خوردنيهاى شفابخش

مهدى نراقى

- ۸ -


4- سردرد و ميگرن
كسانى كه مبتلا به سردرد و يا ميگرن (درد نيمه سر) مى شوند اگر دويست گرم گرد خردل را در كيسه پارچه اى بريزند و در آن را ببندند و آن را در وان حمام بگذارند و روى آن آب بريزند و پاهاى خود را حمام خردل دهند به زودى عوارض سردرد و ميگرن آنها نيز برطرف خواهد شد.
حمام پاها به اين ترتيب براى دل درد و شكم درد نيز مفيد است .
5- سينه پهلو و رماتيسم و سنكوپ
ضماد خردل براى درمان سينه پهلو و رماتيسم و سنكوپ هم مفيد و موثر است و همان طور كه در مورد آسم دستور داده شد بايد دويست گرم دانه هاى خردل را گرد كنيد و در كمى آب نيم گرم حل كنيد و روى سينه بماليد و روى آن پارچه اى پشمى بگذاريد.
در پايان بحث خردل لازم است گفته شود كه خردل سفيد كه رنگ آن زرد است بيشتر مصرف غذايى دارد و آن را به صورت گرد و يا خمير تهيه كرده و به معرض فروش و استفاده خانه داران مى گذارند.
براى تهيه خمير خردل ساده اگر خواستيد خودتان آن را تهيه كنيد بايد دانه هاى خردل سفيد را كه حتى المكان تازه باشد بخريد و دوازده ساعت آن را در آب خيس كنيد بعد آن را در آسيا بريزيد تا نرم شود و دوباره آن را آسيا كنيد تا كاملا نرم شود بعد به اندازه وزن آن سركه داغ يا آب انگور تازه در آن بريزيد و آن را بزنيد تا خمير روشن يك شكلى به دست دهد.
خمير خردلى كه بدين ترتيب به دست آورديد ساده ترين خميره هاى خردل است كه براى مصارف غذايى مى توانيد از آن استفاده كنيد. معمولا خمير خردل را با ادويه ديگرى مخلوط كرده و با ماركهاى مختلف آن را مى فروشند كه كم و بيش ما هم آن را ديده و چشيده ايم .

زردچوبه
آيا خواص زردچوبه را مى دانيد... و اطلاع داريد كه زردچوبه تقويت كننده دستگاه هاضمه است ؟
زردچوبه گياهى است كه گاهى ارتفاع آن به دو متر مى رسد و از خانواده زنجبيل است . گلهاى آن سفيد مايل به زرد است و در بعضى از كشورها به آن زعفران هندى مى گويند. در ((جزاير آنتيل )) زردچوبه كشت مى شود. و به آن زعفران كولى نام داده اند.
ريشه زردچوبه كلفت و گره گره مى باشد و وقتى تازه از دل خاك در آيد رنگ آن خاكستر روشن است و وقتى خشك شود سطح خارجى آن به همين رنگ مى ماند ولى داخل آن رنگ زرد قشنگى شبيه به رنگ پرتقال پيدا مى كند.
رنگ زردچوبه به علت ماده اى است كه آن را تجزيه كرده و به آن نام كوركومين corcomine داده اند، با اين ماده رنگى در هندوستان تنطورى مى سازند كه براى رنگ كردن پارچه به كار مى رود و در جزاير ((پولينزى )) با زردچوبه مو و بدن را رنگ مى كنند.
در هندوستان و هند و چين و آمريكاى مركزى و جزاير آنتيل زردچوبه زياد كاشته مى شود و تقريبا زردچوبه اى كه در دنيا مصرف مى شود از اين كشورها به دست مى آيد.
اسم زردچوبه اصلا ايرانى نيست . مى گويند زردچوبه از گياهانى است كه مركز عمده پرورش آن در ايران بوده و از اين كشور به ساير نقاط دنيا مخصوصا هندوستان رفته و كشت گرديده است .
