بحثهائى از جلد اول الغدير

داستان غدير

در سال دهم هجرت ، رسول خدا ( ص ) در مدينه اعلام فرمود كه عازم سفر حج است . هنگامى  كه پيامبر ( ص ) مدينه را به سوى مكه ترك مى  فرمود جمعيت كثيرى او را همراهى مى  كردند . تعداد اين جمعيت از 90 هزار تا بيش از 120 هزار نفر ثبت شده است . علاوه بر اين تعداد ، افراد بسيارى نيز از بلاد ديگر به سوى سرزمين مكه شتافتند . پس از انجام مناسك حج ، در راه بازگشت از مكه در وادى غدير خم - كه محل جدا شدن راههاى مدينه ومصر وعراق از يكديگر است - جبرئيل وحى آورد كه " يا ايها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك وإن لم تفعل فما بلغت رسالته . . . " [ اى رسول خدا ، آن چيزى را كه از سوى خداوند ( درباه على ) به تو نازل شده است به مردم ابلاغ نما ، كه اگر چنين نكنى رسالت خداى را ابلاغ نكرده اى ] . ( 1 ) حضرت در آن وادى فرود آمد وتمامى  مردم را در آن گرماى سوزان برگرد خويش جمع نمود وپس از اقامه نماز ظهر به ايراد خطبه‌اى طولانى پرداخت . ودر ضمن آن - به منظور ابلاغ مهمترين امر الهى - چنين فرمود : " خداوند مولاى من است ومن مولاى تمامى  مؤمنين . . . هر كس كه من بر او ولايت دارم على نيز مولاى اوست " . بعد پيامبر ( ص ) دعا فرمود كه " خدايا دوستان على را دوست بدار ودشمنانش را دشمن باش . . . " پيامبر ( ص ) سپس به مردم دستور دادند كه : تمامى  كسانى كه در اين جا حضور دارند بايد اين خبر را ( اين ولايت على را ) به غائبين ابلاغ كنند . پس از آنكه حضرت خطبه خويش را تمام كرد جبرئيل از جانب خدا وحى آورد " أليوم أكملت لكم دينكم وأتممت عليكم نعمتى ورضيت لكم الإسلام دينا " [ امروز دين شما را كامل نمودم ونعمتم را بر شما تمام كردم ] . ( 2 ) بعد پيامبر فرمودند . " الولاية لعلى بعدى ( بعد از من ولايت با على است ) . پس از ايراد خطبه پيامبر ، مردم آمدند ويك يك به على ( ع ) تهنيت گفتند وبيعت نمودند ، از جمله ابو بكر وعمر آمده وگفتند : " اى پسر ابوطالب ! مبارك باد ، از امروز تو مولاى ما و مولاى تمامى  مؤمنين ومؤمنات گشتى " . واقعه غدير خم كه اجمالا ذكر گرديد يكى از برجسته‌ترين حوادث تاريخ اسلام مى  باشد وبنابر اعتقاد جميع مذاهب عيد غدير از مهمترين اعياد اسلامى  است . ( 3 ) با اينحال بسيارى از افراد در طول تاريخ براى تحريف اين واقعه نهايت تلاش خويش را نمودند . برخى نوشتند : " اصلا على ( ع ) در آن سال به حج نرفته بود " . ( 4 ) برخى ديگر مانند ابن تيميه گفتند : " حديث الولايه غدير بدون شك دروغ است " . ( 5 ) برخى هم مانند ابن حزم گفتند : " هيچ فرد موثقى ، حديث غدير را روايت نكرده است " . ( 6 ) عاقبت كار به جائى رسيد - كه براى تحريف جريان غدير خم - فردى چون " دكتر ملحم ابراهيم اسود " در تعليقه خود بر " ديوان ابى تمام " ادعا كرد كه : " واقعه غدير يكى از جنگهاى معروف است " ! ( 7 ) بررسى سند حديث غدير واقعه غدير را بايد از دو جنبه بررسى نمود . نخست بايد صحت وقوع ماجراى غدير را اثبات كرد وسپس در مرحله دوم بايد ديد الفاظى كه پيامبر ( ص ) در غدير فرموده اند بر چه موضوعى دلالت دارد . به عبارت ديگر حديث غدير بايد از حيث سند ودلالت مورد مطالعه قرار گيرد . اسناد حديث غدير به گونه‌اى است كه افزون از حد تواتر است وبه قول ضياء الدين مقبلى ( متوفى 1108 ) : " اگر بنا باشد حديث غدير را ( با اينهمه مدارك ) محرز ومسلم ندانيم ، بايد قبول كنيم كه هيچ واقعه‌اى در دين اسلام قابل اثبات نيست " . ( 8 ) حديث غدير را 110 نفر از صحابه نقل كرده اند . در ميان اين 110 نفر ، افرادى وجود دارند كه با على ( ع ) چنان درگيريهايى داشتند كه حتى با وى وارد جنگ شدند . اگر اين حديث ساخته برخى از صحابه بود ، لا اقل معاندين على ( ع ) نبايد آن را روايت مى  كردند . در ميان اين 110 تن به اسامى  افرادى چون : ابوبكر ، عمر ، عايشه ، خالد بن وليد ، سعد بن ابى وقاص ، عبد