ مُتِبايِنَة وَ خَيرُها اَبعَدُها مِنَ الشَرِّ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
ساختمان طبايع انسان ها با هم متفاوتند، از همه بهتر، طبيعتى است كه از كارهاى زشت و ناپسند بر كنارتر باشد.⁽²⁰³⁾

عبرت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَا اَكْثَرَ الْعِبَرَ وَ اَقَلَّ الاْعتِبارَ!
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
عبرتها چه بسيارند و عبرت پذيران چه اندك (همه مردم مى خواهند پند بدهند ولى اشخاصى كه پندپذير باشند بسيار كم هستند).⁽²⁰⁴⁾

عبرت گرفتن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَاعْتَبِروا بِحالِ وَلَدِ اِسْماعيلَ وَ بَنِىَ اِسْحاقَ وَ بَنِى اسْرائِيلَ - عليهم السلام - فَما اَشَدَّ إ عْتِدالَ الاَْحْوال ، وَ اَقْرَبَ اشْتِباهَ الاَمثالِ!
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
پس ، از چگونگى داستان فرزند اسماعيل و بنى اسحاق و بنى اسرائيل عبرت گيريد كه در تاريخ چگونگى ها چه همگونند و داستان ها چه همانند.⁽²⁰⁵⁾

علم بهتر است يا ثروت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلْعِلْمُ خَيْرٌ يَحْرُسُكَ وَ اَنْتَ تَحْرُسُ الْمالَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دانش بهتر از مال است ، چون دانش تو را حفظ مى كند و تو بايد مال را حفظ كنى (دانش ‍ انسان را از گمراهى ها نجات مى دهد ولى مال ...).⁽²⁰⁶⁾

عيبجوئى نكردن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لانكوننَّ عيّابا و لا تَطبُبنَّ لِكلِ زَّلَةٍ عِتابا وَ لِكُلِّ ذَنبٍ عِقابا.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از مردم عيبجوئى نكنيد و براى هر لغزشى ، مورد ملامتشان قرار ندهيد و به هر گناهى كيفرشان ننمائيد.⁽²⁰⁷⁾

عيد حقيقى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ نَّما هُوَ عِيدٌ لِمَنْ قَبْلَ اللّهُ صِيامَهُ وَ شَكَرَ قِيامَهُ، وَ كُلُّ يَوْمٍ لايُعْصَى اللّهُ فِيهِ فَهُوَ عِيدٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
در يكى از عيدها حضرت فرمود: براى كسى عيد است كه خدا روزه و نمازش را قبول كرده باشد. هر روزى كه در آن معصيت خدا نشود همان روز عيد است .⁽²⁰⁸⁾

غلبه بر هواى نفس

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَن غَلَبَ هواهُ عَلى عَقْلِهِ ظَهَرتْ عَلَيهِ الْفَضايِحُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آن كس كه تمايلات نفسانى بر عقلش غالب باشد، رسوائيهايش آشكار خواهد شد.⁽²⁰⁹⁾

غيرت مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَّ اللّهَ يُغارُ لِلْمؤْمِنِ، مَنْ لايُغارُ فَإ نَّهُ مَنْكُوسُ الْقَلْبِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند براى مؤ من غيرت مى ورزد، پس بايد مؤ من غيرت بورزد، آن كس كه غيرت نكند، قلبش واژگون شده است .⁽²¹⁰⁾

فرصت خير

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَ السَّحابِ فَانتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيرِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
لحظه ها مانند ابر از افق زندگى مى گذرد، هنگامى كه فرصت خيرى پيش آمد غنيمت بشماريد و از آن استفاده كنيد.⁽²¹¹⁾

فايده نماز و روزه و...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَرَضَ اللّهُ الا يمانَ تَطْهيِرا مِنَ الشِّركِ، وَ الصَّلاةَ تَنْزِيها عَنِ الكِبْرِ، وَ الزَّكاةَ تَسْبِيبا لِلرِّزْقِ، وَ الصِّيامَ ابتِلاءً لاِخْلاصِ الخَلْقِ، وَ الْحَجَّ تَقْرِبَةً لِلدِّينِ، وَ الْجَهادَ عِزّا لِلا سلامِ، وَ الا مْرَ بِالمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوامِ وَ النَّهىَ عَنِ المُنْكَرِ رَدْعا لِلسُّفَهاءِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند، ايمان را براى پاك شدن دلها از آلودگى كفر و شرك ، و نماز را براى پاك بودن از سركشى و نافرمانى واجب كرد، زكات را وسيله يى براى روزى مستمندان ، و روزه را وسيله اى براى آزمايش اخلاص بندگان قرار داد؛ حج را براى نيرومند شدن دين ، و جهاد را براى شكوه و سربلندى اسلام واجب ساخت ؛ امر به معروف را به خاطر اصلاح توده ناآگاه مردم ، و نهى از منكر را براى بازداشتن افراد بى خرد، از كارهاى زشت و گناه آلوده مقرر كرد.⁽²¹²⁾

