علماى اعلام و ائمه جماعات و خطباء محترم بر حجم ارشاد و رهنمودهاى خود بيفزايند و قشرهاى ميليونى مردم را متوجه طرق نگهبانى از اسلام و احكام مقدسه آن و حراست از جمهورى اسلامى نمايند و به توده هاى متعهد ميليونى اسلامى لزوم تشريك مساعى در تمام امور كشورى و لشكرى و اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى را گوشزد نمايند و به آنان توصيه كنند كه براى كمك به اقتصاد كشور كه امروز از اهم مسائل است ، از اسراف ، تبذير و استعمال امور تشريفاتى و تجملى اجتناب نمايند و از سپردن پول هاى خود اگر چه اندك باشد به بانك هاى دولتى براى به راه انداختى چرخ ‌هاى اقتصاد و كمك به دولت هاى اسلامى دريغ ننمايند و از كمك كردن به جنگ و جنگزدگان غفلت ننمايند و از شركت در بسيج مستضعفان و تعليم و تربيت ديدن براى حراست از اسلام عزيز كوشا باشند.⁽¹³²⁾
من از ائمه جمعه در تمام بلاد مى خواهم و علمائى كه هم در آن بلاد هستند همراهى كنند و گروههايى را تعيين كنند و براى رسيدگى به اين امور، رسيدگى به حال اين افراد كه مى خواهند آشوب درست كنند، رسيدگى به حال دادگاه ها و احكامى كه از دادگاه ها صادر مى شود. چه بسا اشخاصى هستند كه اطلاع قضائى ندارند و خودشان را به طور قاچاق وارد كردند در قضا. قضا شرط دارد و بايد نصب بشود از طرف علمايى كه بزرگ هستند، اين طور نيست كه هركس هر جا برود قضا را متكفل بشود و حكم بدهد و حكم قتل بدهد و حكم چه بدهد. اينها بايد شما آقايانى كه در بلاد هستيد، خودتان رسيدگى كنيد افرادى كه از اين جناح هاى منحرف وارد شدند در اين ارگانها، در قضا، در تقسيم اراضى ، در جهاد سازندگى ، در همه اينها، افرادى را متعهد، مطلع ، بيطرف ، اين افراد را تعيين كنيد تا اينكه اينها بروند رسيدگى بكنند و به شما گزارش بدهند و در صدد تصحيحش بر آييد.⁽¹³³⁾
ائمه جمعه ، ائمه جماعت ، روحانيون محترم ، اينها بايد توجه به اين معنا داشته باشند كه اينها پدر هستند از براى ملت ، اينها با مردم بايد سمت پدرى داشته باشند، اينها با مردم بايد رفتارشان رفتار پدرانه باشد، بين خودشان برادر باشند، رفتار، رفتار برادرى باشد. اجتماع داشته باشند، در هر شهرى با هم در هر هفته يك روز، دو روز با هم مجتمع باشند، مسائل خودشان را بگويند. اگر يك خيالى دارند، اگر يك كارى دارند او را بگويند، حل كنند بين خودشان و هيچ وقت يك مساله اى را به خطبه هاى نماز جمعه نكشانند، چه اشكال داشته باشند به فلان استاندار، فلان حاكم يا فلان وزارتخانه و چه اشكال داشته باشند به فلان آدم يا فلان شخص ، اين جاى خطبه نماز جمعه جاى دعوت به حق است و دعوت به تقوا و مصالح مسلمين را در او گفتن ، و تعرض به اين خرده ريزى ها، اينها از شان ائمه جمعه خارج است . پرهيز كنند از اين معنا.⁽¹³⁴⁾
امروز مسئووليت بزرگى بر دوش همه ماهاست ، همه ائمه جمعه ، همه ائمه جماعت ، همه علماى بلاد. امروز خدا ديگر از ما هيچ عذرى را نمى پذيرد. اگر ما در چند سال پيش از اين عذر داشتيم كه ما با سر نيزه نمى توانيم مقابله كنيم و اگر يك كلمه بگوئيم حبس ‍ است ، امروز تمام اين عذرها منقطع شده و خدا حجت را بر ماها تمام كرده است . الان تمام شما توانايى داريد كه هر كدام محيط خودتان را با تفاهم با مردم و مسئوولين امور اصلاح كنيد.⁽¹³⁵⁾
ائمه جمعه و جماعات ايدهم الله تعالى در خطبه ها و منابر و ساير گويندگان كوشش فرمايند كه آرامش در كشور برقرار باشد و از هر سخنى كه موجب نگرانى مردم و تفرقه شود خوددارى نمايند و مردم را در پشتيبانى از ملت و تمام ارگان هاى جمهورى اسلامى و نهادهاى انقلابى و قواى مسلح و مردمى تشويق فرمايند.⁽¹³⁶⁾
ما براى حفظ اسلام مكلف و مسئووليم و امروز حفظ اسلام در تفاهم است ، تفاهم بين همه اقشار، بين مردم با روحانيون ، با استاندارها، استانداران با مردم و روحانيون و اين تكليفى است الهى كه بايد جواب آن را بدهيم .⁽¹³⁷⁾
اما آن چيزى كه لازم است اين است كه به مردم ، به دستجات مختلف ، به همه ائمه جمعه ، ائمه جماعات ، روحانيون سراسر كشور و ساير قشرها اين معنا توصيه بشود كه در سر يك چيزهايى كه مربوط به نفسانيت است نزاع نكنند و اين طورى نيست كه بعضى نزاع هاى نفسانى مربوط به اسلام باشد، به خدا باشد. براى خدا انسان نمى شود اهانت كند به مؤ من ، براى خدا انسان نمى شود كه كشف ستر مومن بكند، اينها همه براى اين است كه نفسيت انسان اين جورى است .⁽¹³⁸⁾
