21- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمِعْتُهُ يَقُولُ اصْبِرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ تَصَبَّرُوا عَنْ مَعْصِيَةِ اللَّهِ فـَإِنَّمـَا الدُّنـْيـَا سـَاعـَةٌ فَمَا مَضَى فَلَيْسَ تَجِدُ لَهُ سُرُوراً وَ لَا حُزْناً وَ مَا لَمْ يَأْتِ فَلَيْسَ تَعْرِفُهُ فَاصْبِرْ عَلَى تِلْكَ السَّاعَةِ الَّتِي أَنْتَ فِيهَا فَكَأَنَّكَ قَدِ اغْتَبَطْتَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 198 رواية : 21

ترجمه : 21ـ سـمـاعه گويد از حضرت صادق (ع ) شنيدم كه مى فرمود: بر طاعت خدا صبر كنيد و از نـافـرمانى خدا شكيبائى ورزيد (و خود را بصير وادار كنيد) زيرا جز اين نيست كه دنيا سـاعـتـى اسـت ، چـون آنچه گذشته است اكنون نه از شادى آن چيزى دست تو است و نه از انـدوهـش ، و آنـچـه نـيامده است كه ندانى چگونه است ، پس اكنون بر آن ساعتى كه در آن هستى صبر كن (كه اگر صبر كردى ) بزودى مورد رشك ديگران واقع شوى .

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) در جـمـله پـايـان حـديـث گـويـد: يـعـنـى پـس از مـرگ در حـال نـيـكـى قـرار گـيـرى كـه مـردمـان بـر تـو غـبـطـه بـرنـد و آرزوى آن حال تو را كنند و تلخى صبر هم از كامت بيرون رفته و پايان يافته .

22- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ الْخَضِرُ لِمُوسَى ع يَا مُوسَى إِنَّ أَصْلَحَ يَوْمَيْكَ الَّذِي هُوَ أَمَامَكَ فَانْظُرْ أَيُّ يَوْمٍ هُوَ وَ أَعِدَّ لَهُ الْجـَوَابَ فـَإِنَّكَ مـَوْقـُوفٌ وَ مـَسـْئُولٌ وَ خـُذْ مَوْعِظَتَكَ مِنَ الدَّهْرِ فَإِنَّ الدَّهْرَ طَوِيلٌ قَصِيرٌ فَاعْمَلْ كَأَنَّكَ تَرَى ثَوَابَ عَمَلِكَ لِيَكُونَ أَطْمَعَ لَكَ فِي الْآخِرَةِ فَإِنَّ مَا هُوَ آتٍ مِنَ الدُّنْيَا كَمَا هُوَ قَدْ وَلَّى مِنْهَا اصول كافى جلد 4 صفحه : 198 رواية : 22

ترجمه : 22- و نيز حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى موسى بهترين دو روز (زندگانى دنيا و آخـرتـت ) هـمـان روزى كـه در پـيـش دارى (كه روز آخرت باشد) پس ببين كه آنروز چه روزى است و جوابى براى آن آماده و مهيا كن ، زيرا تو بازداشت شوى ، و پرسش شوى ، و تـو پند خود را از دنيا بگير، زيرا روزگار هم دراز است و هم كوتاه ، پس چنان كار كن كـه گـويـا ثواب كردارت را بچشم خود ببينى تا بآخرت خود اميدوارتر باشى ، زيرا آنچه از دنيا بيايد همانند آنست كه رفته است .

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: اينكه حضرت فرمود (((زيرا روزگار هم دراز است و هم كوتاه ))) چـنـد احـتـمـال دارد: اول ايـنـكـه روزگـار پـنـد دراز اسـت زيـرا مـيـتـوانـد پـنـد بگيرد و در حـال اهـل سعادت و شقاوت از اول روزگار تا زمانى كه خودش در آنست بينديشد گويا با همه آنها زندگى كرده است ، و اما لذتهاى آن كوتاه است . دوم اينكه روزگار از جهت پند و اندرز دراز است زيرا انسان ميتواند بكمتر زمانى بيدار شود، چون دنيا پيوسته در انقلاب و زيـر و رو شـدن است ، ولى از جهت كار و عمل كوتاه است و بايد فرصت را غنيمت شمرد، سـوم ايـنـكـه روزگـار بـراى نـيـكـوكاران دراز است و مى توانند سعادتهاى بزرگى در كمترين زمانى بدست آوردند و اينان در اين عمرهاى كوتاهشان كارهاى زيادى انجام دهند، و آثار نيكوئى از آنها بيادگار ماند، ولى براى بدكاران روزگار كوتاه است زيرا لذات آنـهـا فـانـى شـده و عـقوبتهاى آن براى ايشان بجاى مانده ، و از عمرشان سودى نبرند، چـهـارم ايـنـكه مقصود اين است كه تمام عمر گرچه طولانى و دراز است ، اما آنچه اكنون در دسـت اوسـت يـعـنـى آن سـاعـتـى كه در آن است كوتاه است ، زيرا آنچه گذشته است كه از دسـتـش رفـتـه ، و آنـچـه پـس از اين آيد كه وضعش در آن روشن نيست ، چنانچه در روايات بسيارى گذشت .

23- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قـَالَ قـِيـلَ لِأَمـِيـرِ الْمـُؤْمـِنِينَ ع عِظْنَا وَ أَوْجِزْ فَقَالَ الدُّنْيَا حَلَالُهَا حِسَابٌ وَ حَرَامُهَا عـِقـَابٌ وَ أَنَّى لَكـُمْ بـِالرَّوْحِ وَ لَمَّا تـَأَسَّوْا بـِسـُنَّةِ نـَبـِيِّكـُمْ تـَطـْلُبُونَ مَا يُطْغِيكُمْ وَ لَا تَرْضَوْنَ مَا يَكْفِيكُمْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 199 رواية : 23

ترجمه : 23ـ حـضـرت صـادق (ع ) فرمود: بامير مؤ منان عرض شد: بما پند ده و مختصر كن (يعنى در قـالب كـوتـاهـى بـريز) فرمود: حلال دنيا حساب است و حرامش عقاب ، كجا براى شما آسايشى فراهم گردد (از هراسهاى قيامت ) با اينكه بروش ‍ پيغمبرتان در نيامده ايد؟ مى جـويـيد آنچه شما را بسركشى برد، و خشنود نيستيد بدانچه شما را كفايت كند (و بيش از حد كفايت خواهيد).

تـوضـيـح:
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: ظـاهـر ايـن حـديـث ايـن اسـت كـه بـنـده را بـآنـچـه از حلال بدست آورده و در حلال صرف كرده محاسبه كنند، ولى برخى از اخبار هست كه با اين مـنـافـات دارد چـنـانـچـه در كـتـاب اطـمـعـه (از فـروع كـافـى ) بـيـايـد، سـپـس ‍ اخـبـارى نـقـل كند كه از دوتاى آنها استفاده شود كه از خوراك مؤ من و جامه اى كه مى پوشد و زنى كـه باو كمك كند محاسبه نشود، يا از جامه اى عورتش را بدان پوشانده ، يا لقمه نانى كـه سـد جـوع بدان كرده يا خانه اى كه او را از سرما و گرما پوشانده محاسبه نشود، و در بـرخـى از آنـهـا اسـت كـه از نـعـمـت ولايـت مـحـمـد و آل مـحـمـد عـليـهـم السـلام پـرسـش شـونـد نـه از چـيـز ديـگـر، و پـس از نـقـل آنـهـا گـويـد: مـمـكن است جمع ميان اين اخبار باينكه گوئيم اخبارى كه دلالت بر عدم حـسـاب دارد حـمـل بـر مـؤ مـنـيـن شـود، و اخـبـار حـسـاب حـمـل بـر غـيـر آنـهـا شـود چـنـانـچـه ظـاهـر بـيـشـتـر اخـبـار اسـت ، يـا اخـبـار عـدم حـسـاب حمل شود بر آنچه در ضروريات صرف گردد، و اخبار حساب بر آنچه بيش از ضرورت باشد، چون جمع مال بيش از اندازه حاجت و صرف آن در غير مورد ضرورت .

