(1) ابـن جـوزى در كتاب (العلل المتناهيه في الاحاديث الواهيه ) ((74)) پس از نقل حديث ثقلين (كـتـاب اللّه وعـترتى ) بر سند آن اشكال گرفته مى گويد: اين حديث صحيح نيست , در سند آن عطيه وجوددارد كه احمد ويحيى وديگران او را تضعيف كرده اند وديگر ابن عبدالقدوس كه يحيى درباره اش مى گويد:او بدرد نمى خورد,رافضى خبيثى است وهمچنين درباره عبداللّه بن داهر كه در سـنـدحديث است احمد ويحيى مى گويند: او قابل قبول نيست , كسى درباره وى سخن خوبى نگفته است .

رفع اشكال

1) حـديث ثقلين تنها با اين سند نقل نشده است , بلكه سندهاى متعددى دارد, همانگونه كه گفته شد.
2) مـسـلـم ايـن حـديث را در صحيح خود نقل كرده است , آنهم از چندطريق , در حالى كه صرف روايـت مـسلم براى اثبات صحت سندكافى است هر چند از يك طريق باشد واين مطلبى است كه اهل سنت در آن اختلاف نظر ندارند.
3) هـمـچـنـيـن ترمذى اين حديث را از چندين طريق در صحيح خودروايت كرده است , اسناد او منتهى مى شود به جابر, زيد بن ارقم ,ابوذر, ابو سعيد وحذيفه .
4) ابن جوزى , در كتاب (الموضوعات ) ج1 ص 99 چنين مى گويد: پـس هـرگـاه حـديـثـى را خـارج از متون اسلام (موطا, مسند احمد,صحيحين , سنن ابى داود وتـرمـذى , وامثال آنها) يافتى , در حديث تامل كن , اگر مشابه آن را در صحاح وحسان پيدا كردى احـتـمال درست بودن آن را بده , پس ابن جوزى در اينجا خلاف سخن خودعمل كرده است , زيرا اين حديث همانگونه كه ديديد در آنچه اوآنها را متون اسلام ناميده روايت شده است .
5) سـخـن ابن جوزى درباره عطيه درست نيست زيرا ابن سعد او راتوثيق (تاييد) كرده , ابن حجر عـسقلانى درباره اش مى گويد: ابن سعد گفت : عطيه با ابن اشعث به مسافرت رفتند, حجاج به دست نشانده خود محمد بن قاسم نوشت كه از او بخواهد على را ناسزاگويد, اگر چنين نكرد وى را چـهارصد ضربه شلاق زده وريش او رابتراشد, محمد بن قاسم عطيه را خواست ولى او حاضر به چنين كارى نشد, ولذا حكم حجاج را درباره اش اجرا كرد, عطيه پس ازآن به خراسان رفته در آنجا اقامت يافت تا آنكه عمر بن هبيره والى عراق شد, آنگاه عطيه به عراق بازگشته در آنجا ماند تا آنكه در سـال يـكـصـد وده وفـات يـافـت .
او مـردى مـورد اعتماد بود ان شاء اللّه تعالى واحاديث خوبى دارد ((75)) .
ضـمـنـا بـدانـيـم كـه ابـن سعد ناصبى است , يعنى از كسانى است كه بشدت با اهل بيت دشمنى مـى ورزنـد, تـا جائى كه امام جعفرصادق (ع ) را به عنوان راوى ضعيف دانسته است .
بنابراين تاييد ابن سعد براى عطيه در برابر حريف كافى است .
6) عـطـيـه از رجـال احمد بن حنبل است وواضح است كه احمدروايت نمى كند مگر از فرد مورد اعـتـمـاد, واحـمـد روايـت هـاى زيـادى از او نـقـل كـرده است , پس ادعاى اينكه احمد, عطيه را ضـعيف شمرده است دروغ محض است .
تقى سبكى مى گويد: واحمد خدااو را رحمت كند روايت نـمـى كرد مگر از فرد مورد اعتماد, مخالفين مايعنى ابن تيميه اين مطلب را به صراحت گفته اند.
ابن تيميه دركتابى كه در جواب بكرى پس از ده نوشته از او, تاليف كرده است مى گويد: كسانى از عـلماء حديث كه قائل به جرح وتعديل اند بر دونوع اند: بعضى از آنها جز از فرد مورد اعتماد روايت نمى كنند مانندمالك ...واحمد بن حنبل .. .
