فرمان حكومتى پيرامون مديريت

محمود قوچاني

- فهرست -


مقدمه
پيشگفتار
كليات
ويژگيها و نكات برجسته فرمان
حكومتى بودن فرمان
فرمان الزامى است يا ارشادى
اصول اساسى و خطوط كلى در اداره نظام
توجه به افكار عمومى جامعه
منظور از دولتهاى عدل و جور
نگاهى به سابقه تمدن مصر
چرا مالك انتخاب مى گردد
توجه جامعه به رفتار مسئولين
توجه به روشهاى صحيح ساير نظامها
چگونگى برخورد با روشهاى مسئولان سابق
آثار سنتهاى نيك گذشتگان
پرهيز از مبارزه با سنتهاى نيك
نكوهش تغيير سنتهاى جاريه نيك
اهتمام به دستورالعملها و بخشنامه ها و نحوه تنظيم آنها
گويا و رسا بودن بخشنامه ها
ضرورت توجه به دستورالعملها
فايده التزام به عمل طبق دستورالعمل
وظايف و تكاليف دولت
دولت و حقوق ملت
وظيفه دولت در برابر طبقات موجود در جامعه
راهنمايى دولت مردان جهت موفقيت در انجام وظيفه
دولت و ماليات
منظور از خراج و فلسفه وجوب و نقش آن
بستگى صلاح جامعه به برنامه ريزى صحيح در اخذ عوارض و ماليات و غيره
ارتباط تنگاتنگ دريافت عوارض و ماليات با عمران و شهرسازى
موارد ضرورت تخفيف عوارض و ماليات
آثار تخفيف عوارض و ماليات
عوامل ويرانى منطقه و موجبات فلاكت و پريشانى ملت
دولت و پذيرش صلح
شرط پذيرش صلح
فوايد و آثار صلح
هوشيارى كامل پس از پذيرش صلح
وفاء به عهد و پيمانهايي كه با دشمن منعقد مى گردد
حيله گرى در شكستن عهد و پيمان
كوشش در روشن كردن چهارچوب عهدنامه ها
خوددارى از فسخ بناحق عهد و پيمان
دولت و خونريزى
هشدار نسبت به كشتار و خونريزى و آثار آن
انتقام جويى خداى بزرگ در خونريزى
ضرورت قصاص در قتل عمد
مسئوليت دولت نسبت به خونبهاى بزهكار كشته شده هنگام اجراء کيفر
دولت و پرداخت حقوق كارمندان
ضرورت حقوق كافى براى كارگزاران
آثار و فوايد حقوق كافى كارگزاران
بررسى عامل تجاوز و دست درازى به بيت المال
شرايط برخورد با كارگزار
دولت و قوه قضائيه
گزينش قاضى
شرايط و اوصاف قاضى
وظايف دولت در برابر قاضى
مسئوليت دولت نسبت به قوه قضائيه
دولت و بازرگانان
نقش بازرگانان و توليدگران
ضرورت ترويج معاملات سالم در جامعه
خيرخواهى براى بازرگانان و توليدگران
بازرسى امور بازرگانان و توليدگران
گروههاى فاسد در ميان بازرگانان و توليدگران
جلوگيرى از احتكار
برخورد با محتكران
مضرات بازرگانان و توليدگران فاسد
ارتباط و همبستگى اقشار جامعه
بطلان نظريه توحيد طبقاتى
حق حياتى طبقات در جامعه
نياز كشور به ارتش و نيروهاى مسلح و نقش آنان
نياز كشور به ماليات و عوارض و نقش آن
نياز كشور به قوه قضائيه و نقش آن
نياز كشور به كارگزاران و نقش آنان
نياز كشور به دفترداران و منشيان و نقش آنان
نياز كشور به تجار و بازرگانان و نقش آنان
نياز كشور به صنعتگران و توليدكنندگان و نقش آنان
وظيفه زمامداران و مردم نسبت به مستضعفين
وظايف و تكاليف اساسى مدير