من از همه آقايان كه از خودمان هستند مى خواهم درخواست كنم هر جا كه تشريف داريد، هم با مردم و هم با كسانى كه از طرف دولت مى آيند آنجا، با هم همفكرى كنيد و كارها را با معاونت هم ، با فكر هم پيش ببريد. خداى نخواسته يك وقت - فرض كنيد- يك خطائى از يك اجزاى دولتى حاصل مى شود نصيحتش كنند، يا اگر نصيحت را قبول نكرد به مركز اطلاع بدهند كه اين آدم چطور است .⁽¹³⁹⁾
ائمه جمعه و جماعات بايد به مردم بفهمانند كه كارى كه كرده اند زحمت دار است و كسى كه بخواهد به جنت و لقاء الله برسد بايد زحمت را تحمل كند و دلسرد نشود. امروز حفظ اين دولت يك واجب شرعى است . من اميدوارم موفق باشيد و همه موفق شويد به اين جمهورى اسلامى خدمت كنيد و در تاييد همه مقامات و تحكيم وحدت بين خودمان و آشنا كردن مردم به وظايف خطيرشان كوشا باشيم و من هم اميدوارم به وظيفه خود كه دعاگوئى است موفق باشم .⁽¹⁴⁰⁾
شما مردم را ارشاد كنيد. اگر در منطقه شما خلافى پيش آمد به دولت و مراجع قانونى ارجاع دهيد. شما آقايان بايد تبليغاتى را كه دشمنان عليه ما مى كنند، در نماز جمعه و جماعت جبران كنيد و به مردم اطمينان دهيد كه امروز دولت و كسانى كه در راس امور هستند كوشش مى كنند امور را اصلاح نمايند و مسائل اقتصادى را حل كنند.⁽¹⁴¹⁾
مردم را هدايت كنيد، مشكلات را طورى كنيد كه مردم خيال نكنند كه ما الان مشكلاتى داريم كه ديگر قابل حل نيست . نه ، مشكلاتى هست ، البته هست اما دنبالش هستند و قابل حل است ، انشاء الله حل مى شود همه .⁽¹⁴²⁾
از عموم علماى عظيم الشان و ائمه جمعه و جماعات تقاضا دارم كه با ديده رحمت و عطوفت به جمهورى اسلامى و متصديان امور نظاره كنند و با ارشاد و موعظه حسنه ، خطاكاران را تربيت كنند و كجى ها را راست فرمايند.⁽¹⁴³⁾
ائمه جماعت ، محكم مساجد را و ارشاد ملت را حفظ كنند و خطباى ملت هم بايد منابر خودشان را و موعظه هاى خودشان را و ارشاد خودشان را حفظ كنند و در عين حال مراقب اوضاع مملكت خودشان باشند، چنانچه اهل بازار بايد بازار خودشان را حفظ كنند لكن مراقب باشند، اين طور نباشد كه ما يك وقت خداى نخواسته از آن اصلى كه اساس حفظ اسلام است روبرگردان بشويم .⁽¹⁴⁴⁾
انشاء الله مسئوولين هم با شما موافقت مى كنند، شما هم با مسئوولين موافقت مى كنيد در ساختن مملكت و در ساختن مردم .⁽¹⁴⁵⁾
اى ائمه جمعه بلاد اسلامى و كشورهاى اسلامى ! بايد چه كرد؟ چرا ما به اين روز نشانده شديم كه امريكا از آن ور دنيا بيايد و مقدرات كشورهاى ما را تعيين كند و مقدرات علماى اسلامى را تعيين كند ولو با دست ديگران و به صراحت بگويد كه من منفعت دارم در منطقه و دخالت آشكار در منطقه بكند و مسلمين نشسته باشند و ناظر باشند؟ اى ائمه جمعه بلاد اسلامى ! مردم را آگاه كنيد، اين ((چرا)) را بين مردم بگوئيد، اين ((چرا)) هم به غرب وارد است و هم به شرق وارد است . و چرا شوروى در ممالك اسلامى دخالت مى كند دخالت نظامى ، آمريكا هم همه جور دخالت مى كند در همه كشورهائى كه تحت سلطه او هستند يا مى خواهد تحت سلطه ببرد، هم دخالت نظامى مى كند، هم دخالت سياسى مى كند و همه جور دخالت . خوب ، اين چرا ندارد در دنيا؟ اين يك ميليارد جمعيت نبايد بگويند چرا؟ از اين يك ميليارد جمعيت اگر نصفشان فرياد بزنند كه چرا؟ امريكا كنار مى رود. آمريكا با دست خود دولت هاى وابسته ، با دست خود نويسندگان خبيث و گويندگان فاسد مقاصد خودش را پيش مى برد و مسلمين نشسته اند و اين نويسندگان مى نويسند و اين گويندگان مى گويند و اين درباريها و روحانيون دربارى كمك مى كنند به اين قدرت هاى بزرگ و مردم نشسته اند و گوش مى دهند و مى بينند. تكليف نيست ؟ مسلمين ديگر در اين عصر تكليفى ندارند؟ مسلمين تنها هستند؟ ما نبايد از تاريخ رسول الله عبرت بگيريم ؟ يك نفر آدم پا شد و همچو كارهائى كرد، ما نبايد از تاريخ عالم عبرت بگيريم كه يك نفر موسى پا شد و با فرعون چه كرد؟ ما بايد عبرت بگيريم . آقا آن روز پيغمبر اكرم عده اى همراهش نبود، خودش بود و خودش با همه دشمن ها، حتى عشيره خودش دشمنش بودند، لكن اتكال به خدا، توجه به او، فناى در او كار را پيش برد. نمى شود كه انسان هم خودپرست باشد و هم خداپرست ، نمى شود كه انسان هم خودش را ملاحظه كند و هم منافع اسلام را بايد يكى از اين دو تا باشد، يا بايد الهى باشد يا شيطانى ، اين دو راه است . شما علاج بكنيد مردم را به اينكه از اين هواهاى نفسانى بيرون بروند. اگر حكومت هايى كه در اسلام به طور غير قانونى دارند حكومت مى كنند، از اين هواهاى نفسانى بيرون بروند و توجه بكنند به عزت اسلام ، به ارزشهاى اسلام و براى يك پارك و يك - نمى دانم - باغ و يك ملك و يك چه ، اسلام را زير پا نگذارند، مسائل اسلام حل است .⁽¹⁴⁶⁾