*باب كسيكه مردم را عيب كند يا عيب مردمان گويد* بَابُ مَنْ يَعِيبُ النَّاسَ

1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ أَسْرَعَ الْخَيْرِ ثـَوَابـاً الْبـِرُّ وَ إِنَّ أَسـْرَعَ الشَّرِّ عـُقـُوبـَةً الْبـَغْيُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يُبْصِرَ مِنَ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَنْهُ مِنْ نَفْسِهِ أَوْ يُعَيِّرَ النَّاسَ بِمَا لَا يَسْتَطِيعُ تَرْكَهُ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 200 رواية : 1

ترجمه : 1ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فرمود: همانا ثواب نيك رفتارى زودتر از هر كار خيرى رسد، و عـقـوبـت سـتـم و تـعدى بمردم زودتر از هر بدى آيد، و همين عيب براى مرد بس است كه از مردمان ببيند چيزى را كه از (ديدن ) آنچيز در خودش كور است ، يا مردم را بكارى سرزنش كند كه خودش نتواند آنرا واگذارد، يا همنشين خود را بچيزى كه بكار او نخورد آزار دهد.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گويد: ظاهر اين است كه مراد از (((بر))) احسان بديگرى است و گاه بهر كـار خـيـرى اطـلاق شود، و مقصود از (((بغى ))) ظلم و دست درازى بمردم است و گاهى بر زنـا اطـلاق شـود، و ظـاهـر در ايـنـجا همان معناى اول است ، و ممكن است مقصود خروج بر امام بـاشـد...، تـا آنـكه گويد: سپس ظاهر اينست كه مقصود از آن چيزى كه از ديدن آن در خود كـور اسـت ، يا خودش استطاعت ترك آنرا نداند اعم است از اينكه از جنس عيب ديگران باشد يـا نـبـاشـد.... و گـفـتـار آنـحـضـرت كـه فـرمود: (((يا همنشين خود را بچيزى كه بكار او نخورد، بيازارد))) يعنى چيزى كه براى او مهم نيست و سودى ندارد چه براى خودش و چه براى همنشينش و ممكن است مقصود پر گفتن و بيهوده گفتن باشد، زيرا كه آن همنشين خردمند را آزار دهد.

2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبـِي حـَمـْزَةَ قـَالَ سـَمـِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يُبْصِرَ مِنَ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَنْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 200 رواية : 2

ترجمه : 2ـ ابـو حـمـزه گـويـد: از حـضـرت عـلى بـن الحـسـيـن عـليـهـمـا السـلام شنيدم كه ميفرمود: رسـول خدا (ص ) فرموده : همين عيب براى مرد بس است كه ببيند كه از مردمان چيزى را كه در خود نبيند، و همنشين خود را بيازارد به چيزى كه بكار او نخورد.

3- مـُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحـُسـَيـْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يَتَعَرَّفَ مِنْ عُيُوبِ النَّاسِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ أَمْرِ نَفْسِهِ أَوْ يَعِيبَ عَلَى النَّاسِ أَمْراً هُوَ فِيهِ لَا يَسْتَطِيعُ التَّحَوُّلَ عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 3

ترجمه : 3ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: اين عيب براى مرد بس است كه از عيبهاى مردم چيزى را جـسـتجو كند (و درصدد فهميدن آن بر آيد) كه از ديدن آن در خود نابينا است ، يا چيزى را بـر مـردم عـيـب گـيـرد كـه در خـود او هـسـت ، و نـتـوانـد از آن عـيـب بـيـرون آيـد و بحال ديگرى در آيد، يا همنشين خود را بچيزى كه بكارش نخورد آزار دهد.

4- عـَلِيُّ بـْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَعْرَجِ وَ عُمَرَ بـْنِ أَبـَانٍ عـَنْ أَبـِي حـَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ص قَالَا إِنَّ أَسْرَعَ الْخَيْرِ ثـَوَابـاً الْبِرُّ وَ أَسْرَعَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْيُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ يَنْظُرَ فِي عُيُوبِ غـَيْرِهِ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ عَيْبِ نَفْسِهِ أَوْ يُؤْذِيَ جَلِيسَهُ بِمَا لَا يَعْنِيهِ أَوْ يَنْهَى النَّاسَ عَمَّا لَا يَسْتَطِيعُ تَرْكَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 4

ترجمه : 4ـ ابـوحـمزه از حضرت باقر و حضرت على بن الحسين عليهم السلام حديث كند (كه مانند حديث (1) است و با ترجمه و شرحش گذشت ).