گزينش كارگزاران
ضرورت شناخت در گزينش
پرهيز از خوش گمانى و هوشيارى خود در انتخاب كارگزار
صفات لازم كارگزار هنگام گزينش
تجربه كارى
شرم و حياء
پاكى و صلاحيت خانوادگى
سابقه مسلمانى
كارآيى بيشتر
چهره امانتدارى
آثار وجودى صفات ذكر شده در كارگزار
تقسيم كار و سازماندهى
ضرورت وجود تشكيلات ادارى
خوددارى از واگذارى چند مسئوليت به يك فرد
دو شرط اساسى در مسئولين مشاغل كليدى
پاسخگويى مسئول نسبت به كمبودهاى سازمان
نظارت و كنترل
ضرورت بازرسى
نقش بازرسى
كيفيت بازرسى
شرايط و اوصاف بازرسان
اعتماد به بازرس
برخورد با خطاكار
ارزشيابى
ضرورت ارزشيابى
چگونگى ارزشيابى
پرهيز از بى تفاوتى پس از ارزشيابى
برخورد مناسب با كارگزار به مقدار كارآيى و ارزشها
عدم تاثير حسب و نسب در ارزشيابى
تصميم گيرى
نياز كشوردارى به اصول و مبانى
ضرورت گفتگو و نظرخواهى در اتخاذ تصميم
انتخاب مستشاران
ضرورت مشورت در تصميم گيرى
شرايط مستشار
عدم بخل
عدم ترس
عدم حرص
منشاء بخل و ترس و حرص
ساير نكات لازم الرعايه در تصميم گيرى
موقعيت شناسى
پرهيز از شتابزدگى
پرهيز از پيگيريهاى بى مورد
پرهيز از سهل انگارى
قرار دادن هر چيز به جاى خود
خويشتندارى
خوددارى مدير از روشهاى منفى
شتاب زدايى
قوى ترين عامل جهت خويشتن دارى
شك و ترديد
تحير و سرگردانى
وظيفه مدير هنگام شك و ترديد
كسانى كه اطاعتشان واجب است
وابستگى اطاعت خدا و رسول و اولى الامر با يكديگر
اوصاف مدير
اوصاف اساسى مدير
تقوا
برگزيدن اطاعت حق تعالى
پيروى از قرآن
يارى دين خدا
كنترل نفس
بهترين پس انداز براى يك مسئول
شرايط مسئولان مشاغل كليدى
ويژگيهاى مثبت
تقوا و انقياد
ورع
صداقت
پاكدامنى و پاكدستى
سعه صدر
اصالت خانوادگى
دودمان صالح
حسن سابقه
استقامت در برابر مشكلات
بلند همت
شجاعت
پوزش پذيرى
مهربانى با مستضعفين و قاطعيت با قدرتمندان
مردم دار و باگذشت
دست و دل باز
كوشا در انجام وظائف
مسئووليت پذيرى با دل و جان
دل به ديگران نبستن
صراحت لهجه در حق گوئى
سبكبار بودن
بازدارنده فرادست از خواسته هاى نفسانى
ياور ظالمان نبودن
داراى اخلاق فاضله
بهترين
ويژگيهاى منفى
داشتن مسئوليت در نظام طاغوت
مستى و غرور برخاسته از مسئوليت
ناآگاهى به شخصيت خود
چاپلوسى
بى توجهى به نامه ها و گزارشها
ناتوانى در برابر قراردادها
ناتوانى در فسخ قراردادها
ويژگيهاى معنوى
خلوت با خدا
روش عبادى شدن كليه فعاليتها
اهميت خلوص در فرائض الهى
توجه به اسباب تقرب
اختصاص دادن بهترين اوقات را به راز و نياز
استفاده از نيروى بدنى در راه خدا
عبادتهاى اجتماعى
مراعات ميانه روى در عبادات دسته جمعى
مراعات عدم تحميل بر جامعه
مراعات حال اضعف افراد
آفات مديريت
غرور و تكبر
پست و مقام، غرورآفرين و علت تكبر است
پرهيز از غرور و خودپسندى و خودخواهى
روش مبارزه با غرور
عرض اندام در برابر عظمت پروردگار