ائمه جمعه بايد توجه داشته باشند كه يكى از موثرترين قشرهاى جامعه به حساب مى آيند و بايد توجه داشته باشند كه مردم گوششان به اينهاست و در اجتماع سعى مى كنند ببينند امام جمعه چه مى گويد.⁽¹⁴⁷⁾
منصب امام جمعه يعنى منصب تماس روحانيت با ملت و روحانيت با مجلس و دولت و اين از امورى است كه با دست تواناى ائمه جمعه انجام مى گيرد كه اميد است هر روز بيشتر و بهتر انجام شود و جمعيتها بيشتر بيايند و اين سنت حسنه اى باشد كه براى مردم و آيندگان محفوظ بماند.⁽¹⁴⁸⁾
امروز كه اين اختناق برداشته شده است بايد ائمه جماعات و ائمه جمعه ها همه شان توجه كنند به اينكه تكليفشان اين است كه مسائل را به ملت بگويند. توجه بدهند مردم را به مسائل سياسى ، به مسائل اجتماعى .⁽¹⁴⁹⁾
ائمه جمعه كوشش كنند مردم را به تقوا دعوت كنند، مردم را متقى كنند، مردم را از دنيا و از آمال دنيايى پرهيز بدهند و اگر اين معنا را موفق بشوند، موفق مى شوند كه بر خلاف آنهائى كه بر مصالح اسلام سلطه دارند تجهيز خواهند شد.⁽¹⁵⁰⁾
اثرات نماز جمعه و جماعت
هر روز اجتماعات در تمام مساجد كشورهاى اسلامى از شهرستان ها گرفته است تا دهات و قراء و قصبات ، روز چند مرتبه اجتماع براى جماعت و براى اينكه مسلمين در هر بلدى ، در هر قضيه اى از احوال خودشان مطلع بشوند، از احوال مستضعفين اطلاع پيدا كنند.⁽¹⁵¹⁾
نماز جمعه با شكوهمندى كه دارد براى نهضت كوتاه عمر ما يك پشتوانه محكم و در پيشبرد انقلاب اسلامى ما عامل موثر و بزرگى است .⁽¹⁵²⁾
اگر هر روز جمعه مجتمع مى شدند و مشكلات عمومى مسلمانان را به ياد مى آوردند و رفع مى كردند يا تصميم به رفع آن مى گرفتند كار به اين جا نمى كشيد. امروز بايد با جديت اين اجتماعات را ترتيب دهيم و از آن براى تبليغات و تعليمات استفاده كنيم . به اين ترتيب ، نهضت اعتقادى و سياسى اسلام وسعت پيدا مى كند و اوج مى گيرد.⁽¹⁵³⁾
بحمد الله امروز در سرتاسر كشور نماز جمعه ها بسيار خوب است و مردم هم بايد بيشتر باز توجه كنند، مردم خودشان را غنى ندانند راجع به مسائل ، اين مسائل ، مسائلى است كه بايد بروند و گوش كنند و عمل كنند.⁽¹⁵⁴⁾
اميد است مومنين محترم از اين فرصت استفاده كرده و با اجتماع بيشتر و هر چه با شكوهتر از همكارى در برگزارى و شركت در مراسم نماز جمعه دريغ ننمايند از خداوند تعالى موفقيت همگان را خواستارم .⁽¹⁵⁵⁾
اجتماع كنيد، نمازهاى جمعه را با شكوه به جا بياوريد و نمازهاى غير جمعه را هم . كه شيطان ها از نماز مى ترسند، از مسجد مى ترسند.⁽¹⁵⁶⁾
ملت عظيم و عزيز با شركت خود، بايد اين سنگر اسلامى را هر چه عظيم تر و بلندپايه تر حفظ نمايند تا به بركت آن توطئه هاى خائنانه و دسيسه هاى مفسدان خنثى شود.⁽¹⁵⁷⁾
نماز را در جماعت بخوانيد، اجتماع بايد باشد.⁽¹⁵⁸⁾
در صدر اسلام هم ، نماز جمعه و مساجد چنين وضعى داشتند كه اجتماعات وسيله اى بودند براى رفع گرفتارى هاى مسلمين و تصميم گيرى در مقابله با دشمنان اسلام و شما اگر خطبه هاى آن زمان را مطالعه كنيد مى بينيد كه چقدر آنها پرمحتوا بودند.⁽¹⁵⁹⁾
در صدر اسلام مسائل سياسى در مسجد به وسيله آنهايى كه امام جمعه بودند حل و فصل مى شد و نقشه هاى جنگ در آنجا كشيده مى شد.⁽¹⁶⁰⁾
مسجد مسلمين در زمان رسول الله (ص ) و در زمان خلفايى كه بودند... مركز سياست اسلام بوده است . در روز جمعه با خطبه جمعه مطالب سياسى ، مطالب مربوط به جنگ ها، مربوط به سياست مدرن ، اينها همه در مسجد درست مى شده است . شالوده اش در مسجد ريخته مى شده است در زمان رسول خدا و در زمان ديگران و در زمان حضرت امير (عليه السلام ).⁽¹⁶¹⁾
نماز جمعه در اعصار گذشته
مع الاسف ما را رساندند به آنجا كه در خطبه هاى جمعه جز چند كلمه موعظه و تحذير از اينكه مبادا در امور دخالت كنيد چيزى نبوده است . يا نماز جمعه نبود يا اگر بود، محتوا نداشت .⁽¹⁶²⁾