واين سخن مخالفين ما را بس است جهت اينكه احمد جز از معتمدين روايت نمى كند ولذا معنى نداردكه او بر عطيه خدشه اى وارد كند ((76)) .
7) سـبـط ابـن جوزى او را تاييد مى كند .
او به صراحت عطيه را مورداعتماد شمرده وتضعيف او را مـردود مـى دانـد, او ابـتـدا سخن پيامبر(ص ) خطاب به على (ع ): لا يحل لاحد ان يجنب فى هذا الـمسجدغيرى وغيرك , [براى كسى جز من وتو جايز نيست كه در اين مسجد جنب باشد], را نقل كرده سپس مى گويد: پس اگر بگويندعطيه ضعيف است وبراى ضعف حديث استدلال كنند كه تـرمـذى گـفـتـه اسـت : ايـن حديث را براى محمد بن اسماعيل بخارى خواندم ,يا او از من شنيد وخنديد.
جـواب ايـن است كه : عطيه عوفى از ابن عباس وصحابه روايت كرده ومورد اعتماد است واما قول ترمذى مبنى بر اينكه بخارى با شنيدن اين حديث خنديده است بخاطر اين سخن پيامبر(ص ) است : آن راحلال نمى دانم مگر بر فرد پاك , نه در حال حيض ونه در حال جنابت .
شافعى مى گويد: براى جنب جايز است كه از مسجد عبور كند وابوحنيفه مى گويد جايز نيست تا آنـكـه غـسل كند وحديث على حمل براين مى شود كه اين استثنا مخصوص او بوده , همانگونه كه مسائلى مخصوص پيامبر(ص ) بوده است ((77)) .
8) ادعـاى ابـن جـوزى بـر ايـنكه يحيى بن معين عطيه را تضعيف كرده است نيز مردود است زيرا دورى از ابن معين نقل كرده است كه عطيه مرد صالحى است .
حافظ ابن حجر در شرح حال عطيه چنين مى گويد: دورى از ابن معين نقل كرده است كه او مرد صالحى است ((78)) .
بنابراين آنچه ابن جوزى به يحيى بن معين نسبت داده صحيح نيست .
ابـن جـوزى نـسبت به حديث ثقلين بسيار جاهل است زيرا او خيال مى كند با ضعيف شدن عطيه , حـديـث ثـقـلـيـن نـيـز تـضـعـيـف مى شود,در حاليكه تاييد يا تضعيف او هيچ ضررى به حديث ثقلين نمى زند, زيرا حديثى را كه عطيه از ابو سعيد روايت كرده است ابوطفيل نيز از ابو سعيد نقل نـموده وابو طفيل از صحابه بشمارمى رود .
از آن گذشته درستى حديث ثقلين بسته به روايت ابو سـعيدنيست چه از راه عطيه باشد چه ابو طفيل .
اگر فرض كنيم كه روايت ابو سعيد از هر دو راه ضـعـيـف بـاشـد بـاز هم ضررى به حديث نمى رساند, به اين دليل كه حديث داراى راه ها وروايت هاى مختلف است .

رفع اشكال ابن جوزى در تضعيف ابن عبدالقدوس :

1) تـشكيك ابن جوزى درباره عبداللّه بن عبدالقدوس , نيز به دليل تاييد حافظ محمد بن عيسى از وى مـردود اسـت , حافظ مقدسى درشرح حال عبداللّه نامبرده , مى گويد: ابن عدى از محمد بن عيسى نقل كرده , مى گويد كه او مورد اعتماد است ((79)) .
حـافـظ ابـن حجر عسقلانى مى گويد: از محمد بن عيسى نقل شده است كه گفته است : او مورد اعتماد است ((80)) .
درباره شخص محمد بن عيسى نيز حافظ ذهبى در شرح حال او ازابو حاتم نقل مى كند كه گفت : او مـورد اعـتـمـاد واطـمـينان است , من هيچ محدثى نديدم كه ابواب حديث را بهتر از محمد بن عيسى حفظ كرده باشد, ابو داود نيز مى گويد: او مورد اعتماد است .