*باب اينكه مسلمان بآنچه در جاهيليت پيش از مسلمانى كرده است مؤ اخذه نشود* بَابُ أَنَّهُ لَا يُؤَاخَذُ الْمُسْلِمُ بِمَا عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ

1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبـِي عـُبَيْدَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ نَاساً أَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ ص بَعْدَ مَا أَسْلَمُوا فَقَالُوا يـَا رَسـُولَ اللَّهِ أَ يـُؤْخـَذُ الرَّجـُلُ مـِنَّا بـِمـَا كـَانَ عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ بَعْدَ إِسْلَامِهِ فَقَالَ لَهُمْ رَسـُولُ اللَّهِ ص ‍ مـَنْ حـَسُنَ إِسْلَامُهُ وَ صَحَّ يَقِينُ إِيمَانِهِ لَمْ يُؤَاخِذْهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بـِمـَا عـَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَ مَنْ سَخُفَ إِسْلَامُهُ وَ لَمْ يَصِحَّ يَقِينُ إِيمَانِهِ أَخَذَهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِالْأَوَّلِ وَ الْآخِرِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 201 رواية : 1

ترجمه : 1ـ حـضـرت بـاقـر عـليـه السـلام فـرمـود: مـردمـى نـزد رسـول خـدا (ص ) آمـدند و اين پس از آن بود كه مسلمان شده بودند، پس ‍ عرضكردند: اى رسول خدا آيا كسى از ماها بكارهائى كه در زمان جاهليت كرده است پس از اينكه مسلمان شده مؤ اخذه شود؟ رسول خدا (ص ) بآنها فرمود: هر كه اسلامش نيكو شود و يقين ايمانش درست باشد خداى تبارك و تعالى بآنچه در جاهليت انجام داده او را مؤ اخذه نكند، و هر كه اسلامش نـيـكـو نـشـده ، و يـقـيـن ايـمـانـش درسـت نـبـاشـد خـداى تـعـالى باول (يعنى پيش از اسلامش ) و بآخر (يعنى پس از اسلامش ) او را مؤ اخذه كند.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: مـقـصـود بـاسـلام نـيـكـو آن اسـت كـه بـتـمـامـى اصـول ديـن مـقـرون بـاشد تا مخالفان و امثال آنها خارج باشند، و مقصود از درستى يقين ايمان اينست كه آلوده بشك و نفاق نباشد.

2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجَوْهَرِيِّ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ فُضَيْلِ بـْنِ عـِيَاضٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يُحْسِنُ فِي الْإِسْلَامِ أَ يُؤَاخَذُ بِمَا عَمِلَ فـِي الْجـَاهـِلِيَّةِ فـَقـَالَ قـَالَ النَّبـِيُّ ص مـَنْ أَحـْسَنَ فِي الْإِسْلَامِ لَمْ يُؤَاخَذْ بِمَا عَمِلَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَ مَنْ أَسَاءَ فِي الْإِسْلَامِ أُخِذَ بِالْأَوَّلِ وَ الْآخِرِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 202 رواية : 2

ترجمه : 2ـ فـضـيـل بـن عياض گويد: از حضرت صادق (ع ) پرسيدم مردى كه در اسلام خود نيكو بـاشـد يـا بـآنـچـه در جـاهـليـت كـرده اسـت مـؤ اخـذه شـود؟ فـرمـود: كـه رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده اسـت : كـه هـر كـه در اسـلام نـيـكـو شـود (و بـدل و جـان مـعـتقد گردد) بآنچه در زمان جاهليت كرده مؤ اخذه نشود، و هر كه در اسلام بد باشد (و طورى باشد كه منجر بسلب ايمانش ‍ گردد) بآغاز تا انجام مؤ اخذه شود.

*بـاب در ايـنـكـه كـفـر پـس از ايـمـان و تـوبـه از آن ، عمل گذشته پيش از كفر را باطل نكند* بَابُ أَنَّ الْكُفْرَ مَعَ التَّوْبَةِ لَا يُبْطِلُ الْعَمَلَ

1- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ غَيْرِهِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ مـُسـْلِمٍ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ مَنْ كَانَ مُؤْمِناً فَعَمِلَ خَيْراً فِي إِيمَانِهِ ثُمَّ أَصَابَتْهُ فـِتْنَةٌ فَكَفَرَ ثُمَّ تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ كُتِبَ لَهُ وَ حُوسِبَ بِكُلِّ شَيْءٍ كَانَ عَمِلَهُ فِي إِيمَانِهِ وَ لَا يُبْطِلُهُ الْكُفْرُ إِذَا تَابَ بَعْدَ كُفْرِهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 202 رواية : 1