فرض كن مرده اى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
يَابْنَ آدَمَ، كُنْ وَصِىَّ نَفْسَكَ فِى مالِكَ وَ اعْمَلْ فِيهِ ما تُؤْثِرُ اءَنْ يُعْمَلَ فِيهِ مِنْ بَعْدِكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اى فرزند آدم خودت وصى خويش باش و در مال خودت آنچه مى خواهى بعد از تو انجام دهند انجام بده ! (انسان امولى را كه مى خواهد بعد از مرگ خود وصيت كند كه براى فلان جا خرج كنيد بهتر اين است كه خود در حيات اين كار را انجام بدهد)⁽²¹³⁾

فروتنى توانگران و سرافرازى ...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما اَحْسَنَ تَواضُعَ الاْغنِياءِ لِلْفُقَراءِ طَلَبا لِما عِنْدَ اللّهِ! وَ اءحْسَنُ مِنْهُ تِيُه الفُقَراءِ عَلَى الا غْنياء إ تّكالا عَلَىَ اللّهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
چه زيباست فروتنى توانگران ، در برابر مستمندان ، به خاطر رضاى خدا، و چه زيباتر است سرفرازى و بى اعتنائى تهى دستان ، در برابر ثروتمندان ، به خاطر اعتماد و توكل بر خدا.⁽²¹⁴⁾

فضائل برتر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لاشَرَفَ اءَعْلى مِنَ الا سْلامِ. وَ لا عِزَّ اءَعَزُّ منَ التَّقْوى وَ لا مَعْقِلَ اءَحْصَنُ مِنَ الْوَرَعِ. وَ لاشَفيعَ اءَنْجَحُ مِنَ التَّوْبَةِ. وَ لا كَنْزَ اءَغْنَى مِنَ الْقَنَاعَةِ وَ لا مالَ اءذْهَبُ لِلْفاقَةِ مِنَ الرِّضا بِالْقُوت .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هيچ شرفى برتر از اسلام نيست ، وهيچ عزتى ارجمندتر از پرهيزگارى و هيچ پناهگاهى نكوتر از خويشتندارى ، و هيچ پايمردى پيروزتر از توبه و هيچ گنجى پرمايه تر از قناعت نيست و هيچ ثروتى بهتر از راضى شدن به رزق خدا ريشه اى فقر را نمى كند.⁽²¹⁵⁾

فوايد نماز شب

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قيامُ الَّيْلِ مُصِحَّةُ لِلْبَدَنِ، وَ مَرْضاةُ لِلرَّبِّ عَزَّوَجَلَّ وَ تَعَرُّضٌ لِلرَّحْمَةِ وَ تَمَسُّكٌ بِاَخْلاقِ النَّبِييّنَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بيدارى شب باعث سلامتى بدن و خشنودى پرودگار بزرگ و در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و چنگ زدن به اخلاق پيامبران است .⁽²¹⁶⁾

فهميدن دنيا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الدُنيا مَنْزِلُ صِدْقٍ لِمَنْ صدقها، وَ مَسْكنُ عافِيَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنها، وَ دارُ غِنىً لِمَنْ تزوَّد مِنْها، مَسجِدُ اءنْبِياءِ اللّه ، و مَهْبَطُ وَحْيِهِ، وَ مُصَلىّ مَلائِكِتَه ، وَ مَسْكَنُ اءحِبّائِهِ و مَتْجِرُ اَوْليائِه ، اِكْتَسبُوا فيهَا الرّحْمَةَ، و رَبِحُوا مِنْها الجنّة .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دنيا براى كسى كه آن را درست بفهمد خانه راستى است و مسكن تندرستى و محل ثروت براى توشه برداشتن ، مسجد پيغمبران خداست و فرودگاه وحى حضرت او، و نمازگاه فرشتگانِ خدا، و مسكن دوستانش و محل تجارت اولياى خداست (افرادى كه چنين نسبت به دنيا تفكر نمودند) در آن رحمت به دست آوردند و بهشت به سود بردند.⁽²¹⁷⁾