2) مـحـمـد بـن حـبـان او را در مـيان افراد قابل اطمينان آورده است وابن حجر در شرح حال او مى گويد: ابن حبان او را در ميان افراد مورداطمينان نام برده است ((81)) .
3) هيثمى در مجمع الزوائد مى گويد: بخارى وابن حبان او را مورداطمينان مى دانند.
4) عـسـقـلانـى در شـرح حال او مى گويد: بخارى گفت : او در اصل راستگو است , ولى از افراد ضعيف روايت مى كند ((82)) .
پـس اشـكـال بـخـارى بـر ابـن عبدالقدوس بعد از تاييد وى اين است كه او از افراد ضعيف روايت مـى كـنـد, ولـى اين اشكال درباره اين حديث وارد نيست زيرا ابن عبدالقدوس حديث ثقلين را از اعمش روايت مى كند واو مورد اعتماد است .
5) عبداللّه بن عبدالقدوس طبق نقل تهذيب التهذيب ج5 ص 303وتقريب التهذيب ج1 ص 430, از رجـال بـخارى در حاشيه هاى صحيح او است , وهمين كافى است براى تاييد او كه بخارى از اونقل كرده است هر چند در حاشيه كتاب .
ابن حجر عسقلانى در مقدمه فتح البارى في شرح صحيح البخاري در جواب كسانى كه نسبت به رجـال بـخـارى تـشـكـيـك كـرده انـدمى گويد: قبل از ورود در موضوع , سزاوار است كه هر با انصافى بداند كه نقل قول صاحب صحيح بخارى از هر راوى دلالت برعدالت , دقت در روايت وعدم غـفـلـت وى مـى كـنـد در نـظر ايشان ,وعلاوه بر اين جمهور علما بر نام گذارى اين دو كتاب به صـحـيـحـين اتفاق نظر دارند, واين معنى براى كسى كه در صحيحين از او نقل نشده است مطرح نيست .
6) عبداللّه بن عبدالقدوس از رجال ترمذى است .
7) هـمـچـنـين تشكيك در عبداللّه بن عبدالقدوس ضررى به صحت حديث نمى رساند, حتى در روايت اعمش از عطيه , از ابن سعيد نيزمشكوك نمى باشد زيرا همانگونه كه گفته شد تنها عبداللّه بن عبدالقدوس نيست كه از اعمش روايت كرده , بلكه محمد بن طلحة بن مصرف يامى ومحمد بن فـضـيـل بـن غـزوان ضـبـى در مسندوترمذى نيز از اعمش روايت نموده اند, واين دليل بر صدق روايت اعمش است .
همچنين اعمش حديث را تنها از عطيه نقل نمى كندبلكه از عبدالملك بن ابى سـليمان ميسرى عزرمى واز ابو اسرائيل اسماعيل بن خليفه عبسى نيز طبق آنچه در مسند احمد اسـت روايـت كـرده وهـمـچـنين از هارون بن سعد عجلى وكثير بن اسماعيل تميمى بنابر معجم طبرانى نقل كرده است .

تضعيف ضمنى ابن جوزى از عبداللّه بن داهر:

1) تضعيف ضمنى ابن جوزى از عبداللّه بن داهر خلاف اصول ومبانى جرح وتعديل است زيرا اشكال نا مشخص از هر كه خواهدباشد قابل قبول نيست .
2) هـيـچ دلـيـل مـوجـهـى بـراى تـشكيك در او نيست جز اينكه فضايل امير المؤمنين را روايت مى كرده است , همانگونه كه ذهبى مى گويد:ابن عدى گفت : عموم روايت هاى او در فضايل على است واو دراين باره متهم است ((83)) وتضعيف او بدين سبب قابل قبول نيست .
3) آنـچـه در كـار ابـن جوزى عجيب وقبيح است اينكه تا اين حدسعى در تضعيف حديث كند كه عـبـداللّه بـن داهـر را در سـنـد حـديث وارد نمايد, در صورتيكه او اساسا در هيچ سندى از اسناد ايـن حـديـث وارد نـشـده است ! مى توانيد به روايتهاى گذشته وحتى روايتهايى كه نقل نكرده ايم مـراجـعه نمائيد, آيا در سند آنها عبداللّه بن داهر وجود دارد؟
!, من اين معنى را جز نصب وعداوت نـسبت به اهل بيت ومخفى كردن حقوق آنها نمى بينم , ولى خداوند تصميم دارد نور خود را كامل كند هرچند كافران ناراضى باشند.