امتياز دادن به اطرافيان
اطرافيان و خصلت و خواسته هاى آنان
چگونگى برخورد با انتظارات اطرافيان
پرهيز از امتياز دادن به اطرافيان
نتيجه امتياز دادن به اطرافيان
اختصاص دادن اموال عمومى به خود
پرهيز از انحصارطلبى
پرهيز از تجاهل
دامنگيرى حق مظلوم
روشهاى مديريت
مباشرت در انجام كار
مقام مسئول هر چند بلندپايه باشد از مباشرت در كار رهايى ندارد
سر ضرورت مباشرت مسئول در بعضى از كارها
پاسخ به نيازمنديهاى ملت همانند پاسخ به مسئولين كشورى ضرورى است
انجام به موقع كارها
مسئوليت انسان در برابر نعمتهاى هر روز پروردگار
حدوث تغييرات با گذشت زمان
پرهيز از تاخير كار روز به فردا
دادگرى و عدالت
ضرورت انصاف
آثار ستم به بندگان خدا
معيار و ملاك عدالت
نقش اطرافيان مسئولان نسبت به دولت
نقش ملت نسبت به دولت
بهترين موجبات خوشنودى زمامداران
عدم تبعيض بين نزديكان و بيگانگان
نهراسيدن از اجراء حق
جلب اعتماد
قضاوتهاى مردم درباره مسئولان
چگونگى برخورد جهت رفع سوء تفاهم
دستاوردهاى تبيين اعذار
عيبپوشى
انسان و عيبهاى او
طبيعت انسانها نسبت به يكديگر
وظيفه زمامدار نسبت به فساد موجود در جامعه
عفو و بخشش
انسان و لغزش
چگونگى برخورد با ملت و زيردست
هشدار به مدير "مسئول"
خط مشى نسبت به حالتهاى انفعالى مدير "مسئول" بعد از برخورد
انفعال بر اثر پست و مقام
پرهيز از عوامل عداوت زا
كيفيت برخورد با آنچه كه وضعيت روشن ندارد
مدير "مسئول" و سم پاشان
منتگذارى پس از احسان
بزرگ پنداشتن خدمات خود
خلف وعده نمودن
بهترين روشها جهت خوش گمانى به ملت
آثار خوش گمانى به ملت
افرادى كه شايسته خوش گمانى هستند
دلجويى از كارگزاران
لزوم رسيدگى مدير "مسئول" به امور كارگزاران تحت امر
پرهيز از بزرگ پنداشتن خدمات انجام شده نسبت به كارگزاران
مداومت بر كمك به كارگزاران تحت امر
پرهيز از غفلت نسبت به كارهاى جزئى
بيان معيار ارزشى مدير "مسئول"
برترين عامل خوشوقتى زمامداران
شرايط دلسوزى ملت براى دولت
قدردانى مدير "مسئول" از حمايت ملت و آثار آن
ارتباط مستقيم با مردم
تخصيص مقدارى از زمان جهت ملاقات با مردم
پرهيز از فاصله گرفتن با مردم
مفاسد فاصله گرفتن مسئولان از مردم
زمينه سازى جهت آزاد صحبت نمودن مراجعين
كيفيت برخورد مدير "مسئول" با ارباب رجوع
رسيدگى به مستضعفين
تاكيد شديد نسبت به مراعات حال طبقه ضعيف
حفظ حقوق مستمندان مسئوليتى است از جانب حق تعالى بر عهده مسئولان
اختصاص دادن مقدارى از بيت المال به فقراء
پرهيز از بى توجهى به حقوق فقراء
رسيدگى به افرادى كه دسترسى به مسئولين ندارند
تعيين بازرسان صالح جهت دلجويى از مستمندان
كيفيت برخورد با مستمندان شناخته شده
توجه ويژه به قشر خاصى از مستمندان
دشوارى دستگيرى از فقراء بر مديران
راهنمايى جهت آسان شدن دستگيرى از مستمندان
خاتمه
نكته جالب