تفسير جوامع جلد ۵

ابو على ابن الحسن الطبرسى

- پى‏نوشت‏ها -


1- در ايـن جـا تـفـسـيـر دقـيقترى نيز براى آيه وجود دارد به تفسير نمونه و غير آن در اين آيه و 2- بـنـابـرايـن يعنى به تفسير دوم كه بزودى احاطه خواهد كرد, ظرف يوم متعلق به محيطة 3- اگر در سرزمينى هستى كه معصيت خدا انجام مى شود از آن جا به جاى ديگر كوچ كن .

4- هـر كـه به خاطر دينش از سرزمينى به محل ديگرى فرار كند هر چند فاصله اش به اندازه يك 5- الستم خير من ركب المطايا ـ و اندى العالمين بطون راح .

6- مـن قـرءها كان له من الاجر عشر حسنات بعدد كل ملك سبح اللّه بين السماء والارض و ادرك 7- مـن سـره ان يـكـال لـه بـالـقـفـيـز الاوفـى فليقل فسبحان اللّه حين تمسون الى قوله : و 8- خلقت عبادى حنفاء فاحتالتهم الشياطين عن دينهم و اءمروهم اءن يشركوا بى غيرى .

9- كل مولود يولد على الفطرة حتى يكون ابواه هما اللذان يهودانه و ينصرانه .

10- مادرى كه از شفقت فراش بگستراند و فرزند خود را بخواباند.

11- جـزا دادن بـه مـؤمـنـان بيانگر آن است كه خداوند كافران را دوست ندارد و دوست نداشتن 12- مـن قـراء سورة لقمان كان له لقمان رفيقا يوم القيامة واعطى من الحسنات عشرا عشرا بعدد 13- مـن قـراء سورة لقمان فى ليلة وكل اللّه به فى ليلته ثلثين ملكا يحفظونه من ابليس و جنوده 14- تـيـزهوش كسى است كه گمانش حق است چنان كه گويى آنچه را گمان مى برد, مى بيند 15- از گـنـاهان كوچك بترسيد و پرهيز كنيد چرا كه خدا از آنها بازخواست مى كند و هيچ يك از 16- خـداونـد دوسـت دارد كـه بـه مـستحباتش عمل شود همچنان كه دوست دارد به واجباتش 17- مـن فـردا در حـالـى كه هنوز پرندگان در لانه هايشان باشند, به شكار مى روم با اسب تندرو 18- من قراء سورة الم تنزيل و سورة الملك فكاءنما احيا ليلة القدر.

19- مـن قراء سورة السجدة فى كل ليلة جمعة اعطاه اللّه كتابه بيمينه و لم يحاسبه بما كان منه و 20- كـسـانـى كه نعمان را دفن كردند با چشمان روشن بازگشتند در حالى كه با دفن او حزم و 21- ((عليكم بقيام الليل فانه داب الصالحين قبلكم و اءن قيام الليل قربة الى اللّه و منهاة عن الاثم 23- اءعـددت لـعـبـادى الـصالحين مالا عين راءت ولا اذن سمعت ولا خطر على قلب بشر بل ما 24- هـر دو از عـلامـات ظـهـور مـهـدى (ع ) اسـت .

رجـوع كنيد به رواياتى كه در اين باره آمده 25- شـنـوئه : قـبـيـلـه اى از مـردم يمن است كه موهاى بدن آنها پيچيده و مجعد است ـ ترجمه 26- رايت ليلة اسرى بى الى السماء موسى بن عمران رجلا آدم طولا جعدا كانه من رجال شنوءة .

28- من 29- وضع عن اءمتى الخطاء و النسيان و ما اكرهوا عليه .

30- اذا سئل الصادق عن صدقه على اءى وجه قاله فيجازى بحسبه , فكيف يكون حال الكاذب ؟!.

31- نصرت بالصبا و اهلكت عاد بالدبور.