4) سبط ابن جوزى پس از نقل حديث ثقلين از مسند احمد بن حنبل مى گويد: شايد گفته شود كـه پـدر بـزرگ تـو در كـتـاب [الـواهـيـه ]چنين گفته است وتمام سخن ابن جوزى در تضعيف حديث همانگونه كه نقل شد ذكر كرده است من خواهم گفت : حديثى را كه ما روايت كرديم , احمد در (الـفـضـائل ) آورده اسـت , ودر اسـناد آن هيچ يك از كسانى كه پدر بزرگ آنها را تضعيف كرده نمى باشند,واين حديث را ابو داود در سنن خود وترمذى وعموم محدثين روايت كرده ورزين آن را در جـمع بين صحاح آورده است , عجيب آنكه چگونه جد من روايت اين حديث را در صحيح مسلم به نقل از زيد بن ارقم نديده است ... ((84)) .
ولى آنچه سبط ابن جوزى گفته است چيزى جز توجيه كار ابن جوزى نيست والا او غافل نمى شود از چـنـيـن حـديـثـى كـه در مـتـون اسـلامى مشخص است , آنهم با تمام اطلاع وآشنايى كه ابن جوزى دارد, ولى او مى خواهد فريب داده ومكر كند, ولى مكر خدا درباره او, وى را مفتضح ساخت .

اشكال ابن تيميه

اشكال ابن تيميه بر حديث ثقلين در كتابش (منهاج السنه ), بى ارزش تر از آن است كه مورد بحث واقع شود, ولى آن را از باب اشاره به اين نوع افكار پوچ نقل مى كنيم , كه جز نافهمى , خيال پردازى وتـوهـم نـيست .
ابن تيميه هنگامى كه از تضعيف حديث ثقلين از جهت سند ناتوان مى ماند, براى آنـكـه روش خود را درتضعيف آنچه در فضل اهل بيت آمده است ترك نكند, راه جديدى را انتخاب كرده است كه تاكنون مانند آن را نديده ايم , او مى گويد:اين حديث دلالت بر وجوب تمسك به اهل بيت نكرده است , بلكه فقط دلالت بر وجوب تمسك به قرآن مى كند.
واقعا كدام عاقل از اين متن با صراحت چنين معنى ومفهومى رابدست مى آورد ؟! در حاليكه ظاهر حـديـث تـاكـيد ومسلم مى كند كه تمسك به آن دو كتاب وعترت لازم است والا ثقلين چه معنى دارد؟! (من ثقلين را در ميان شما باقى گذاشتم ), واين فرمايش پيامبر(ص ) چه مفهومى دارد: (تا بـه آن دو مـتـمـسك باشيد ؟!) ولى تعصب قلب را كور مى كند .
ابن تيميه براى سخن خود به يك خبرواحد در صحيح مسلم از جابر استناد كرده وبقيه حديث را على رغم فراوان بودن آنها وداشتن راهـهـاى مـتـعدد, به ديوار زده يا از آنهاچشم پوشى نموده واگر انسان درست تامل كند متوجه مى شود كه اين حديث در مقايسه با احاديث ديگرى كه در همين موضوع وارداست ناقص است , وآن حـديث چنين است تركت فيكم ما لن تضلوا بعده , ان اعتصمتم به : كتاب اللّه ....,[من چيزى را در ميان شماباقى گذاشتم كه اگر از آن پيروى كنيد هرگز گمراه نمى شويد: كتاب خدا].
واضـح اسـت كه اين حديث ناقص وتحريف شده است , زيراحديث خود جابر در روايت ترمذى آمده ودر آن به طور آشكار امربه لزوم تمسك به اهل بيت شده است , وهمانگونه كه قبلا گفته شد,متن حـديـث ايـنـگـونـه اسـت : انـى تـركـت فـيـكم ما ان اخذتم به لن تضلوا,كتاب اللّه وعترتى , اهل بيتى ((85)) , [ من در ميان شما باقى گذاشتم آنچه را كه اگر به آن تمسك كنيد هرگز گمراه نخواهيد شد, كتاب خدا وعترتم , اهل بيتم ].