ترجمه : 1- حـضرت باقر (ع ) فرمود: هر كه مؤ من باشد و كار خيرى در زمان ايمانش كرده باشد سـپـس فـتـنـه اى دچـار او گـردد و كـافـر شـود، و پـس از كفر توبه كند (و دوباره مؤ من گـردد) هـر چـه (كـار خـيـر) در زمـان ايـمانش كرده است نوشته شود و در حساب آيد، و اين كفرى كه پس از آن توبه كرده آنها را باطل نكند.

*باب معاف شده گان از بلاء* بَابُ الْمُعَافَيْنَ مِنَ الْبَلَاءِ

1- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ سـَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَنَائِنَ يَضَنُّ بِهِمْ عـَنِ الْبـَلَاءِ فـَيـُحـْيـِيـهـِمْ فـِي عـَافـِيـَةٍ وَ يـَرْزُقـُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يُمِيتُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يَبْعَثُهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ يُسْكِنُهُمُ الْجَنَّةَ فِي عَافِيَةٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 1

ترجمه : 1ـ امـام بـاقـر عـليـه السلام فرمود: همانا خداوند بندگان خاصى دارد كه از بلا آنها را نـگهدارد، پس در عافيت آنان را زنده بدارد، و در عافيت روزيشان دهد، و در عافيت بميراند و در عافيت زنده داشته ، و در عافيت در بهشت آنانرا سكونت دهد.

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ سـَمـِعـْتـُهُ يـَقـُولُ إِنَّ اللَّهَ عـَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ خَلْقاً ضَنَّ بِهِمْ عَنِ الْبَلَاءِ خَلَقَهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَحْيَاهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَمَاتَهُمْ فِي عَافِيَةٍ وَ أَدْخَلَهُمُ الْجَنَّةَ فِي عَافِيَةٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 2

ترجمه : 2ـ اسـحـاق بـن عـمـار گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) شـنـيـدم كـه مـى فـرمـود: خـداى عـزوجـل خـلقـى را آفـريـد كـه از بـلا بـدانـهـا دريـغ دارد، آنـهـا را در حال عافيت آفريده زنده داشته ، و در عافيت بميراند و با عافيت ببهشتشان برد.

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ جَمِيعاً عَنْ جَعْفَرِ بـْنِ مـُحـَمَّدٍ عـَنِ ابـْنِ الْقـَدَّاحِ عـَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَنَائِنَ مِنْ خَلْقِهِ يـَغـْذُوهـُمْ بـِنـِعْمَتِهِ وَ يَحْبُوهُمْ بِعَافِيَتِهِ وَ يُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِهِ تَمُرُّ بِهِمُ الْبَلَايَا وَ الْفِتَنُ لَا تَضُرُّهُمْ شَيْئاً اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 3

ترجمه : 3ـ و نـيـز حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: بـراى خـداى عـزوجـل خـواصى از بندگان هستند كه بنعمت خود آنانرا خوراك دهد، و بعافيت خود بدانها بخشش كند، و برحمت خود آنانرا ببهشت برد، بلاها و فتنه ها بر آنها بگذرند و هيچگونه زيانى بآنان نرسانند.

*باب آنچه از امت برداشته شده* بَابُ مَا رُفِعَ عَنِ الْأُمَّةِ

1- الْحـُسـَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ قَالَ حَدَّثَنِي عَمْرُو بْنُ مـَرْوَانَ قـَالَ سـَمـِعـْتُ أَبـَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع يـَقـُولُ قـَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رُفِعَ عَنْ أُمَّتِي أَرْبَعُ خِصَالٍ خَطَأُهَا وَ نِسْيَانُهَا وَ مَا أُكْرِهُوا عَلَيْهِ وَ مَا لَمْ يُطِيقُوا وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَبَّن ا ل ا تـُؤ اخـِذْن ا إِنْ نـَسـِيـن ا أَوْ أَخـْطـَأْن ا رَبَّن ا وَ ل ا تـَحـْمـِلْ عـَلَيـْن ا إِصـْراً كـَم ا حـَمـَلْتـَهُ عـَلَى الَّذِيـنَ مـِنْ قـَبـْلِن ا رَبَّن ا وَ ل ا تُحَمِّلْن ا م ا ل ا ط اقَةَ لَن ا بِهِ وَ قَوْلُهُ إِلّ ا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيم انِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 203 رواية : 1