علماء اعلام ، خطباء محترم و ائمه جماعت به عنوان اعتراض و استنكار، در صورت مقتضى اعتصاب نمايند و تا مدت محدودى از رفتن به مساجد و منابر خوددارى ورزند و مطمئن باشند كه اعتراض دسته جمعى و اعتصاب عمومى نتيجه دارد و دستگاه جبار را عقب مى راند و لازم است كه مردم مسلمان در صورت اعتصاب علماء اسلام كه براى حفظ احكام قرآن است از آنان پشتيبانى كنند و در اعتصاب تبعيت نمايند.⁽¹⁶³⁾
اهتمام بر امر مسلمين اين نيست كه - اين - من بروم نماز بخوانم و او اقتدا كند. اين كه امر مسلمين نيست ، اين امر خداست . امور مسلمين عبارت - است - از امور سياسى و اجتماعى مسلمين .⁽¹⁶⁴⁾
شما ملاحظه كنيد همين نماز جمعه اى كه در زمان طاغوت نمى شد درست بجا بياورند، گاهى آهسته در داخل يك مسجدى نماز را مى خواندند در صورتى كه وضع نماز جمعه اين نبود.⁽¹⁶⁵⁾
بايد ائمه جمعه به مردم القا كنند، قدرت نداشتند، نمى توانستند راجع به فساد حكومت يك كلمه بگويند، نمى توانستند راجع به گرفتارى هاى عمومى ملت ، اجتماعى ملت يك كلمه صبحت كنند. خطباى ما و ائمه جماعت و جمعه ما تماسى كه با مردم داشتند يك تماسى بسيار محدود و در يك مسائل محدود، و مهمات مسائل اسلام در طاق نسيان گذاشته شده بود از باب اينكه امكان نداشت براى اين طوايف نظرهائى كه دارند ابراز كنند.⁽¹⁶⁶⁾
ما در سابق ، جماعت و جمعه ، جماعت داشتيم ، جمعه هم كمى داشتيم بين برادرهاى اهل سنت ما رايج تر بود، لكن نه آنها و نه ما نمى توانستيم مسائل روز را در خطبه هاى جمعه بيان كنيم ، مسائل سياسى را بيان كنيم از باب اينكه اختناق بود.⁽¹⁶⁷⁾
مع الاسف قبل از پيروزى انقلاب (نماز جمعه ) در بين علماى شيعه بسيار كم جلوه (بود) و برادران اهل سنت هم كه اقامه مى كردند، خطبه هايشان محدود به حدودى خاص بود. نماز جمعه آن طورى كه آقاى رئيس جمهور⁽¹⁶⁸⁾ سلمه الله فرمودند، از باب اينكه به حسب فتواى فقهى واجب تخييرى بود توجه به اينكه اين قسم از لنگه تخيير چه اهميتى دارد، نداشتند و اگر نماز جمعه اى هم در بعضى از بلاد انجام مى گرفت ، آن چيزى كه بايد ائمه جمعه به مردم القا كنند، قدرت نداشتند، نمى توانستند راجع به فساد حكومت يك كلمه بگويند، نمى توانستند راجع به گرفتارى هاى عمومى ملت ، اجتماعى ملت يك كلمه صحبت كنند. خطباى ما ائمه جماعت و جمعه ما تماسى كه با مردم داشتند يك تماس بسيار محدود و در يك مسائل محدود و مهمات مسائل اسلام در طاق نسيان گذاشته شده بود از باب اينكه امكان نداشت براى اين طوايف نظرهائى كه دارند ابراز كنند.⁽¹⁶⁹⁾
متاسفانه دست هاى خائنين به تدريج به كار افتاد و طايفه اى از مسلمانان اصلا اقامه جمعه را كنار گذاشتند و طوايف ديگرى هم كه اقامه مى كردند بسيار محدود و بى محتوا و تقريبا مسائل آنان به چند جمله نصيحت ختم مى شد.⁽¹⁷⁰⁾
متاسفانه بعضى فريضه نماز جمعه را به يك صورت خشك ، مقصور كرده و تجاوز از اين حد را ضد اسلام مى دانند.⁽¹⁷¹⁾
نماز جمعه در عصر انقلاب
يكى از مهمترين چيزهايى كه در اين انقلاب حاصل شد قضيه نماز جمعه است كه در زمان سابق در بين ما مطرود و در بين اهل سنت به طور دلخواه نبود و غالبا تحت نفوذ قدرت ها انجام مى گرفت ، كه بحمد الله در اين نهضت نماز جمعه با محتواى حقيقى آن تحقق يافت و آقايان بايد با سفارش به مردم و نسل هاى آينده به اين مساله اهميت بدهند كه نماز جمعه در راس همه امور است و مردم را مجتمع كنند كه در اين امر خللى وارد نشود.⁽¹⁷²⁾
من وقتى نماز جمعه بعضى از شهرهاى خوزستان را مثل آبادان و اهواز و دزفول مى بينم پيش خود مباهات مى كنم كه بحمد الله اسلام چنين مناطقى را داراست ، مناطقى كه هر آن احتمال بمباران دارد، جماعتش با آن قدرت تشكيل مى گردد و امام جماعتش با آن قدرت صحبت مى كند. جمعه هاى شهرهاى جنگى غير از جمعه هاى تهران و قم و ساير بلاد است ، جمعه هاى اين شهرها به ايران روحيه مى دهد.⁽¹⁷³⁾
يكى از بركات اين نهضت و انقلاب ، همين اقامه نماز جمعه هاست .⁽¹⁷⁴⁾
برپائى نماز جمعه يكى از بركات بسيار عظيم اسلام بود امروز از بركت نماز جمعه است كه ملت از خانه هايشان بيرون ريخته و در مراكز نماز جمعه اجتماع و با يكديگر تفاهم مى كنند و به مسائل سياسى و دينى گوش مى دهند، كه اين مساله بسيار ارزشمند است .⁽¹⁷⁵⁾