ايـن اشكال متوجه خود ابن تيميه نيز مى شود, زيرا او قائل به وجوب تمسك به كتاب وسنت است .
ولـى بـايد دستورپيامبر(ص )يكى باشد .
يا لزوم تمسك به كتاب به تنهايى ويا به كتاب وسنت باهم وچـون ابن تيميه وجوب تمسك به قرآن را به تنهايى انتخاب كرده پس در مقابل , تمسك به سنت واجـب نـخـواهـدبـود وايـن بـر خـلاف نظر خود ابن تيميه است زيرا او خود را اهل سنت مى داند, همچنين نام كتابش منهاج السنه است نه منهاج القرآن .
امـا اگـر بـه عـقـيـده او, حديثى كه نقل كرد نمى تواند حديث تمسك به كتاب وسنت را لغو كند بنابراين نمى تواند وجوب تمسك به كتاب وعترت را نيز لغو نمايد.
ابـن تـيـمـيـه بـه اين هم اكتفا نكرده است بلكه درباره [....وعترتى فانهما لم يفترقا حتى يردا على الـحوض ] مى گويد: اين را ترمذى روايت كرده وازاحمد درباره آن سؤال شد وچندين نفر از اهل علم آن را تضعيف كرده وگفته اند: اين صحيح نيست .. .
اما جواب : از سـخن او چنين فهميده مى شود كه اين قسمت از حديث را جزترمذى كسى روايت نكرده است , در حاليكه ديديم افراد زيادى ازبزرگان اهل سنت وحفاظ آنها اين را نقل كرده اند, پس منظور او ازجمله ترمذى آن را روايت كرده چيست ؟! آيا روايت ترمذى دلالت بر ضعف حديث مى كند ؟! وچـه كسى از احمد پرسيد ؟! وچه پرسيد ؟! ودر كجا اين سخن مطرح شده است ؟! مگر خود احمد آن را روايت وتاييد نكرده است ؟! وچه كسى آن را تضعيف كرده تا ابن تيميه بگويد: چندين نفر ؟!وچرا آنها را نام نبرد ؟! سـؤالـهـاى بـسـيـارى مـتـوجـه ابن تيميه است , كه اگر بتواند جواب محكمى بر آنها بدهد از او مى پذيريم , اما اين سخن سست ومبهم او به هيچ وجه قابل قبول نيست .
ولـى اين عادت ابن تيميه است آن گاه كه كمر همت را براى گمراه كردن امت وپوشاندن حقايق ببندد.
ايـن بـود اشـكـالهايى كه در اين مورد گفته شد, وتا آنجا كه من دنبال كرده ام كسى را نيافتم كه حـديـث ثـقـلـيـن را بـتواند مخدوش كند,حديثى كه به تواتر ثابت شده وبزرگان امت از حفاظ ومـحدثين اعتراف به درستى آن دارند, پس ديگر كسى جرات مخدوش كردن آن را ندارد جز آنكه قلب مريضى داشته باشد, قلبى والعياذ باللّه پراز دشمنى وكينه نسبت به اهل بيت (ع ).
حال كه به طور آشكار, درستى اين حديث ثابت شد بايد دلالت آن را مشخص كنيم وبدنبال آن بايد به اين دلالت ملتزم باشيم .
دلالت حديث بر امامت اهل بيت دلالـت اين حديث بر امامت اهل بيت از روشن ترين وآشكارترين مسائل است البته به شرط انصاف زيـرا حديث نشان دهنده وجوب پيروى از آنها در عقائد, احكام وآراء, وپرهيز از هر گونه مخالفت با آنـهـا چـه در قـول وچه در فعل است , زيرا هر كارى كه خارج از گفته آنها باشد, خارج از قرآن به شـمار مى رود ودر نتيجه خارج از دين است .
بنابراين آنها معيار دقيق شناخت صراطمستقيم وراه اسـتوار مى باشند .
هدايت جز از راه آنها وگمراهى جزمخالفت با ايشان نيست ما ان تمسكتم بهما لـن تـضـلـوا: (تـا وقـتى كه به آن دو متمسك هستيد گمراه نخواهيد شد) زيرا تمسك به قرآن به معناى عمل است به آنچه در آن مى باشد, پس بايد اوامر قرآن رااطاعت واز آنچه قرآن منع كرده پـرهـيـز نـمود, وهمين گونه است تمسك به عترت .