32- الـلـهـم احـفـظـه مـن بين يديه و من خلفه و عن يمينه و عن شماله و من فوق راسه و من 33- قتله والذى نفسى بيده .

34- اءبشر يا على فلو وزن اليوم عملك بعمل اءمة محمد(ص ) لرجح عملك بعملهم .

35- اى عاذله .

ملامت و عتاب مرا كم كن .

37- فينا نزلت و انا واللّه المنتظر و ما بدلت تبديلا.

38- مانند شانه بافنده كه در تار و پود بافته شده واقع شده .

39- ان الملائكة لم تضع السلاح ان اللّه يامرك بالسير الى بنى قريظة و انا عامد اليهم .

40- او آمد كه با من دشمنى كند و رفت كه درباره من سخن بگويد.

42- اذا ايقظ الرجل اهله 43- من بات على تسبيح فاطمة عليهاالسلام كان من الذاكرين اللّه والذاكرات .

44- سبحان اللّه خالق النور تبارك اللّه احسن الخالقين .

45- ما قراءتها على اءبى الا كذلك .

46- و ما قرا على على النبى ـ صلى اللّه عليه و آله ـ الا كذلك .

47- ابناى هذان امامان قاما او قعدا.

48- و به كسر تاء به معناى فاعل ختم , يعنى مهركننده است .

49- من سبح تسبيح فاطمة عليها السلام فقد ذكراللّه ذكرا كثيرا.

50- من قال سبحان اللّه والحمدللّه و لا اله الا اللّه واللّه اكبر ثلثين مرة فقد ذكر اللّه ذكرا كثيرا.

51- انى اءرى ربك يسارع فى هواك .

52- حسبك فى الثقلاء اءن اللّه تعالى لم يحتملهم و قال و اذا طعمتم فانتشروا.

53- اللهم صل على محمد و آل محمد كما صليت على ابراهيم و آل ابراهيم .

54- السلام عليك يا رسول اللّه .

55- حـدثنى رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و هو اءخذ بشعره فقال من اذى شعرة منك فقد اذنى و 56- در سياهى شب مانند جلباب خود را مستور مى كند.

57- من قراء سورة سباء لم يبق نبى و لا رسول الا كان له يوم القيمة رفيقا و مصافحا.

58- مـن قراء الحمدين جميعا سباء و فاطر فى ليلة لم يزل ليلته فى حفظ اللّه و كلائه فان قراءهما 59- مـانـنـد قـوم سـبـا از مـيـان بـروم و زنده نباشم زيرا بعد از تو در چشمان من هيچ منظرى 60- يتربصون مليا فزعين حتى اذا فزع عن قلوبهم .

61- آيـا تـو بـا ايـن كه همشان او نيستى او را هجو مى كنى / پس مردان شر و بد شما فداى مردان 62- هنگام رفتن به خانه محبوبه ام گروهى بر كشتن من حريص بودند اگر مى توانستند قتل مرا 63- عـبـيـد از مـيـان خـانـواده اش نابود شد و ديگر نمى تواند شعرى را شروع و يا اشعار قبلى را 64- آرزو دارم كه عاقبت از من پيروى كنى هر چند امورى پس از امورى روى خواهد داد.

65- در بعضى از روايتها ثلاثة ابواب سه در آمده است .

66- مـن قـراء سـورة الـمـلائكـة دعته يوم القيمة ثمانية ابواب من ابواب الجنة اءن ادخل من اءى 67- ان ربكم يقول كل يوم : اءنا العزيز فمن اراد عز الدارين فليطع العزيز.

68- ان الصدقة و صلة الرحم تعمران الديار و تزيدان فى الا عمار.

69- صـحـف كـتـابهايى را گويند كه تنها محتوى پند و مناجات است و از قوانين و احكام در آن 70- غيل و سند دو محل است نزديك منى يا كعبه .

تفسير كشاف , ج3 , ص 610.