ترجمه : 1ـ عـمـرو بـن مـروان گـويـد: شـنـيـدم حـضـرت صـادق (ع ) مـى فـرمـود: رسـول خـدا (ص ) فـرمـوده : چهار خصلت از امت من برداشته شده : خطا، فراموشى ، آنچه بـزور بـآن وادار شـونـد، آنـچـه تـاب آنـرا نـدارنـد، و ايـن اسـت مـعـنـاى گـفـتـار خـداى عـزوجـل : (((پـروردگـارا مـگـير بر ما اگر فراموش كرديم يا خطا كرديم ، پروردگارا تـكـليـفـهـاى سـنـگـيـن را بـر مـا بـار مـكـن چنانچه بآنانكه پيش از ما بودند بار كردى ، پـروردگارا بما تحميل مكن آنچه ما تاب آنرا نداريم ))) (سوره بقره آيه 286) و گفتار ديـگـر او (((مـگـر آنـكـه وادار شـود بناخواه در حاليكه دلش مطمئن بايمان است ))) (سوره نحل آيه 106).

شــرح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود از رفع (در گفتار آنحضرت كه فرمود: چهار چيز از امت مـن رفـع شـده و بـرداشـتـه شـده ) رفـع مـؤ اخـذه بـاشـد و عـقـاب ، مـحـتـمـل اسـت در بـعـضـى اصـل آن بـاشـد يـا تـاءثـيـر آن يـا حـكـم تـكليفى آن ، و شايد خـصـوصـيات امت آنحضرت در برخى منظور نباشد و مقصود اختصاص مجموع آنها باين امت است و گرچه برخى از آنها مشترك اين امت و ديگر امتها است ، پس خطا مانند اينكه خواسته اسـت شكارى را با تير صيد كند بانسان خورده ، و مانند خطا كردن طبيب و فتوى دهنده ، و مقصود در اينجا رفع گناه است و اين منافاتى با وجوب ضمان در دنيا ندارد گرچه ظاهر اين حديث رفع ضمان هم هست ، و همچنين رفع گناه بسبب فراموشى منافات با وجوب اعاده نـمـاز مـثـلا در آنجا كه ركن فراموش شود ندارد و همچنين منافاتى با وجوب سجده سهو و تـدارك بـرخـى از واجـبـات غـيـر ركـنى ندارد و گفته شده است ، از رفع فهميده شود كه ايـنـدو (يـعـنـى خـطـا و نـسيان ) موجب گناه و عقوبت شود ولى خداى تعالى از هر دوى آنها (يعنى گناه و عقوبت ) از راه رحمت و تفضل صرفنظر كرده است ، و اكراه اعم است از اينكه در اصـول ديـن بـاشد يا در فروع آن از آنچه كه تقيه در آن جايز است نه آنچه تقيه در آن نـيـست مانند قتل نفس و (((ما لم يطيقوا))) يعنى تكليفهاى مشقت دار و دستورات سختى كه از اين امت برداشته شده .

2- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسـُولُ اللَّهِ ص وُضـِعَ عـَنْ أُمَّتِي تِسْعُ خِصَالٍ الْخَطَأُ وَ النِّسْيَانِ وَ مَا لَا يَعْلَمُونَ وَ مَا لَا يـُطـِيـقـُونَ وَ مَا اضْطُرُّوا إِلَيْهِ وَ مَا اسْتُكْرِهُوا عَلَيْهِ وَ الطِّيَرَةُ وَ الْوَسْوَسَةُ فِي التَّفَكُّرِ فِي الْخَلْقِ وَ الْحَسَدُ مَا لَمْ يُظْهِرْ بِلِسَانٍ أَوْ يَدٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 204 رواية : 2