شما آقايان به اين نماز جمعه اهميت دهيد. اين هم از بركات جمهورى اسلامى است كه اين سنت سياسى - الهى ترويج شود به طورى كه تمام خارجى ها متوجه آن شده اند كه اميدواريم انشاء الله باقى بماند.⁽¹⁷⁶⁾
اين نماز جمعه اى كه در همه جا هست شما ببينيد چه بركتى است اين نماز جمعه ، واقعا انسان اگر بگويد كه اگر نبود الا اين نماز جمعه (تقريبا مردم را مهيا مى كند مردم را بيدار مى كند اين نماز جمعه ) و اگر نبود الا اين براى ما خيلى كار شده بود.⁽¹⁷⁷⁾
تحقيقا احياى نماز جمعه در ايران از مسائل بسيار مهم است .⁽¹⁷⁸⁾
مساجد
اهميت مسجد
مسجد النبى مركز سياست اسلام بوده است و ثقل قدرت اسلامى .⁽¹⁷⁹⁾
همان طور كه پيغمبر توى مسجد زندگى مى كرد، توى همان مسجد با مردم معاشرت مى كرد و از همان مسجد هم تجهيز مى كرد جيوش را براى كوبيدن قدرت ها.⁽¹⁸⁰⁾
مسجد پيغمبر اكرم هم مثل اين مسجدهاى شما نبوده است مسجد اعظم ، يك جاى كوچكى ، يك سقفى با اين چيزهاى خرما، يك چيزى درست كرده بودند، يك ديوار اين قدرى هم براى اينكه مثلا حيوانات وارد نشوند با يك چيزى گلى يا از همين ها درست كرده بودند. اما سرنوشت اسلام را در يك همچو مسجدى درست مى كردند مسجد بود، هم چو نبود كه قبله و بارگاه باشد و ميان تهى ، از آن تاسيسات خالى ، لكن از همان جا روم و ايران را شكست دادند.⁽¹⁸¹⁾
ايشان وقتى مسجد را درست كرد، آن هم نه يك مسجد مجلل ، يك مسجد خيلى محقر درست كرد، روى صفه ⁽¹⁸²⁾ آن مسجد يك صفه اى بود كه هيچى هم نداشت آنجا، بسيارى از اصحاب حضرت از آنها كه ياران او بودند، آنجا مى خوابيدند چون منزل نداشتند.⁽¹⁸³⁾
خودش هم يك منزل و يك اطاقى با ساقه خرما چند تا اتاق براى خودش و مسجدش هم آن طور و اصحاب حضرت هم يك دسته شان كه اصحاب صفه بودند آنهائى بودند كه منزل هم نداشتند و مى آمدند روى سكوئى در آنجا مى خوابيدند و زندگيشان همين بود.⁽¹⁸⁴⁾
اصحاب صفه كه معروف است اينها يك عده اى بودند كه توى مسجد از باب اينكه منزل نداشتند توى مسجد مى آمدند روى صفه اى ، يك سكوئى آنجا مى خوابيدند.⁽¹⁸⁵⁾
در صدر اسلام همان مسجدى كه عالِم در آن بود، همان مسجد هم ارتشى بود و سردارهاى سپاه هم همان جا بودند و با هم نماز مى خواندند و با هم اطاعت مى كردند و با هم ، هم جنگ مى كردند يك همچنين وضعى داشت .⁽¹⁸⁶⁾
در صدر اسلام مساجد، محافل و نمازها جنبه سياسى داشته است ، از مسجد راه مى انداختند لشكر را به جنگى كه بايد بكنند و به آنجائى كه بايد بفرستند. از مسجد مسائل سياسى طرح ريزى مى شد. مسجد محل اين بود كه مسائل سياسى در آن طرح بشود، مع الاسف مساجد را ما كارى كرديم كه بكلى از مصالح مسلمين دور باشد و با دست ما آن طرح هائى كه براى ما ريخته بودند با دست خود ما پياده شد.⁽¹⁸⁷⁾
در صدر اسلام ، هر وقت مسلمين مى خواستند به جنگ عزيمت بكنند، از مساجد تجهيز مى شدند و هر وقت كه كار مهمى داشتند در مساجد آنرا مطرح مى كردند و درباره مسائل سياسى به بحث و گفتگو مى نشستند.⁽¹⁸⁸⁾
ارتش اسلام هر جا رفته است و سردارهاى اسلام هرجا پا گذاشتند همان جائى كه پا گذاشتند اول مسجد درست كردند، وقتى به قاهره رسيدند اول خط كشيدند براى مسجد و هر جا اين طور بود، مسجد مطرح بود، معبد مطرح بود و ارتش اسلام براى آباد كردن مساجد و محراب ها كوشش مى كردند.⁽¹⁸⁹⁾
مسجد و منبر در صدر اسلام مركز فعاليت هاى سياسى بوده است . جنگ هائى كه در اسلام شده است بسيارى از آن از مسجد طرحش ريخته مى شد. حضرت امير سلام الله عليه به حسب خطبه هائى كه در نهج البلاغه جمع شده است - بعضى - خطيب بزرگ و فخر خطباست و با آن خطبه هاى بزرگ مردم را تجهيز مى كردند و براى دفاع از اسلام و همين طور دستورهاى عقيدتى و همه چيز در اين كتاب مقدس هست . مسجد جائى بوده است كه از آنجا شروع مى شده است به فعاليت هاى سياسى ، منبر هم جائى بوده است كه محل خطبه ها بوده است ، خطبه هاى سازنده و سياسى .⁽¹⁹⁰⁾
مسجدها در صدر اسلام به اين صورتى كه بعدش به توسط اشخاص منحرف به اين صورت هاى مبتذل در آمد، در صدر اسلام اين طور نبوده است مسجدها محلى بوده است كه از همان مسجد ارتش راه مى افتاد براى جنگ با كفار و با قلدرها، از همان توى مسجد آنجا خطبه خوانده مى شد، دعوت مى شدند مردم به اينكه فلان مثلا آدم متعدى در فلان جا قيام كرده بر ضد مسلمين يا مال مردم را چپاول مى كند، قلدرى مى كند، انحرافات دارد و از همان مسجد راه مى افتادند و مى رفتند طرف دشمن ، از همان جا قرار دادها حاصل مى شد.⁽¹⁹¹⁾