نام اصلى ايرانى زردچوبه ((كوركوم )) بوده است كه در زبان سانسكريت به آن كور كوما مى گويند و عربها آن را كوركوم گفته اند.
كشت و بهره بردارى از زردچوبه كاملا شبيه زراعت زنجيل است و فرقى با آن ندارد. از نظر گياه شناسى ريشه زردچوبه دو نوع است يا زردچوبه گرد است كه ريشه آن مثل تخم كبوتر گرد مى شود و يا دراز و بيضى شكل است . در بازرگانى زردچوبه اى كه فروخته مى شود به نام زردچوبه بنگال ، زردچوبه جاوه و سوماترا معروف است ولى هميشه زردچوبه بنگال يا هندى بيشتر مورد توجه است و مرغوبيت خاصى دارد.
زردچوبه ريشه گرد و زردچوبه ريشه دراز آدمى را به ياد بوى زنجبيل مى اندازد. طعم آن تلخ و تند است و وقتى آن را بمكند آب دهان رنگ زرد غليظى به خود مى گيرد.
تاريخچه زردچوبه
زردچوبه چون زنجبيل از قديم الايام مصرف مى شده است . پزشكان چينى و هندى در هزاران سال پيش آن را براى درمان چشم درد و زخمهاى جلدى به كار مى برند.
اين پزشكان زردچوبه را با شير مى جوشانيدند و آن را دواى ممتازى براى درمان زكام مى دانستند.
((ديوسكوريد)) طبيب يونان قديم آن را به نام زعفران هندى ناميده و عقيده داشته كه زردچوبه داراى همان خواصى است كه زعفران دارد. در قرون وسطى اعراب زردچوبه را در اروپاى غربى معرفى كرده و شناسانيدند.
در دفتر دارايى يكى از دارو فروشان شهر فرانكفورت به سال 1450 ميلادى جزو كالاهايى كه نوشته از زعفران هندى نام برده است . در اين زمان زردچوبه يا زعفران هندى را براى معالجه يرقان و امراض كبدى به كار مى برند و همه جا معالجه آن عموميت داشت .
پزشكان قرن نوزدهم زردچوبه را اشتهاآور مى دانستند كه اسنداد كبد و طحال را برطرف كرده و براى يرقان و سنگ كليه مفيد است .
به طور كلى قرون هجدهم و نوزدهم اگر چه زردچوبه در طب كم مصرف مى شد ولى در صنايع دستى براى پارچه بافى و رنگ كردن چوب به كار مى رفت .
خواص زردچوبه اين است كه اعمال دستگاه هاضمه را مرتب مى كند و كبد را تقويت كرده و خروج ادرار را آسان مى سازد.
خواص طبى زردچوبه در اثر روغن مايع و ماده رنگى آن است كه به نام ((كوركومين )) معروف است .
زردچوبه مثل همه گياهان دارويى نبايد كهنه باشد و بيش از يكسال بر آن گذشته باشد و الا خواص اصلى خود را از دست مى دهد.
در گذشته زردچوبه جزو ادويه لازم براى طباخى در آشپزخانه هاى ايران بود كه امروز كم و بيش آن رسم باقى است در شهرستانها مخصوصا شهرهاى مركزى بيشتر آن را در طبخ اغذيه مصرف مى كنند.
زردچوبه به غذا طعم مخصوص و رنگ دلپذيرى مى دهد كه چون خواص ‍ طبى آن در قرن بيستم با آزمايشهاى علمى هم ثابت گرديده است هر خانم خانه دارى كه به طعم دست پخت خود علاقه دارد بايد به حد اعتدال زردچوبه را جزو طباخى مصرف كند.
زردچوبه از تركيبات ادويه كارى است كه در طباخى مصرف زياد دارد.

 زعفران
گياه معطرى كه هم در ((دوا)) و هم در ((غذا)) مصرف مى شود.