اگر در جمله اى شرطى وجود داشت , انجام آن شـرط بايد نتيجه دهد جزاى مذكور در جمله را, وضمير در بهما: ماان تمسكتم بهما لن تضلوا بـه كتاب وعترت با هم بر مى گردد, ومسلماهر كه قدرى آشنايى با زبان عربى داشته باشد اين را خواهدپذيرفت .
بنابراين پيروى از اهل بيت پس از رسول اللّه (ص ) واجب است , همانگونه كه پيروى از قرآن واجب مى باشد .
اما اينكه اهل بيت چه كسانى هستند درباره آن بحث خواهيم كرد, ولى در ايـنـجـامـى خواهيم ثابت كنيم كه امر ونهى , امامت ورهبرى بايد براى اهل بيت باشد, اما مشخص كـردن هـويـت آنـهـا خارج از بحث اين حديث است .
علماى اصول مى گويند ان القضيه لا تثبت مـوضـوعها : (جمله موضوع خود را ثابت نمى كند), پس در هر صورت اهل بيت بايدخلفاى پس از رسـول اللّه (ص ) بـاشند, وقول پيامبر(ص ): انى تارك فيكم : (من در ميان شما باقى گذاشته ام ) سـخـن صـريـح از رسول اللّه (ص ) است مبنى بر خليفه قرار دادن آنها, ووصيتى است به امت براى پـيـروى از آنـها .
براى تاكيد آن پيامبر(ص ) فرمود: فانظروا كيف تخلفونى فيهما: (ببينيد چگونه حـرمـت مـرا در رفـتـار با آن دو به عنوان خليفه من نگه مى داريد), خلافت قرآن كه واضح است , واماخلافت اهل بيت جز با امامت آنها امكان پذير نيست .
بنابراين كتاب وعترت رسول اللّه (ص ) راهى خواهند بود كه ما را به رضوان الهى ميرسانند, زيرا آنها ريسمان خدا هستند كه ما را امرفرموده آن را محكم بگيريم (واعتصموا بحبل اللّه ) ((86)) .
آيه فوق در تعيين وتشخيص ريسمان خدا عموميت دارد .
وآنچه ازآن معلوم مى شود وجوب تمسك به آن است .
آنگاه سنت , حديث ثقلين واحاديث ديگرى را آورده مبنى بر اينكه آن ريسمان كه بايدبه آن متمسك شد يعنى آن را محكم گرفت همانا كتاب خداوعترت رسول اللّه (ص ) است .
جمعى از مفسرين نيز چنين گفته اند: ابن حجر در كتاب صواعق ((87)) خود در باب ما انزل في اهـل الـبـيـت من القرآن : (آنچه در قرآن درباره اهل بيت نازل شده است ), اين مطلب را آورده ....
رجوع كنيد.
قـنـدوزى در كـتـاب يـنابيع الموده اينگونه مطلب را نقل مى كند: درباره آيه شريفه (واعتصموا بحبل اللّه جميعا), ثعلبى از ابان بن تغلب نقل كرده كه جعفر الصادق (ع ) گفت : ما ريسمان خداوند متعال هستيم كه مى فرمايد (به ريسمان خدا متوسل شده ومتفرق نشويد).همچنين صاحب كتاب مـنـاقب از سعيد بن جبير از ابن عباس نقل كرده است : كه نزد پيامبر(ص ) بوديم كه مردى اعرابى آمـد وگـفـت :اى پـيامبر, شنيده ام كه مى گويى ريسمان خدا در دست بگيريم , اين ريسمان خدا چيست كه بايد به آن متوسل شد ؟
پيامبر(ص ) دست خود را به دست على زد وگفت : از اين مرد پيروى كنيد او ريسمان محكم خدا است ((88)) .
اما قول پيامبر(ص ): لن يفترقا حتى يردا على الحوض : (آن دو هرگز ازهم جدا نمى شوند تا آنكه بـر سـر حـوض نـزد مـن بـيايند), اين فرموده پيامبر دلالت بر مسائل گوناگونى دارد كه در زير مى آوريم : اول اثبات عصمت اهل بيت , زيرا آنها هميشه همراه قرآن اندوخود قرآن درباره خود مى گويد: (لا يـاتـيـه الباطل من بين يديه ولامن خلفه ) ((89)) : باطل از هيچ سو به آن راه ندارد .