اين مساجد است كه اين بساط را درست كرد اين مساجد است كه نهضت را درست كرد در عهد رسول الله هم و بعد از آن هم تا مدت ها مسجد مركز اجتماع سياسى بود مركز تجهيز جيوش ⁽¹⁹²⁾ بود. محراب يعنى مكان حرب ، مكان جنگ هم جنگ با شيطان و هم جنگ با طاغوت ، از محراب ها بايد جنگ پيدا بشود چنانچه بيشتر از محراب و از مسجدها پيدا مى شد.⁽¹⁹³⁾
اين مسجد الحرام و مساجد در زمان رسول اكرم (ص ) مركز جنگ ها و مركز سياست ها و مركز امور اجتماعى و سياسى بوده . اين طور نبوده است كه در مسجد پيغمبر (صلى الله عليه و آله ) همان مسائل عبادى نماز و روزه باشد، مسائل سياسى اش بيشتر بوده هر وقت مى خواستند به جنگ بفرستند اشخاص را و بسيج كنند مردم را براى جنگ ها، از مسجد شروع مى كردند اين امور را.⁽¹⁹⁴⁾
اسلام مساجد را سنگر قرار داد. وسيله از باب اين كه از همين مساجد، از همين جمعيت ها، از همين جماعت ، از همين جمعه ها و جماعات ، همه امورى كه اسلام را پيش مى برد و قيام را به پيش مى برد مهيا باشد.⁽¹⁹⁵⁾
مسيحيون خيال نكنند كه اسلام هم ، مسجد هم ، مثل كليساست . مسجد وقتى در آن نماز به پا مى شده است تكليف معين مى كرده اند، جنگ ها از آن شالوده اش ريخته مى شده است ، تدبير ممالك از مسجد شالوده اش ريخته مى شده است . مسجد مثل كليسا نيست ، كليسا يك رابطه فردى مابين افراد و خداى تبارك و تعالى (على زعمهم ) است .⁽¹⁹⁶⁾
مساجد بهترين سنگرها و جمعه و جماعات مناسب ترين ميدان تشكل و بيان مصالح مسلمين مى باشند. امروز دولت ها و سر سپردگان ابر قدرت ها اگر چه به جنگ جدى با مسلمانان برخاسته اند و همچون دولت هند مسلمانان بى گناه و بى پناه و آزاده را قتل عام مى كنند ولى هرگز جراءت و قدرت تعطيل مساجد و معابد مسلمين را براى هميشه ندارند و نور عشق و معرفت ميليون ها مسلمان را نمى توانند خاموش كنند. در عين حال اگر آنان مساجد و محافل مذهبى و سياسى علماى اسلام را به تعطيلى بكشانند و حتى علماى اسلام را در ملاء عام به دار كشند، خود دليل مظلوميت اسلام و موجب توجه بيشتر مسلمانان به روحانيت و پيروزى از آن مى شود.⁽¹⁹⁷⁾
(در ايران ) محراب ها همان طورى كه محراب هاى صدر اسلام بوده است متحول شدند، منبرها همان طور.⁽¹⁹⁸⁾
جوان هاى عزيز رزمنده سنگرها را به مسجد و معبد تبديل كردند.⁽¹⁹⁹⁾
با حفظ جهات شرعى در مورد زمين مذكور با پيشنهاد حجت الاسلام آقايان خامنه اى و هاشمى موافقت مى شود. انشاء الله در كنار ساختن مصلاى تهران ، در ساختن بينش كفر ستيزى مسلمانان موفق باشيد. ضمنا سادگى مصلى بايد ياد آور سادگى محل عبادت مسلمانان در صدر اسلام باشد و شديدا از زرق و برق ساختمان هاى مساجد اسلام آمريكايى جلوگيرى بشود خداوند تمامى دست اندركاران برپاكننده مساجد الله را تاييد فرمايد.^(200)(201)
پيامبر اسلام نيازى به مساجد اشرافى و مناره هاى تزييناتى ندارد. پيامبر اسلام دنبال مجد و عظمت پيروان خود بوده است .⁽²⁰²⁾
وظيفه مسلمين در قبال مساجد
مردم در هر روز مجتمع بشوند در مساجد، نه همان مجتمع بشوند اين پيرمردها و از كار افتاده ها، نه مساجد بايد مجتمع بشود از جوان ها، اگر ما بفهميم كه اين اجتماعات چه فوائدى دارد و اگر بفهميم اجتماعاتى كه اسلام براى ما دستور داده و فراهم كرده است ، چه مسائل سياسى را حل مى كند، چه گرفتارى ها را حل مى كند، اين طور بى حال نبوديم كه مساجدمان مراكز بشوند براى چند نفر پيرزن و پيرمرد. وقتى جماعت برود و اشخاص موثر بروند مردم بروند همه بروند آنجا مجتمع بشوند و در آنجا خطيب برايشان مسائل روز را بگويد و مسائلى و مشكلاتى كه دارند بگويد، اين حل مى كند مطالب را.⁽²⁰³⁾
در اين موقع حساس كه بيش از هر وقت ديگر احتياج به اجتماعات اسلامى داريم ، لازم است ملت مسلمان ما در تمام بلاد به مسجد روى آورند و نهضت را از راه مساجد كه دژهاى محكم اسلامند، زنده نگه دارند و با شعارهاى اسلامى نهضت را پيش ‍ برند.⁽²⁰⁴⁾