زعفران به حالت وحشى در يونان و ايتاليا پيدا مى شود كه نام آن را ايران و كشمير مى گويند و گياهى است كه از آن زعفران به دست مى آيد و زعفران ادويه اى است كه در غذا و دوا استعمال مى كنند.
اين گياه معطر گرچه گهواره اصلى پرورش آن در مشرق زمين بوده است و از آنجا به اروپا آمده است ولى كشت آن در اسپانيا به قدرى رواج دارد كه اكنون اين گياه معطر جزو گياهان بومى اين سرزمين است .
در سال 960 ميلادى يعنى بيش از هزار سال پيش زعفران از آسياى صغير به وسيله اعراب به اسپانيا برده و كشت شد.
در جنگهاى صليبى ، صليبيون آنها را با خود به اروپا آورده و تقريبا در تمام كشورهاى اروپا آن را پخش و كاشتند. كشت زعفران به وسيله پياز آن به عمل مى آيد و هر پياز يكبار گل مى كند و از آن گل كاكلى پيدا مى شود كه همان زعفران است . بطور متوسط از صد هزار گل زعفران پنج كيلو كاكل زعفران به دست مى آيد كه وقتى آن را خشك كنند وزن آن به يك كيلو تقليل پيدا مى كند به همين جهت است كه كشت زعفران زحمت فراوان در بر دارد و محصول آن هم زياد نيست و هميشه و در همه جا زعفران گران است . در ايران ، قائنات سرزمين اصلى پرورش زعفران است و تقريبا همه زعفران مرغوب ايران از اين محل به دست مى آيد.
تاريخچه زعفران
زعفران گياهى شگفت انگيز، زيبا و معطر است و اين صفات موجب شده است توجه قديميها را به خود جلب كند و تاريخى كهن و قديمى از خود به يادگار بگذارد.
مصريان قديم آن را مى شناختند و در باغهاى معروف لوكسور آنرا به عمل مى آوردند.
عربها به آن نام (كاركوم ) داده و با كشت آن در اسرائيل باغ سليمان را زيبا و تماشايى كرده بودند. زعفران محصول ممتازى بود كه قديميها به آن اهميت فراوان داده و با آن تجارت بزرگى مى كردند.
تجارت زعفران در قديم الايام در انحصار فينيقيها بود. در قرون هفدهم و هجدهم ميلادى خواص دارويى زعفران در بين مردم شناخته شد. چون قديميها آن را استعمال مى كردند و داروهايى از آن ترتيب مى دادند كه در فرهنگ دارويى آن زمان به نامهاى مخصوصى مثل اكسير طول عمر نام دارد.
امروز ثابت شده كه زعفران ضد تشنج است و بذاق دهان و غده هاى هاضمه را زياد كرده و در انبساط و انقباض عضلات معده اثر نيكويى دارد.
زعفران در طباخى
از زمانهاى بسيار قديم زعفران جزو ادويه اى بوده است كه در انواع پتاژ، رگو، شيرينى و ليكور مصرف مى كرده اند. با زعفران به كره و پنير رنگ دلپسند و مطبوعى مى دهند.
در اسپانيا نانهاى قندى ، مربا و نان و پلو مخصوصى از زعفران درست مى كنند كه آن پلو به نام پائلا خوانده مى شود و از غذاهاى بومى اسپانيايى است كه جهانگردان به آن علاقه فراوان دارند.