71- قسم به خدايى كه پرندگان پناهنده به حرم را ايمنى داد در حالى كه حاجيان آنها را در غيل 72- و عن الصادق (ع ): يعنى بالعلماء من صدق فعله قوله و من لم يصدق فعله قوله فليس بعالم .

73- العلماء ورثة الانبياء.

74- الظالم لنفسه منا من لا يعرف حق الامام و المقتصد منا العارف بحق الامام و السابق بالخيرات 75- قراءت فى التوراة اءنه من حفر مغواة وقع فيها قال انى وجدت ذلك فى كتاب اللّه و قراء الاية .

76- من حفر جبا وقع فيه منكبا.

77- مـن قـراء سـورة يس يريد بها وجه اللّه عزوجل غفراللّه له و اعطى من الاجر كاءنما قراء القرآن 78- ان لـكـل شى ء قلبا و قلب القرآن يس فمن قراءها فى نهاره كان من المحفوظين والمرزوقين 79- مـا در اطـراف كـشتى مى نشستيم و چشمهاى خود را مانند شترى كه سر خود را بلند كند, 80- ان اعظم الناس اجرا فى الصلاة ابعدهم مشيا فابعدهم .

81- اكـثـر مـفـسـران شـيـعـه مـقـصـود از امـام مـبين , را حضرت على (ع ) دانسته اند.

ر.

ك : به 82- سباق الامم ثلاثة لم يكفروا باللّه طرفة عين : على بن ابى طالب عليه الصلاة والسلام و صاحب 83- حـديـث مـرفـوع آن اسـت كـه بى ذكر راويهاى حديث به معصوم نسبت داده شود.

چنان كه 85- بر شخص 87- كنت لا اعلم كيف خصت سورة يس بالفضائل التى رويت فى قرائتها فاذا انه لهذه الاية .

88- و مـن قـراء سورة الصافات اءعطى من الاجر عشر حسنات بعدد كل جنى و شيطان و تباعدت 89- مـن قـراء سـورة الصافات فى كل جمعة لم يزل محفوظا من كل آفة مدفوعا عنه كل بلية فى 90- عجب ربكم من الكم و قنوطكم و سرعة اجابتكم اياكم .

91- هوازن گمان كرده كه مال من اندك است .

92- بـسـا خـوابـى كه لذت آن مانند طعم شراب صرخدى است و من آن را در سرزمين دشمن از 93- الكيس من دان نفسه و عمل لما بعد الموت .

94- تو را به نيكى امر مى كنم پس آنچه را امر شده اى انجام ده .

95- مقصود حضرت اسماعيل و عبداللّه , پدر پيامبر است , كه قرار بود هر دو ذبح شوند ـ م .

96- قـال الـزمخشرى : الظاهر لبثه فيه حيا الى يوم البعث : ظاهر عبارت اين است كه در حالى كه 97- من فرزند مردى هستم كه شجاعت او آشكار است و براى كارهاى سخت برگزيده مى شد.

98- مـن اراد ان يـكـتـال بـالمكيال الاوفى فليكن آخر كلامه فى مجلسه سبحان ربك رب العزة 99- من قرء سورة ص اعطى من الاجر بوزن كل جبل سخره اللّه لدود حسنات .

100- مـن قرء سورة ص فى ليلة الجمعة اءعطى من خير الدنيا والاخرة مالم يعط اءحد من الناس 101- گفتار يا نامه مهمى با كوتاهيش .

102- مـسـلـمـا آن مـردم در آن سـرزمين كه اكنون ويرانه است درسايه سلطنت و قدرت ثابت و 103- اى قوم من براستى كه خانواده من ستم كرده اند.

104- اى گـوسـفـند شكار نشده براى چه كسى حلال شده اى كه بر من حرام شده اى و اى كاش 105- لا اوتى برجل يزعم اءن داوود تزوج امراءة اوريا الا جلدته حدين حدا للنبوة و حدا للاسلام .