(دشمنان فهميدند) مسجدها مردم را وادار كرد، پس بايد مسجدها را ما شروع كنيم بشكنيم ، اين كه مى آيند مسجدها را مى خواهند خلوت كنند و بيچاره جوان ها و متدينين ما هم اشتباها به خطا مى روند، اين است كه مسجدها كم كم امسال يك قدرى ماه رمضانش ‍ كمتر باشد، سال ديگر يك خرده كمتر، بعد از ده سال پانزده سال ديگر چه بشود. آنها عجله ندارند، به تدريج هر چه شود. شما بايد هوشيار باشيد كه مسجدهايتان و محراب هايتان و منبرهايتان را حفظ كنيد و بيشتر از سابق ، شمائى كه اين معجزه را از مسجد ديديد، حالا بايد برويد دنبال اين مركز معجزه ، نه رها كنيد او را. من امروز بايد بگويم كه تكليف است بر مسلمانان ، حفظ مساجد امروز جزء امورى است كه اسلام به او بسته است ماه مبارك رمضان و بعد از ماه مبارك رمضان . هم مسجدها را آباد كنيد من در مكه كه مشرف بودم يك روز مى خواستم يك كتاب بخرم كه براى آن كتاب فروش هم فايده داشت ايستاده بودم اذان گفتند رها كرد گفت كه ((سنه الحنفيه ))⁽²⁰⁵⁾ ديگر با من حرف نزد و رفت سراغ نماز، در مدينه بازار را كه من ديدم بسته بود، يعنى باز بود لكن هيچ كس ‍ نبود، مى رفتند سراغ نماز، چرا شما نمى رويد سراغ نماز، چرا ظهر كه مى شود بازارها را رها نمى كنيد برويد سراغ نماز؟ اگر برويد سراغ نماز، احياء كنيد اين سنت سياسى اسلام را، همان طورى كه در روز جمعه حالا بحمد الله مى رويد، روز غير جمعه هم برويد مساجد را پر كنيد، اگر اين مسجد و مركز ستاد اسلام قوى باشد ترس از فانتوم ها نداشته باشيد، ترس از آمريكا و شوروى و اينها نداشته باشيد، آن روز بايد ترس داشته باشيد كه شما پشت بكنيد به اسلام ، پشت بكنيد به مساجد.⁽²⁰⁶⁾
از مسجد بايد امور اداره بشود اين مساجد بود كه اين پيروزى را براى ملت ما درست كرد. اين مراكز حساسى است كه ملت بايد به آن توجه داشته باشند، اين طور نباشد كه خيال كنند كه حالا ديگر ما پيروز شديم ديگر مسجد مى خواهيم چه كنيم ، پيروزى ما براى اداره مسجد است ما اگر نماز نباشد و آداب اسلامى نباشد، چه داعى داريم كه بيائيم خودمان را به مهلكه بيندازيم و وارد اين امور بشويم ؟ ما براى اسلام اين كارها را مى كنيم و شما، شما ملت براى اسلام قيام كرديد و براى اسلام اين همه زحمت كشيديد و داريد مى كشيد، مراكزى كه مراكز بسط حقيقت اسلام است بسط فقه اسلام است و آن مساجد است . اينها را خالى نگذاريد. اين يك توطئه است كه مى خواهند مسجدها را كم كم خالى كنند.⁽²⁰⁷⁾
من تكليفم را بايد ادا كنم به شما بگويم شما دانشگاهى ها! شما دانشجوها! همه تان مساجد را برويد پر كنيد، سنگر هست اينجا، سنگرها را بايد پر كرد، محراب به آن مى گويند يعنى آنجايى كه حرب از آنجا شروع مى شود، محل حرب .⁽²⁰⁸⁾
ما بايد اين محتواى عظيم را باز گردانيم و اهتمام به امور مسلمين داشته باشيم و اهتمام به امور مسلمين ، تنها مساله گوئى نيست ، علاوه بر آنها، امور سياسى و اجتماعى و ساير گرفتاريهاى مسلمين است كه هر كس به آنها اهتمام نكند مسلمان نيست ، و شما بايد بر تمام امور مسلمين نظارت داشته باشيد و سعى كنيد كه مساجد ما به حال مساجد صدر اسلام برگردد و توجه داشته باشيد كه عزلت و كناره گيرى در اسلام نيست و اين امر در يكى از طوايف غير مسلمين بوده است كه متاسفانه در بعضى از جوامع اسلامى رسوخ كرده .⁽²⁰⁹⁾
اين بازار است كه بايد درست توجه بكند و قشرهاى مختلفى كه دارد توجه بكند و مساجد را آباد بكنند و مساجد را پر بكنند از جمعيت هاى خودشان ، در ممالك اهل سنت آنكه من ديدم در حجاز وقتى كه اذان گفته مى شود بازارها بسته مى شود يا باز است و شرطه ⁽²¹⁰⁾ آنها را حفظ مى كند و مى روند مسجد الحرام براى نماز يا مسجد النبى براى نماز.⁽²¹¹⁾
اين مساجد بايد مركز تربيت صحيح باشد و مساجد بحمد الله اكثرا اين طورى است اشخاصى كه در مسجد مى روند بايد تربيت بشوند به تربيت هاى اسلامى ، مساجد را خالى نگذاريد آنهائى كه مى خواهند نقشه بكشند و شما را وادار كنند از مساجد دور كنند از مراكز تعليم و تربيت آنها دشمن هاى شما هستند، ماه مبارك نزديك است در ماه مبارك بايد به قدر چندين ماه تربيت بشود ((ليله القدر خير من الف شهر⁽²¹²⁾)) بايد در ماه مبارك تربيت و تعليم به تمام معنا در همه بُعدهايش در مساجد باشد در محافل ديگر باشد مساجد را خالى نگذاريد اينهائى كه صحبت اين را مى كنند كه حالا ما انقلاب كرديم برويم سراغ كارهاى ديگر، خير انقلاب از مساجد پيدا مى شود، از مساجد اين طور امور تحقق پيدا مى كند، هم دانشگاه ها را حفظ كنيد هم مساجد را حفظ كنيد منافات با هم ندارند دانشگاهى باشيد مسجد هم برويد مساجد را هم تعمير كنيد مساجد را هم آباد كنيد از رفتن خودتان .⁽²¹³⁾