يكى از تركيبات ادويه كارى زعفران است كه با سوس كارى غذاهاى خوشمزه اى را تهيه مى كنند. صد سال پيش شليمر در كتاب خود راجع به زعفران اينطور مى نويسد:
((زعفران كه در ايران مصرف مى شود قسمتى در ايالت باكو در روسيه و قسمت ديگر آن در قائنات به عمل مى آيد. من هيچ اثرى از كشت زعفران در رود زاپار كه منطقه اى كوهستانى و در سه فرسنگى همدان است نديدم و حال آنكه زكرياى رازى از كشت زعفران در اين ناحيه شرح مفصلى نوشته است و همچنين اثرى از زراعت زعفران در (دربنده ) در راه شيراز و بندرعباس نديدم نوشته است دوپره در سفرى كه به ايران كرده كه در كوهها دربنده زعفران بطور خودرو مى رويد و بزهاى كوهى آن را مى خورند و در اثر آن در شكمشان فادزهر پيدا مى شود كه براى دفع سموم اثر دارد.
شليمر عقيده دارد كه فادزهر بزهاى كوهى ارتباطى به زعفران ندارد و تقريبا تمام بزهاى كوهى داراى فادزهر هستند و حال آنكه زعفران نخورده اند.

زيره كرمانى
گياهى كه خاصيت فوق العاده دارويى و غذايى دارد و موثرترين وسيله براى دفع نفخ شكم است .
زيره سياه يا زيره كرمانى گياهى است كه ريشه آن هم معطر و شيرين است . ساقه هاى آن كلفت و به شكل پاى غاز است كه در ابتدا راست است و بعد شاخه شاخه مى شود و تا پنجاه سانتيمتر ارتفاع پيدا مى كند.
گلهاى زيره سفيد و يا سرخ رنگ است كه ميوه آن به شكل زيره از آن پيدا مى شود و خيلى معطر است . اگر دانه زيره را در دست بگيريد و به آن نگاه كنيد خواهيد ديد كه داراى پنج خط كناره نازك است .
نام زيره در زبانهاى اروپايى از اسم فارسى قديمى آن گرفته شده است زيرا در ايران باستان به زيره (كرويا) مى گفته اند.
تاريخچه زيره
زيره از ادويه اى است كه انسانهاى ماقبل تاريخ آن را مصرف مى كرده اند. دليل اين ادعا اين است كه زيره را در خانه هاى درياچه اى كه مردم ماقبل تاريخ در آن سكونت داشته اند پيدا كرده اند. يونانيها و روميان از خواص آن بى اطلاع بوده اند ولى آن را مصرف مى كرده اند. ابن بيطار طبيب عرب آن را مى شناخته و مصرف آن را براى دفع نفخ شكم تجويز مى كرده است .
سنت هيلاگارد خواص و مزاياى زيادى براى زيره تشخيص داده و عقيده داشته است كه زيره نفخ شكم را برطرف كرده و خروج ادرار را زياد مى كند. كرمهاى روده را دفع كرده و معده را تقويت مى كند و تب را از بدن دور مى سازد.
در انگلستان زيره شهرت زيادى دارد چنانكه شكسپير در يكى از داستان هايش ، پهلوان داستان را دعوت مى كند كه سيب درختى را با زيره بخورد تا از نفخ شكم خلاص يابد.
خواص درمانى زيره
از زمانهاى بسيار قديم ، زيره جزو چهار تخم گرم وارد تركيبات دارويى براى درمان بيماريها شده است . زيرا تخم زيره داراى خواص تقويت كننده ، هضم كننده ، كرمكش ، ضد ثقل ، ضد نفخ و ضد قولنج كودكان و ضد تب و عارضه ((بلعيدن هوا)) بوده است و بهترين طريقه استعمال آن ، دم كردن آن است كه تخم زيره را در آب جوش دم كرده مى نوشند. و مقدار مصرف آن هم يك قاشق قهوه خورى در يك فنجان آب جوش بوده است كه بعد از هر غذا مصرف مى شود و يا اينكه عرق آن را مى گرفته اند و مصرف مى كرده اند، عرق زيره در هندوستان و پاكستان كنونى مصرف زيادى دارد.(5)
خواص غذايى زيره
روميان باستان زيره را مثل يك سبزى مى خوردند و مخصوصا ريشه آن را چون شيرين بود مثل هويج مصرف مى كردند و دانه زيره را كه بسيار معطر بود در سوسهاى معروف آپسيوس مصرف مى كردند.