106- والذى نفس محمد بيده لوقال انشاء اللّه لجاهدوا فى سبيل اللّه فرسانا.

107- بقره /30.

108- مريم /61.

109- بقره /40.

110- احزاب /68.

111- يس / 71.

112- من از ذلفا چيزى را تحمل كردم كه نه در قدرت من بود و نه در قدرت كوههاى بلند.

113- و من قراء سورة الزمر لم يقطع اللّه رجاءه و اعطاه ثواب الخائفين خافوا اللّه .

114- مـن قـراء سورة الزمر اعطاه اللّه شرف الدنيا والاخرة و اعزه بلامال ولا عشيرة حتى يهابه من 115- بـايد توجه داشت كه كلمه زوج به هر يك از جنس نر و ماده گفته شده است كه مجموعا 116- غنى و ثروتمند بلند دامن است حالش نيكوست و خرامان مى رود.

117- الليل / 3.

118- افضل الصلاة طول القنوت .

119- نحن الذين يعلمون وعدونا الذين لايعلمون و شيعتنا اولوا الالباب .

120- اذا نـشرت الدواوين و نصبت الموازين لم ينصب لاهل البلاء ميزان و لم ينشر لهم ديوان و تلا 121- لايتفه و لايتشان و لايخلق على كثرة الرد.

123- الم سجده /17.

124- مجادله / 6.

125- شورى / 40.

126- قصص / 76.

127- نساء / 48.

128- آيـا از خدا در حق عاشقى نمى ترسى كه براى او جگرى است كه از حرارت عشق تو پاره پاره 129- يونس / 18.

130- زخرف / 20.

131- اعراف / 28.

132- كل امام انتحل امامة ليست له من اللّه فهو من اهل هذه الاية .

قيل و ان كان علويا فاطميا قال 133- مـن حـدث عـنا بحديث فنحن سائلوه عنه يوما فان صدق علينا فانما يصدق على اللّه و على 134- انبياء / 104.

135- ص / 50.

136- الحواميم ديباج القرآن .

137- من قرا حم المؤمن لم يبق روح نبى و لا صديق و لا مؤمن الا صلوا عليه و استغفروا له .

138- مـن قـرا حم المؤمن فى ليلة ثلاث مرات غفراللّه له ما تقدم من ذنبه و ما تاخر و الزمه كلمة 139- لفظ يلقى از ماده القاء است و در فارسى به معناى انداختن است و دلالت بر اين دارد روحى 140- به اندازه قسمتى از شكمهايتان بخوريد و از غذا خوردن زياد خوددارى كنيد.

141- بقره / 283.

142- عبارت تفسير كشاف چنين است : و منه : ابنية العرب لمضاربهم .

143- نمل / 66.

144- عـلامه مصنف محترم اين داستان را به پيروى از زمخشرى در كشاف نقل كرده است و نقل 145- روم / 76.

146- روم / 78.

147- من قراء حم السجدة اءعطى من الا جر بعدد كل حرف منها عشر حسنات .

148- مـن قـراء حـم الـسـجـدة كـانت له نورا يوم القيامة مد بصره و سرورا و عاش فى هذه الدنيا 149- ان اللّه عند ظن عبده ان خيرا فخير و ان شرا فشر.

150- اگـر تـو در كـارهـايـت از احـسـان بـرگشته باشى ـ در جمله مردمانى هستى كه از نيكى 151- هى واللّه ما انتم عليه .

152- لـيـس فـى اخـباره عما مضى و لا فى اخباره عما يكون فى المستقبل باطل بل اخباره كلها 153- فى حديث ابى , من قرا حمعسق كان ممن تصلى عليه الملائكة و يستغفرون له .

154- عن الصادق (ع ): من قراها بعثه اللّه يوم القيامة و وجهه كالقمر ليلة البدر ـ الخبر بطوله .