قدرشناسى نعمت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إِنَّ مِنْ النِّعَمِ سَعَةُ الْمالِ وَ اءَفْضَلُ مِنْ سَعَةِ الْمالِ صِحَّةُ البَدَنِ وَ اءَفْضَلُ مِنْ صِحَّةِ الْبَدَنِ تَقْوىَ الْقَلْبِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
يكى از نعمت ها گشايش در مال است و بهتر از آن سلامتى بدن و بهتر از آن پاكى قلب از گناه مى باشد.⁽²¹⁸⁾

قدر نعمت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ حْذَرُوا نِفارَ النِّعَمِ فَما كُلُّ شارِدٍ بِمَرْدُودٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از رميدن نعمت ها پرهيز بايد، كه هر رميده اى نه چنان است كه باز آيد.⁽²¹⁹⁾

قدر و منزلت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
عَطّمُوا اَقدارَكُم بِالتغافُّلِ عَنِ الدّنى مِنَ الامُورِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
امور ناچيز و پست را ناديده انگاريد و به اين وسيله قدر و منزلت خود را در جامعه بزرگ و پر ارزش كنيد.⁽²²⁰⁾

قناعت ، قدرت و آسايش

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
كَفى بِالقَناعَةِ مُلْكا، وَ بِحُسْنِ الخُلْقِ نَعِيما.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
براى عظمت قناعت همين بس كه سلطنت است و براى اهميت خوش خلقى همين كافى است كه در نعمت و ناز است .⁽²²¹⁾

كمال دين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَيُّهَا النّاسُ اِعْلَموُا اءنَّ كَمالُ الدّين طَلَبُ الْعِلْمِ وَ الْعَمَلُ بِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اى مردم ! بدانيد كه ((كمال دين )) در طلب علم و به كار بستن آن است .⁽²²²⁾

كم سخن گفتن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِن اَحْبَبْتَ السَّلامَةَ وَ سَترَ مَعايِبِكَ فَأ قْلِلْ كَلامَك وَ اَكْثِرْ صَمْتَك .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اگر دوست دارى در سلامت نفس باقى بمانى و عيب و نقصت پنهان بماند، كم سخن بگو و بيشتر ساكت باش .⁽²²³⁾

كم و منظم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قَلِيلٌ مَدُومٌ عَلَيْهِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرٍ مَملُولٍ مِنْهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كمى كه ادامه داشته باشد بهتر از زيادى است كه خسته كننده باشد.⁽²²⁴⁾

گذرگاه

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الدُّنّيا دارُ مَمَرٍّ، لا دارُ مَقَرٍّ، وَالنّاسُ فِيها رَجُلانِ:
رَجُلٌ باعَ نَفْسَهُ فَاَوْبَقَها و رَجُلٌ ابْتاعَ نَفْسَهُ فَاَعْتَقَها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دنيا گذرگاه است ، نه جايگاه كه مردمش را دو چهره است :
يكى آن كه در دنيا خود را مى فروشد و به سقوط مى كشاند و ديگرى آن كه خويشتن خويش را باز مى خرد و آزاد مى كند.⁽²²⁵⁾

گريز از دنياى پرفريب

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِتَّقِ اللّهَ فِى كُلِّ صَباحٍ وَ مَسآء، وَخَفْ عَلَى نَفْسِكَ الدُّنْيا الْغَرُورَ، وَ لا تَاْمَنْها حالٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از بام تا شام تقوى الهى پيشه كن و از دنياى پرفريب بر خويشتن خويش بيمناك باش و در هيچ حالتى نسبت به دنيا احساس امنيت مكن .⁽²²⁶⁾

گفتن سخن حق

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الْقَولُ بِالْحَقِّ خَيْرُ مِن العَىّ و الصَّمْتَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
سخن حق گفتن بهتر از ناتوانى و خاموشى است .⁽²²⁷⁾

گنجهاى بهشت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مِنْ كُنُوزِ الْجَنَّةِ الْبِرُّ، وَ إ خْف اء العَمَل ، وَ الصَّبْر عَلَى الرَّزايا و كِتْمانُ الْمَصائب .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
نيكى كردن و كار بى ريا، صبر بر مصيبت ها، نهان كردن گرفتارى هااز گنجهاى بهشت است .⁽²²⁸⁾