ژول سزار امپراتور روم عقيده داشت كه ريشه هاى زيره سربازان والريس را از مرگ در اثر گرسنگى نجات بخشيد.
كشورهاى شمال اروپا هم از زمانهاى بسيار طولانى زيره را مى كاشته اند و آن را مثل سبزى مصرف مى كرده اند، ريشه آن را مثل هويج مى خورده اند و برگهاى تازه آن را در سالاد مصرف مى كرده اند.
دانه هاى زيره را مثل ادويه در كشورهاى شمال اروپا و اروپاى مركزى در سوپ ، راگو و كلم شور (شو كروت ) مصرف مى كرده اند. در آلمان و هلند پنير مخصوصى از زيره مى ساختند كه هنوز شهرت قديمى خود را حفظ كرده است . زيره را در آلمان ، مجارستان و قفقاز به نان مى زنند و نانهاى قندى و شيرينى هاى سنتى مخصوصى در اين كشورها از زيره تهيه مى كنند.
در انگلستان يكى از آداب آشپزى معروف اكسفورد اين است چند دانه تخم زيره در سيب درختى فرو كنند و آن را در كوره بپزند و به عنوان دسر مصرف نمايند.
در فرانسه نُقل مخصوصى از زيره درست مى كنند كه ساليان دراز به اين طرف اين نقل معروفيت زيادى دارد.

گندم و جوانه گندم
مصرف اين ماده مهم غذايى سلامت شما را بيمه مى كند.
گندم ، همين دانه ريزى كه به صورت نان و يا شكلهاى ديگر مورد مصرف عموم قرار مى گيرد، از جمله دانه هايى است كه املاح و عناصر بسيارى را در خود دارد. پس چه بهتر كه شما هم با خواص و اثرات آن در مبارزه با برخى بيماريها آشنا شويد.
گندم چه دارد؟
در گندم املاح معدنى و عناصر كاتاليتيك فراوان وجود دارد مثل : كلسيم ، منيزيوم ، سديم ، پوتاسيوم ، كلر، گوگرد، فلوئور، سيليسيوم ، مس ، منگنز، كوبالت ، يد، آرسنيك ، چربى فوسفوردار، روى ، نشاسته ، ويتامين ((آ، ب 1))، ((ب 2))، ويتامين ((ا)) كه در جوانه گندم به وجود مى آيد و ويتامينهاى ((كا)) ((د))، ((پ پ ))، مخمرها و دياستازها.
گندم از مواد غذايى كامل طبيعت است كه قرنها است خوراك بشر را تاءمين مى كند و يكى از نعمتهاى بزرگ خداوند است . امروز در سايه علم و دانش ‍ معلوم شده است اين دانه كوچك و حقير گنجى از املاح و ويتامين در خود نهفته دارد و بعيد نيست در آينده اسرار ديگرى از آن كشف گردد.
نان را در قديم بهتر از حالا تهيه مى كردند. در نتيجه مواد غذايى آن كاملتر بود و از دست نمى رفت به اين ترتيب كه گندم را با كود طبيعى به عمل مى آورند. براى آرد كردن آن از آسياى بادى و يا آبى استفاده مى كردند و به علت سرعت آسياهاى برقى قسمتى از ويتامينهاى آن از دست نمى رفت و آرد تصفيه شده به دست نمى داد. به علاوه آن را با خمير مايه طبيعى به عمل مى آوردند و نان را با حرارت آتش چوب يا هيزم مى پختند و در نتيجه چنين نانى هم مغذى بود و هم سالم و خوشمزه .
اكنون چنين نانى در شهرهاى بزرگ كه پخت نان را صنعتى كرده اند كمتر پيدا مى شود و براى يافتن آن بايد به شهرها و روستاها رفت و چنين نانى را به دست آورد.