الله بن عمر ، طلحه وزبير برمى  خوريم . تابعينى كه حديث غدير را نقل نموده اند 85 نفر مى  باشند . يعنى سند حديث غدير در حلقه دوم ، 195 نفر را وى از صحابه وتابعين دارد . حضرات علماى عامه ، از جمله برخى از صاحبان صحاح ، حديث غدير را در كتب خويش نقل كرده اند وآن را تا ابد بر پهنه تاريخ اسلامى  جاودانه نموده اند . تعداد اين علماء 360 نفر مى  باشد كه اسامى  آنها با مصادر مربوطه در جلد اول كتاب الغدير درج است . بسيارى از علماى طراز اول اهل سنت از جمله ترمذى ( صاحب جامع الصحيح ) ، طحاوى ، حاكم نيسابورى وچهل تن ديگر پس از نقل حديث غدير ، آن را از احاديث صحيحه دانسته‌اند وراويان آن را توثيق نموده اند . شمس الدين جزرى منكران حديث غدير را بى اطلاع قلمداد مى  كند . ( 9 ) حافظ عاصمى  مى گويد : " حديث غدير را تمامى  فرق اسلامى  پذيرفته‌اند " . ( 10 ) ابن مغازلى از قول استادش ( ابو القاسم فضل بن محمد اصفهانى ) مى گويد : " حديث صحيح غدير را حدود يكصد نفر از صحابه ، از جمله تمامى  عشره مبشره روايت كرده اند . لذا صحت اين حديث مسلم ومحرز است ومن هيچ ضعفى در استوارى آن نمى  بينم " . ( 11 ) نور الدين حلبى نيز سخنان شبهه كنندگان در صحت حديث غدير را غير قابل اعتنا مى  داند . ( 12 ) شايان ذكر است كه تعداد بسيارى از محدثين برجسته قرن سوم - كه از راويان مورد اعتماد بخارى ومسلم محسوب مى  شوند - حديث غدير را نقل كرده اند . نام برخى از اين محدثين از اين قرار است : يحيى بن آدم ( متوفى 203 ) ، شبابة بن سوار ( متوفى 206 ) ، اسود بن عامر ( متوفى 208 ) ، عبد الرزاق بن همام ( متوفى 211 ) ، عبد الله بن يزيد ( متوفى 212 ) ، عبيد الله بن موسى ( متوفى 213 ) ، حجاج بن منهال ( متوفى 217 ) ، فضل بن دكين ( متوفى 218 ) ، عفان بن مسلم ( متوفى 219 ) ، على بن عياش ( متوفى 219 ) ، محمد بن كثير ( متوفى 223 ) ، موسى بن اسماعيل ( متوفى 223 ) ، قيس بن حفص ( متوفى 227 ) ، هدبة بن خالد ( متوفى 235 ) ، عبد الله بن ابى شيبه ( متوفى 235 ) ، عبيد الله بن عمر ( متوفى 235 ) ، ابراهيم بن المنذر ( متوفى 236 ) ، ابن راهويه بن اسحاق ( متوفى 237 ) ، عثمان بن ابى شيبة ( متوفى 239 ) ، قتيبة بن سعيد ( متوفى 240 ) ، حسين بن حريث ( متوفى 244 ) ، ابو الجوزاء احمد ( متوفى 246 ) ، ابو كريب محمد ( متوفى 248 ) ، يوسف بن عيسى ( متوفى 249 ) ، نصر بن على ( متوفى 251 ) ، محمد بن بشار ( متوفى 252 ) ، محمد بن المثنى ( متوفى 252 ) ، يوسف بن موسى ( متوفى 253 ) ، محمد صاعقه ( متوفى 255 ) ، وديگران . ( 13 ) براى اثبات واقعه غدير وهمچنين اثبات امامت وخلافت بلا فصل حضرت امير سلام الله عليه مطلب ديگرى نيز قابل توجه است وآن اينكه : حضرت امير المؤمنين ، حضرت زهرا ، امام حسن وامام حسين عليهم السلام وبرخى از ديگر صحابه همواره در مقابل مخالفان به حديث غدير استناد واحتجاج نموده اند . ( 14 ) حديث غدير وآيات قرآنى در خصوص واقعه غدير سه آيه نازل شده است ( 15 ) كه به قرار زير است : 1 - ( آيه تبليغ ) : يا ايها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك وإن لم تفعل فما بلغت رسالته والله يعصمك من الناس [ اى پيامبر آنچه را كه از جانب خدا بر تو نازل شده است به خلق برسان كه اگر چنين نكنى رسالت خويش را تبليغ نكرده اى ، وخدا تو را ( در اين راه ) از شر مردم حفظ خواهد كرد - مائده - 67 - ] . ( 16 ) 2 - ( آيه اكمال ) : اليوم اكملت لكم دينكم واتممت عليكم نعمتى ورضيت لكم الاسلام دينا [ امروز دين شما را كامل نمودم ونعمتم را بر شما تمام كردم - مائده 3 - ] . ( 17 ) 3 - ( آيه سأل سائل ) : سأل سائل بعذاب واقع * للكافرين ليس له دافع * من الله ذى المعارج * [ سائلى از عذاب حتمى  قيامت سؤال كرد ، كافرين عذاب قيامت را دفع نتوانند نمود ، چرا كه عذاب قيامت از سوى خداوند آسمانهاست - معارج 1 - 3 ] . ( 18 )

بررسى دلالت حديث غدير