ترجمه : 2ـ حـضـرت صـادق عـليـه السـلام فـرمـود: رسول خدا (ص ) فرموده : نه خصلت از امت من بـرداشـتـه شـده : خـطـا، فـرامـوشـى ، آنـچـه ندانند، آنچه نتوانند آنچه بدان توانايى نـدارنـد، آنـچه بناخواه (و زور) بر آن وادار شوند، طيرة ، وسوسه در تفكر (و انديشه ) در آفرينش ، و حسد (و رشك بردن ) در صورتيكه بزبان يا دست آشكار نشود.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويـد: (((طـيـره ))) بـمـعـنـاى فـال بـد زدن اسـت و از جـوهـرى نـقـل كـنـد كـه گـفـتـه : در حـديـث اسـت كـه آنـحـضـرت (يـعـنـى رسـول خـدا (((ص )))) فـال را دوسـت داشـت و (((طـيـره ))) را خـوش نـداشـت و پـس از نقل گفتار نهاية در لغت طيره گويد:
در رفـع طـيـرة چـنـد احـتـمـال اسـت : (1) رفـع مـؤ اخـذه و عـقـاب از ايـن خـاطـره اى كـه در دل رخ دهد، زيرا جلوگيرى از آمدن اين خاطره در نفس ميسور نيست ، و كفاره اش ترتيب اثر نـدادن و نـيـاوردن عـقـل بـمـقـتـضـاى آنـسـت ، و ايـنـكـه تـوكـل بـخـدا كـنـد و بـدون تـوجـه بـفـال بـدى كـه در دلش خـطـور كـرده دنـبـال كـار خـود رود، و روى هـمـيـن جـهـت رسـول خـدا (ص ) فـرمـود: هـرگـاه در كـارى فـال بـد زدى آنـرا انـجـام بـده (و اعـتـنـايـى بفال مكن ). (2) معناى رفع طيره يعنى رفع تـاءثـيرش از اين امت ببركت آنچه از رسول خدا (ص ) و ائمه اطهار درباره آنها رسيده از اعـتـنـا نـكـردن و تـوكـل بـر خـدا و دعـاهـا و ذكـرهـايـى كـه جـلوى فـال بـد را مـى گـيـرد. (3) ايـنـكـه مـقـصـود از رفـع آن جـلوگـيـرى از عـمـل كـردن بـر طبق آنست چنانچه صاحب نهاية و ديگران گفته اند، و ظاهرترين معانى در ايـنـجـا هـمـان مـعـنـاى اول است ، و اما اينكه آيا فال بد اثر دارد يا نه ؟ اخبار در اين باره متفاوت است و آنچه از رويهمرفته آنها استفاده شود اين است كه در صورتيكه در نفس اثر كـنـد بـى تـاءثـيـر نـيـسـت و امـا اگـر بـدان اعـتـنـا نـشـود و چـون خطور كرد انسان بخدا توكل كند و بدان ترتيب اثرى ندهد تاءثير نكند.
و امـا (((وسـوسـه در تفكر))) چند احتمال دارد: (1) وسوسه هاى شيطانى در انديشه كردن در حالات مردم و بد گمانى بآنها در آنچه از ايشان مشاهده كند، زيرا كه آن چيزى كه خواه و نـا خـواه در نـفـس بـيايد و جلوگيرى از آمدن آن ميسور نيست ، ولى بايد باين گمان بد خـود حـكـم دربـاره مـردم نـكـنـد، و آنـرا آشـكـار نـسـازد، و بـمـوجـب آن عمل نكند باينكه آنها را قدح كند يا شهادتشان را رد كند و مانند اينها.
(2) تـفـكـر و انـديـشـه در وسـوسـه هـائى كـه راجـع باصل آفرينش و مبدء پيدايش مخلوقات و اينكه خداى آفرينده خودش ‍ چگونه آفريده شد و در كجاست و مانند اين وسوسه ها كه اگر بزبان آيد موجب كفر و شرك گردد، و مؤ يد ايـن مـعـنـا اسـت اخـبـار بسيارى كه در باب وسوسه و حديث نفس گذشت و عامه نيز بهمان مضمون رواياتى نقل كرده اند.
(3) تـفـكـر در قضا و قدر و آفريده شدن اعمال بندگان و حكمت در خلقت برخى از شرور در عـالم ، چـون شـيـطـان و حيوانات موذى ، و درباره تسلط مردمان بد بر نيكان و اخيار و خـلقـت كـفـار و دوزخ چـيزهاى ديگرى كه همه كس بدانها دچار گردد، و همه اينها تا زمانى كـه در نـفـس مـستقر نگردد و موجب شك در حكمت آفريننده و عدالتش ... نگردد از آن عفو شده است .