امروزه بايد از جوانه گندم استفاده كنيم زيرا جوانه گندم براى تمام كسانى كه دچار كمبود املاح معدنى شده اند يا بى خونى و ضعف پيدا كرده اند و از لحاظ جسمى و روحى ناتوان و ضعيف شده اند، رشد آنها سريع نيست ، نرمى استخوان دارند، مسلول شده اند، خانمهايى كه حامله هستند و يا فارغ شده و يا بچه شير مى دهند غذايى عالى و ممتاز است و مصرف آن به تمام اين اشخاص توصيه مى شود.
وقتى دانه گندم معمولى را با گندم جوانه زده ، مقايسه كنيم از نظر تغييراتى كه در مواد حياتى آن پيدا شده است دچار تعجب و شگفتى مى شويم . به اين مقايسه توجه كنيد.
گندم كامل:
فوسفور 423 ميلى گرم درصد. منيزيوم 133 ميلى گرم درصد. كلسيم 45 ميلى گرم درصد.
گندم جوانه زده :
فسفر 1050 ميلى گرم درصد. منيزيوم 342 ميلى گرم درصد. كلسيم 71 ميلى گرم درصد.
براى اينكه بهتر ارزش غذايى جوانه گندم در نظر شما روشن شود كافى است بگوييم كه نان سفيد تقريبا داراى 86 ميلى گرم فوسفور، 5/0 ميلى گرم منيزيوم و 14 ميلى گرم كلسيم است .
طرز تهيه جوانه گندم خيلى آسان است . گندم خوب و تازه را (اگر از جاهاى ييلاقى باشد بهتر است ) انتخاب كنيد و آن را بشوييد و بعد در ظرفى كه آب نيمه گرم دارد خيس كنيد و بگذاريد بيست و چهار ساعت بماند. بعد آب آن را بريزيد و دوباره بشوييد و در بشقاب گودى جا دهيد و روى آن پارچه مرطوب بگذاريد. بعد از دو روز در تابستان و چهار روز در زمستان جوانه هاى كوچك شيرى از آن پيدا مى شود كه همان جوانه گندم است .
گندم جوانه زده را نمى شود كنسرو كرد، بايد همان روز مصرف كرد و هر روز دوباره تازه آن را تهيه كرد.
مقدار مصرف جوانه گندم تازه يك تا سه قاشق قهوه خورى است كه بايد آن را به تنهايى جويد و با غذاهاى ديگرى مخلوط كرده مصرف كرد.
اگر هر دو يا سه ماه ، پانزده يا بيست روز جوانه گندم تازه تهيه كنيد و بخوريد به زودى خواهيد ديد تغيير محسوسى در شما پيدا شده است و شما سالم و با نشاط شده ايد.
جوانه گندم ، بى اندازه مقوى و نيروبخش است ولى مصرف آن براى بعضى از كسانى كه فشار خون دارند، منع شده است .
بسيارى از غذاشناسان عصر جديد مخصوصا دكتر گليورد هاوزر ثابت كرده است كه با تقليل مصرف گندم كامل امراضى از قبيل : ضعف عمومى بدن ، نرمى استخوان ها، كوليت ، تصلب شرائين ، كم خونى ، يبوست و ناتوانى جنسى زياد شده است و بهترين راه مبارزه عليه اين بيمارى اين است كه غذاى خود را از نان كامل يا طبيعى ترتيب دهيم و يا جوانه گندم را تهيه كرده و با غذاى خود مصرف كنيم . در كتاب گذرنامه براى يك زندگى نوين اثر گيلورد هاوزر جوانه گندم يكى از غذاهاى معجزه گر هاوزر است كه مصرف آن را در موارد بسيارى تجويز و توصيه كرده است و بسيارى از خانواده ها با مصرف آن بهبود يافته و تغيير محسوسى در حالت جسمى و روحى خود مشاهده كرده اند.

والسلام