بنابراين اهل بـيـت آگـاه بـه كـتاب بوده وبا آن مخالفت نمى كنند, نه در قول ونه در عمل ,كه اگر هر گونه مـخـالـفتى از آنها نسبت به كتاب عمدا يا اشتباهاصادر شود, در اين حالت از قرآن به دور خواهند بود, در صورتى كه حديث صراحت دارد كه آنها از قرآن جدا نخواهند شد تا برحوض وارد شوند .
پس اگر چنين نباشد سخن پيامبر(ص ) نادرست خواهد بود, اضافه بر اينكه دلايلى از قرآن وسنت نيز اين معنا را تاييد مى كنند .
وما آن موارد را بعدا خواهيم آورد.
دوم كـلمه لن تابيديه , يعنى هرگز, نشان دهنده اين است كه تمسك به آن دو هميشه ودر هر حـال مـانع از گمراهى است , واين مساله اتفاق نمى افتد مگر با تمسك به هر دوى آنها با هم , نه به يكى ازآنها وبراى اين معنى به قول پيامبر(ص ) در روايت طبرانى توجه كنيم كه مى فرمايد: بر آنها پـيشى نگيريد كه هلاك مى شويد, از آنهاعقب نمانيد كه هلاك مى شويد وبه آنها چيزى ياد ندهيد كه آنها ازشما داناترند.
سوم عترت تا روز قيامت در كنار كتاب باقى مى مانند وهيچ زمانى خالى از آن دو نخواهد بود, اين مـعـنى را ابن حجر در صواعق خودچنين بيان مى كند: احاديثى كه تاكيد بر تمسك به اهل بيت دارنـد,دلالـت مـى كـنـند بر اينكه هميشه تا روز قيامت بايد كسى از آنها باشدكه شايسته تمسك نـمـودن به او باشد, همچنانكه قرآن عزيز نيزچنين است پس از اين خواهيم گفت كه چگونه آنها وسيله مامون بودن اهل زمين از عذاب خدايند, روايت گذشته نيز بر اين مطلب دلالت دارد, آنجا كـه مى فرمايد: فى كل خلف من امتى عدول من اهل بيتى : (در هر نسلى از امت من افراد عادلى از اهـل بـيت من مى آيند).ودر ميان آنها كسى كه بيشترين حق را دارد كه به او تمسك جويدامام اهـل بـيـت وعـالـم ايشان على بن ابى طالب كرم اللّه وجهه مى باشد, آن هم به دليل آنچه از علم فراوان واستنباطات دقيق ايشان ((90)) نقل كرديم .
چـهـارم تـقـارن آنها با كتابى كه از هيچ مطلب كوچك يا بزرگ نمى گذرد, دليل بر امتياز آنها بر ديـگـران وآگـاهـى شـان بـه جـزئيـات شريعت اسلام است , همانگونه كه پيامبر(ص ) فرمود: به آنهاچيزى ياد ندهيد كه آنها از شما داناترند.
خـلاصـه اينكه بايد در هر زمانى تا روز قيامت حداقل يك نفر ازاهل بيت باشد كه قول يا عمل او با قـرآن مخالفتى نداشته باشد,يعنى اينكه اين فرد از قرآن جدا نشود, ومعناى جدا نشدن از قرآن در قول وعمل اين است كه او در زبان ورفتار خود معصوم باشد,وبايد از او پيروى كرد زيرا او است كه مانع از گمراهى مى شود.
چـنـين معنائى را جز شيعه معتقد نيست , زيرا شيعه عقيده دارد كه درهر زمان بايد امامى از اهل بيت موجود باشد كه معصوم از اشتباه ولغزش بوده وبايد ولايت او را پذيرفت وبه او آگاه بود .
من مـات ولـم يعرف امام زمانه مات ميتة جاهلية : هر كه بميرد وامام زمان خود رانشناسد, بر مسلك جـاهـلـيـت مـرده اسـت , آيـه شـريـفـه زيـر نـيز بر اين مطلب دلالت دارد: (يوم ندعوا كل اناس بامامهم ) ((91)) : روزى كه هرگروهى از مردم را با امام خويش مى خوانيم ).

فصل چهارم : اهل بيت چه كسانى هستند؟