آيين تزکيه

محمد حسن رحيميان ، محمد تقي رهبر

- فهرست -


گفتار
انسان و بحران هاى اخلاقى
در جستجوى حل مشكل
اخلاق و تربيت اسلامى
سخنى با استادان تربيت و اخلاق
مقدّمه
1ـ تعاريف
الف ـ تعليم
ب ـ تربيت
ج ـ اخلاق
2 ـ رابطه منطقى تعليم و تربيت و اخلاق
تعليم و تزكيه در قرآن
3 ـ موضوع تربيت و اخلاق
4 ـ قلمرو تربيت و اخلاق
5 ـ جايگاه تربيت و اخلاق در اسلام
6 ـ نقش تربيت و اخلاق در ساختار شخصيت انسان
فصل اوّل:
انسان شناسى و حقيقت تربيت
1ـ انسان شناسى
خودشناسى
خودفراموشى
خودفراموشى و بحران هويت
قواى نفس و گرايش هاى آن
قرآن و جلوه هاى نفس
انسان در دو سير متضاد
قوس نزول و قوس صعود
2ـ حقيقت تربيت
ديدگاه ها
3ـ انسان و تربيت پذيرى
اختلاف استعدادها
فصل دوم:
مبانى تربيت اسلامى
1ـ مبانى اعتقادى
خدا، محور حق و مبدأ فضايل
ايمان
2ـ فطرت
فطرت و تربيت
3ـ كرامت
فصل سوم:
اهداف تربيت
1ـ ديدگاه ها
2ـ اسلام و هدف تربيت
الف ـ يقين شهودى
ب ـ پرستش
ج ـ خودآگاهى
د ـ تكامل عقل و قلب
هـ ـ عدل و قسط
فصل چهارم:
اصول تربيتى اسلام
1ـ نيت و انگيزه الهى
مراتب نيت
2ـ اختيار و آزادى
3ـ تكليف و مسئوليت
4ـ تقدم تزكيه
5 ـ پويايى و تداومِ تربيت
الف ـ تربيت و مدارج كمال
ب ـ يأس زدايى
مقايسه
فصل پنجم:
ابعاد تربيت
ابعاد تربيت اسلامى و روابط انسان
1ـ پرورش جسمانى
جان و تن در نظام تشريعى اسلام
دنيا و آخرت
پرورش نيروى كارآمد
2ـ پرورش عقلانى
تعريف عقل
جايگاه عقل در اسلام
عقل الهى
عقل علمى
عقل شيطانى (نكرى)
پرورش عقل در اسلام
اوّل ـ عوامل رشد عقل
1ـ علم
2ـ تفكر
الف) منابع تفكر
نفس انسانى
جهان هستى
قرآن
تاريخ
تجارب زندگى
ب) شيوه تفكر
ج) آزادى تفكر
دوم ـ موانع رشد عقل
الف) هواى نفس
ب) بردگى فكرى
ج) تكيه بر ظن و شك
د) تبليغات
سوم ـ عوامل تضعيف عقل
رفاه زدگى
بيكارى و كارزدگى
مصاحبت با ابلهان
3ـ پرورش علمى
تربيت علمى و هدف آن
علم طبيعى و علم الهى
4ـ پرورش عاطفى
مفهوم تربيت عاطفى
پرورش عاطفى كودك
پرورش عاطفى جوان
تعديل عواطف
احساسات متعالى
الف) پرورش حس زيبايى
زيبايى حسى و مادى
زيبايى ادبى و هنرى
زيبايى عقلى و معنوى
زيبايى متعالى
پرورش زيبايى عقلى و معنوى
ب) پرورش حس اخلاقى
ج) حس پرستش و تربيت عرفانى
5 ـ تربيت اجتماعى
مفهوم تربيت اجتماعى
اسلام و تربيت اجتماعى
1ـ محور روابط در اسلام
بهره گيرى از وجدان
2ـ روابط انسانى
الف) انسان دوستى
ب) محبت و هدايت
ج) عدل عمومى
د) حقوق ويژه انسانى
هـ) شيوه هاى اخلاقى
3ـ روابط ايمانى
الف) ولايت و محبت
تثبيت مودت
آفات مودت
ب) اخوت
ج) مسئوليت اجتماعى
د) مصابره و مرابطه
هـ) شور و نصح
و) توصيه هاى اخلاقى
ز) مواسات و ايثار
شاد كردن مؤمن
4ـ موارد قطع رابطه
فصل ششم:
راهبردهاى تربيتىِ اسلام
1ـ مربى و اسوه اخلاق
الف) خداوند
ب) پيامبر و امام
ج) امامان
د) ديگر مربيان صالح
ويژگى هاى مربى
چهره عملى مربى
هنر تربيت كردن
فقر تربيتى انسان معاصر
2ـ مجاهده با نفس
الف) نفس و خطرات آن
ب) ضرورت مجاهده
رياضت
ج) حقيقت مجاهده
د) مراحل عملى تهذيب
1ـ يقظه
2ـ تفكّر
3ـ عزم
جوانى و نيروى اراده
4ـ مشارطه
5 ـ مراقبه
6 ـ محاسبه
7ـ تذكر
ضبط خيال
هـ ) ره توشه مجاهده (تقوا)
تحصيل تقوا و آثار آن
ثمرات تقوا
3ـ احكام و شرايع
الف) حقيقت و راز عبادت
عبادت و تقرب
عبادت و انسان سازى
ج) عبادت و ذكر
حقيقت ذكر و آثار آن
د) بعد تربيتى نماز
رابطه نماز و اخلاق
د) نگاهى به ساير عبادت ها
هـ) فلسفه تربيتى محرمات
4ـ روش عقلانى
5 ـ پند و اندرز
ويژگى هاى موعظه
روان شناسى موعظه
الف) توجه به گرايش ها
ب) رعايت اعتدال
ج) توجه به احساسات
د) لطايفِ حكمت
هـ) تكرار
و) لحن مشفقانه، ملايمت، مدارا
6 ـ تبشير و انذار
7ـ امر به معروف و نهى از منكر
8 ـ عادت
نقش عادت در تربيت اسلامى
فصل هفتم:
مراحل و محيط تربيت
الف) مراحل رشد
ب) مراحل تربيت
1ـ كودكى و تربيت
اهميت تربيت در كودكى
پرورش فطرت ايمانى و اخلاقى كودكان
2ـ نوجوانى و تربيت
3ـ جوان و تربيت پذيرى
4ـ تربيت بزرگسالان
ج) محيط تربيت
1ـ محيط خانه
2ـ محيط هاى آموزشى
3ـ محيط اجتماعى
فصل هشتم:
ويژگى هاى تربيت اسلامى
1ـ منبع وحى
2ـ اسوه هاى الهى
3ـ برنامه عملى مناسب
4ـ تعبد و تسليم
5 ـ جهانشمول بودن
6 ـ هدف بودن انسان
7ـ جامعيت
ساير ديدگاه ها و احتمالات
فهرست منابع و مآخذ

 

منبع:
این کتاب از نسخه موجود در کتابخانه آل البيت(ع)-الشيعه ( ) تهیه گردیده است و پس از تبدیل به فورمت مناسب کتابخانه ما تقدیم مومنین محترم می گردد.

اجازه مولف:
در حال حاضر ندارد. کوشش می کنیم که رضایت صاحبان حقوق را انشاءالله اخذ نمائیم. در صورت عدم رضایت آنان ، دسترسی به این کتاب مقدور نخواهد گردید.