155- شـعـر از خـطـام مـجاشعى است و مصراع اولش اين است : و غير ود جازل اوودين , شاعر در 156- عـن ابـى عـبـاس انـها لما نزلت قالوا من قرابتك هولاء الذين امرنا اللّه بمودتهم .

قال على و 157- در سوره شورا آيه اى در فضيلت شما يافتيم كه تمام ما خواه آن كه تقيه كند و خواه ديگران , 158- قـال (ص ): خيرآية فى كتاب اللّه هذه آلاية يا على ما من خدش عود و لا نكبة قدم الا بذنب و 159- بـراسـتـى سرور ما صخر كسى است كه راهنمايان پيرامون او جمع مى شوند گويى كوهى 161- خـاشـعـيـن مـنـصـوب اسـت بنابر حال بودن از ضمير در يعرضون و جمله يعرضون محلا 162- ايـن كـه مـقـصـود از روح در آيـه شريفه , روح القدس است از روايات اهل بيت (ع ) استفاده 163- فـى حـديـث ابـى , مـن قراء سورة الزخرف فكان ممن يقال له يوم القيامة , يا عبادى لاخوف 164- و عـن الـباقر(ع ), من ادمن قرائة حم الزخرف آمنه اللّه فى قبره من هوام الارض و من ضمة 165- صـحـيـح آيـه : فـما اسطاعوا ان يظهروه (بدون تاى منقوطه ) است و در متن تفسير اشتباه 167- روى جـابـربـن عبداللّه , قال انى لادناهم من رسول اللّه (ص ) فى حجة الوداع بمنى حين قال 168- روى ان امـيرالمؤمنين (ع ) قال : جئت الى النبى (ص ) يوما فوجدته فى ملاء من قريش فنظر 169- اى كـاش بـجـاى آب زمـزم آب سـرد مـى داشتيم كه روى كوه گذاشته با هواى شب سرد 170- فـى الـحديث ان عيسى (ع ) ينزل على ثنية بالارض المقدسة يقال لها افيق و عليه ممصرتان 171- مـبـلـس , از مـاده (ابـلاس ) در اصـل بـه مـعناى اندوهى است كه از ناراحتى زياد به انسان 172- فى حديث ابى , و من قراء سورة الدخان فى ليلة الجمعة غفراللّه له .

173- و عـن الـبـاقـر(ع ) من قراها فى فرائضه و نوافله بعثه اللّه من الامنين يوم القيامة و اظله اللّه 174- عـربـهـا چـون اطـلاع كـافـى از عـلم حساب نداشتند اوقات را با طلوع (نجوم ) ستارگان 175- در تـفسير كشاف يوم تاتى را مفعول مرتقب گرفته و مؤلف عين عبارت آنجا را نقل كرده 176- ايـن زنـهـا سـاده و آهـسته راه مى روند بطورى كه نه سر و سينه شان به جلو خميده است 177- مـرحوم طبرسى عين عبارت كشاف را نقل كرده است : (كذلك ) الكاف منصوبة على معنى : 178- كـم امـرئ كـان فـى خـفـض و فـى دعـة ـ صـبت عليه صروف الدهر من صبب چه بسيار 179- فى حديث ابى (بن كعب ) و من قراء حم , الجاثية , ستر اللّه عورته و سكن روعته عند الحساب .

180- عن الصادق (ع ): من قراءها كان ثوابها ان لايرى النار ابدا و هو مع محمد(ص ).

181- آيا هر شخصى را كسى مى دانى و هر آتشى كه شب برافروخته شد آتش مى شمارى .

182- اگر سواءا بنا بر حال بودن منصوب باشد به معناى مستويا گرفته مى شود كه مشتق است و 183- لا تسبوا الدهر فان اللّه هو الدهر.

184- مـؤلـف در تفسير مجمع البيان 5 جلدى , انتشارات كتاب فروشى اسلاميه , ج9 و 10, ص 81,