قلعه و برجهای دو قلوی آقا غلامعلی (صفا) در نجف آباد

در محله یاور نجف آباد (نبش خیابان شریعتی فعلی) ابتدای کوچه صفا، دو برج دو قلوی چهار گوش درکنار یکدیگر در دو خانه متروکه، در کنار مسجد و حمام قدیمی صفا قرار دارد. این دو سازه قدیمی با شکوه از فاصله زیادی به چشم می خورند. در ضلع غربی و نزدیک این برج ها دیوانخانه «فتحعلی خان یاور» کدخدای نجف آباد بوده است. برج هایی بی نظیر با معماری خاص که قدمت آنها بنابر برآورد میراث فرهنگی به دوران صفویه باز می گردد.

عموماً برج ها در ایران، استوانه ای و در آسیای میانه، مخروطی شکلند ولی معماری این دو با همه برجها متفاوت و چهار گوشند. با توجه به معماری بی نظیر این برج ها به درستی نمی توان گفت که از کجا الگو گرفته شده است. تنها می توان گفت شبیه برج های رومیان قدیمندکه شاید الگو گرفته ازآنجا باشند و یا اینکه شیوه جدید و تحولی در معماری بوده است. این دو برج با خشت خام ساخته شده و داخل آنها لانه کبوتر تعبیه گردیده که از بیرون کاه گل اندود شده اند. در قسمت فوقانی هر برج دو کله برج آجری مشبک زیبا به منظور عبور و مرور کبوتران و تخلیه هوای برج طراحی گردیده است. برجها چهار گوش و علی الظاهر شبیه به یکدیگرند، اما یکی از آنها از پایین تا بالا برج کبوتری است ولی در قسمت تحتانی برج دوم، اتاق مسکونی ساخته شده که فقط قسمت فوقانی آن برج کبوتر خانه می باشد.

یکی از برج ها متعلق به ورثه مرحوم «قنبرعلی رادی» از اهل خبره، کارشناسان زمین، کشاورزی، آب و درخت شهر است که در زمینی به وسعت ۵۰۰ متر مربع احداث شده است. دیگری متعلق به ورثه «صالحی» است که در کنار برج اول بنا شده است.

شهرداری و سازمان میراث فرهنگی درصدد خرید برج ها و فضای اطراف آن هستند امّا به قول معروف (عاقل به کنارآب تا ره می جست — دیوانه پا برهنه ازآب گذشت) تا زمانی که مسئله خریدن این برج به انجام رسد، ممکن است اثری از آنها باقی نباشد.

بخشی از کتاب «مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد» به قلم «فضل الله خلیلی»؛ کاری از انتشارات مهر زهرا(س)

مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد

قلعه و برجهای دو قلوی آقا غلامعلی (صفا) در نجف آباد