مسجدها را خالى نكنيد، تكليف است امروز، امروز، يك روزى است استثنايى ما در يك مقطعى از عصر واقع شده ايم كه استثنايى است .⁽²¹⁴⁾
در هر صورت سنگرها را نبايد از دست داد و قيام به وظايف به مقدار امكان لازم است و اگر كوتاهى در آن نكنيم باك نيست . فرضا با شكست ظاهرى مواجه شويم ، لكن رضاى خداى تعالى را اگر موفق شويم جلب كنيم امور ديگر سهل است .⁽²¹⁵⁾
اى ملت مسجدهاى خودتان را حفظ كنيد. اى روشنفكران ! مسجدها را حفظ كنيد، روشنفكر غربى نباشيد روشنفكر وارداتى نباشيد اى حقوقدان ها! مسجدها را حفظ كنيد. برويد به مسجد، اين مسجدها را حفظ كنيد تا اين نهضت به ثمر برسد، تا مملكت شما نجات پيدا كند، خداوند انشاء الله روحانيون را براى ما حفظ كند خداوند انشاء الله مخالفين را هدايت كند خداوند انشاء الله ملت ما را سعادتمند كند.⁽²¹⁶⁾
در اين موقع حساس كه بيش از هر وقت ديگر احتياج به اجتماعات اسلامى داريم ، لازم است ملت مسلمان ما در تمام بلاد به مساجد روى آورند و نهضت را از راه مساجد كه دژهاى محكم اسلامند زنده نگه دارند و با شعارهاى اسلامى نهضت را پيش ‍ برند.⁽²¹⁷⁾
شما اى ملت ايران ! اى مسلمانان پاك طينت ! به احكام نورانى قرآن كريم بيش از پيش گرايش كنيد و دست اتفاق و برادرى به هم دهيد و از اختلافات دست برداريد و براى قرآن كريم و اسلام عزيز فكرى بكنيد، تعليمات اسلام را نصب العين قرار دهيد، مساجد و محافل دينيه را كه سنگرهاى اسلام در مقابل شياطين است هر چه بيشتر گرم و مجهز نگه داريد.⁽²¹⁸⁾
اينك بر مسلمين غيور و به خصوص نسل جوان روشنفكر است كه با كمال جديت از اين نغمه ناموزون خانمان سوز⁽²¹⁹⁾ اظهار تنفر كنند و مساجد و محافل دينى را هر چه بيشتر گرم كنند و علاقه خود را به اسلام و علما اعلام و وعاظ و خطباء محترم (دامت بركاتهم ) بيش از پيش ابراز نمايند و با اين اظهار علاقه مشتى محكم بر دهان عمال استعمار (خذلهم الله ) بكوبند.⁽²²⁰⁾
مقابله دشمنان با مساجد
در زمان اين دو پدر و پسر فاسد⁽²²¹⁾ همه چيز را از روحانيون گرفته بودند و فقط براى آنها مسجد مانده بود كه آن هم از نظر آنها بايد زير نظر فلان باز نشسته اداره مى شد و به اين ترتيب همه جهاتتان محدود بود و شما نمى توانستيد يك كلمه حرف بزنيد و مسائل تان را بگوئيد.⁽²²²⁾
مبارزه با علم و فرهنگ با شدت هر چه بيشتر ادامه دارد و مى خواهند ملت بدبخت را به دستور استعمارگران عقب مانده نگه دارند با ادعاى اسلام و تظاهر به مسلمانى كمر به نابودى اسلام بسته و احكام مقدسه قرآن را يكى پس از ديگرى محو و نابود مى كنند علماء اعلام و محصلين علوم اسلامى در تحت فشار عمال استعمار دست و پا مى زنند مدارس علوم دينيه ، مساجد و محافل اسلامى را مى خواهند قبضه كنند و اين برنامه را مقدارى عملى كرده اند.⁽²²³⁾
از همه اسف بارتر وضع ايران است كه رژيم ⁽²²⁴⁾ آن ماموريت دارد با چاپ قرآن ، تظاهر به اسلام كنند، به اسم سپاه دين ، سازمان اوقاف و به عناوين فريبنده ديگر يكباره اسلام را ريشه كن سازد ملت اسلام را بيش از پيش به ذلت و اسارت بكشد، مسجد و محراب پيامبر اسلام را به صورت بنگاه تبليغاتى دربار ضد اسلامى خود در آورد و براى اجراء اين نقشه هاى شوم به كمك و مساعدت روحانى نماهاى خود فروخته و سر سپرده نياز كامل دارد و با همكارى آنان مى خواهد مساجد و ديگر محافظ اسلامى را قبضه كند، مراسم مذهبى را تحت نظارت و مراقبت خود در آورد و به حوزه هاى علميه دست يابد.⁽²²⁵⁾
دفاع از حق و اسلام از بزرگترين عبادات است . بگذار عبادتگاه هاى ما را در اين شهر مبارك ⁽²²⁶⁾ به خون بكشند و ببينيد كه مسلمين با عبادت بزرگتر ماه شريف را مى گذرانند... مامورين شاه به مسجد ريخته و به قتل و جرح مردم بى دفاع پرداخته و مسجد را به آتش كشيده اند.⁽²²⁷⁾
مسجد يك سنگر اسلامى است و محراب محل جنگ است - حرب است - اين را مى خواهند از دست شما بگيرند، ميزان هم همين نيست كه اين را بگيرند، اينها مقدمه است ، والا هى برويد نماز بخوانيد اما اينها از مسجد بد ديدند.⁽²²⁸⁾