لزوم شناختن رفيق و همسايه

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
سَلُ مِنَ الرَّفيقِ قَبْلَ الطَّريقِ وَ عَنِ الْجارِ قَبْلَ الدّارِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
پيش از آنكه درباره راه بپرسى ، درباره ((رفيق راه )) بپرس ، و پيش از آنكه ((خانه )) انتخاب كنى درباره ((همسايه )) پرس و جو كن (در اين صورت مى توانى زندگى راحت را براى خودت فراهم كنى و در دنيا و آخرت رستگار شوى ).⁽²²⁹⁾

لزوم فضائل اخلاقى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لَوْ كُنّا لا نَرْجُوا جَنَّةً وَ لا نَخْشى نارا وَ لا ثَوابا وَ عِقابا لَكانَ يَنْبَغى لَنا اَنْ نُطالِبُ بِمَكارِمِ الاَْخْلاقِ، فَإ نَّها مِمّا تَدُلُّ عَلى سَبيلِ النَّجاحِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اگر فرضا نه به بهشت اميدوار باشيم و نه از آتش جهنم هراسناك ، نه به ثوابى معتقد باشيم و نه عقابى را باور داشته باشيم ، باز شايسته است كه به دنبال فضائل اخلاقى برويم ، زيرا اخلاق پسنديده و ملكات فاضله است كه ما را در زندگى به راه رستگارى هدايت مى كند.⁽²³⁰⁾

لغزش جوانمردان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَقيلُوا ذَوى الْمُرُوءات عَثَراتِهِمْ، فَما يَعْثُرُ مِنْهُمْ عاثِرٌ إ لا وَ يَدُهُ بِيَدِ اللّهِ يَرْفَعُهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از لغزش جوانمردان چشم بپوشيد كه چون با لغزشى فرود آيند؛ با دستگيرى ويژه اى از خداوند بر خواهند خاست .⁽²³¹⁾

محبّت به مردم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
عَنْ عَلِىِّ بْنِ اَبيطالِبٍ عليه السلام قالَ:
قالَ رِسُولُ اللّه صلى الله عليه و آله رِاءسُ الْعَقْلِ بَعْدَ الاِْيِمانِ بِاللّهِ عَزَّوَجَلَّ اَلتَّحَبُّبُ إ لَى النّاس .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
امير المؤ منين عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى كند كه فرمود:
سرآغاز عقل و خردمندى بعد از ايمان به خدا اظهار محبّت به مردم و دوستى با آنان است .⁽²³²⁾

محبوبترين گامها

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مِنْ اءحَبِّ السُّبُلِ إ لىَ اللّهُ خُطْوَتانِ: خُطوَةُ إ مرِء مُسْلِمٍ يَشُدُّ بِها صَفَّا فى سَبيلِ اللّهِ وَ خُطْوَةٌ فى صِلَةِ الرَّحِمِ (وَ هِىَ) اَفْضَلُ مِنْ خُطْوَةٍ يَشُدُّ بِها صَفّا فى سَبيلِ اللّهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
از محبوب ترين گام ها به سوى خدا دو گام است : گام مرد مسلمانى كه (با حركت مالى ، فكرى و يا نفوذى خود) صف مجاهدان راه خدا را محكم سازد و گامى كه براى صله رحم برداشته شود، و اين گام دوم از گامى كه براى جهاد برداشته شود بهتر است .⁽²³³⁾

مرتبه رستگارى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الْعَمَلَ، الْعَمَلَ، ثُمَّ النَّهايَةَ، النَّهايَةَ، وَ الاِستِقامَةَ، الاِسْتِقامَةَ، ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ، وَالْوَرَعَ الْوَرَعَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به كار بپردازيد، كار، پس از آن هدف ، هدف ، پس از آن استقامت ، استقامت ، سپس صبر، صبر و سرانجام پارسايى ، پارسايى .⁽²³⁴⁾

مردم دارى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
إ نَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِاءَمْوالِكُم ، فَسَعُوهُمْ بِطَلاقَةِ الْوَجْهِ وَ حُسْنِ الِلْقاءِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به درستى كه شما هرگز نمى توانيد با اموال تان مردم را داشته باشيد (از خود راضى كنيد)، پس با خوش روئى و برخورد نيك آنها را داشته باشيد (و به خود جلب كنيد).⁽²³⁵⁾