نجف‌آباد، شهر کبوترخانه‌ها و دیار کبوتران خونین بال ایثار

نجف‌آباد علاوه بر اینکه کانون تحولات مهمی در وقوع انقلاب اسلامی بوده به سبب وجود کبوترخانه‌های تاریخی و داشتن بیش از ۴ هزار شهید و ۸۰ سردار شاخص و خط شکن مشهور است و جاذبه‌های زیبایی برای گردشگری بهاری دارد.

[box type=”shadow” ]به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، به نجف‌آباد که پا می‌گذاری، صفا و بی‌ریایی مردمانش و شوخ‌طبعی و حاضرجوابی وصف‌ناپذیرشان هر رهگذری را میهمان خانه‌های پر مهرشان می‌کند، پیرمرد باصفای نجف‌آبادی دستی در جیبش می‌کند و مشتی توت خشک به ما تعارف می‌کند و با لحن زیبایش می‌گوید: «بخور باباجون قوت بیگیری، آ ؛ بعدش بشد میگم کوجا می‌باس بری.» [/box]

بعد برایمان یک عالمه جای دیدنی و وصف خوبی‌های نجف‌آباد را قطار می‌کند که گشت و گذار در این جاذبه‌ها به یک ماه تعطیلات و یک کتاب به بزرگی شاهنامه برای نوشتن نیاز دارد.

شهر نجف‌آباد که پیشینه‌اش را به عصر صفوی و بنیانش را توسط «شیخ بهایی» می‌دانند، بیشتر به سبب علمان دینی و شخصیت‌های سیاسی و تأثیر مهمی که این شهر در پیروزی انقلاب اسلامی داشته و نیز وجود حوزه علمیه معتبر؛ به عنوان شهیدپرورترین شهرستان کشور، شهره خاص و عام شده است.

این شهرستان در ۲۷ کیلومتری غرب اصفهان قرار گرفته که در مشرق با خمینی‌شهر و برخوار و میمه و از جنوب به لنجان و فلاورجان و در غرب با تیران و فریدن و خوانسار همجوار است که به بازار مهمی برای خرید و فروش محصولات کشاورزی، دامی ونیز تهیه مایحتاج روستاهای فریدن، کرون، چادگان و… تبدیل شده است.

حکایت جواهرات نجف علی (ع) که صرف ساختن نجف‌آباد شد

به گزارش خبرنگار فارس، «جواد محدثی» در کتاب «فرهنگ غدیر» در مورد وجه‌تسمیه نجف‌آباد اشاره می‌کند: «در دوره حکومت شاه عباس صفوی در حدود سال ۱۰۲۲ (ه.ق) مقداری هدایا و نذورات و جواهرات و پول نقد که بار چندین شتر بود از طرف شاه عباس برای آرامگاه حضرت علی (ع) به نجف اشرف فرستاده شد. (که بالغ بر ۳۰۰ من موم زرد، کافور، مقداری فتیله عنبری و مروارید دریایی بود) قافله شتران در این سرزمین باز ایستادند و تلاش شتربانان برای حرکت دادن شتران به جایی نرسید. خبر به شیخ بهایی (ره) رسید. شیخ فرمودند”دیشب در عالم رویا شاه نجف را زیارت کردم. که فرمودند شتران را برهانید و بارشان را به صرف آباد کردن این محل مصرف کنید که اصلح همین است. ” این سخن شیخ مورد تایید پادشاه قرار گرفت.»

در قدیم محلی به نام «قدمگاه» در نجف‌آباد شهرت داشته که نویسنده کتاب «سفری به دربار سلطان صاحبقران» درباره آن می‌نویسد: «… به حیاط یک محوطه زیارتگاه مانند رفتیم که جلوی در ورودی بزرگ آن زنجیرهایی آویخته بودند که نشان می‌دهد که از آنجا، بست و محل تحصن است … ما را در برابر سنگ گرانیت صیقلی شده‌ای بردند که جای پایی روی آن دیده می‌شد و خطوطی هم به زبان فارسی در آن حک شده بود این محل «قدمگاه» نامیده می‌شد و جای پای روی سنگ را متعلق به یکی از شخصیت‌های مقدس می‌دانستند. »

همچنین شرح‌ حال داستان وجه‌تسمیه نجف‌آباد و حکایت قدمگاه را نویسنده توانا «ابوالقاسم پاینده» در کتاب قدمگاه خود این‌طور بیان می‌کند «بیرون شهر معجزه رخ داده بود، چند شتر که با بارهای سنگین از سکه‌های نقره شاه عباس، به راه نجف می‌رفت، پنج فرسنگی پایتخت (اصفهان) در یک دره وسیع ریگی و میان دو رشته کوه، خفتند و دیگر برنخواستند. تلاش شتربانان بی اثر بود. یک روز و دو روز گذشت. شتران هنوز خفته بودند. کاروان‌سالار درمانده شد و به پایتخت خبر داد، همان شب شیخ بهایی (ره) مشاور و محرم شاه امام خفته در نجف را به خواب دید که فرمود شتران را رها کنید و اموال را همان جا صرف کنید.»

گلگشت در کوچه‌باغ‌های تاریخی

گلگشت در کوچه‌باغ‌های زیبا و تاریخی همچون کوچه «عباس آقا کوچیک»، کوچه «تخت کش‌ها»، کوچه «پل سنگی» و کوچه «بابی‌ها» در کنار بازدید از حوض‌خانه‌های تاریخی مثل: «حوض بیشه»، «حوض باغچه حسن خان»، حوض «باغ کهنه گچی»، هوای مصفای دیار کوچه‌باغ‌ها را با مناظر بکر و سرسبز برای رهگذران و گردشگران نوروزی دل‌پذیرتر می‌کند.

نجف‌آباد با اقتصاد متکی به کشاورزی در طول اعصار با قنات‌های مصفایش مشهور بوده که هر یک شاهکار مهندسی آب رسانی محسوب می‌شود و تعدادی از آنها مثل «قنات قمیشلو، قنات مهدی آباد، قنات بلمچه و قنات شاه حر» هنوز مورد استفاده نجف‌آبادی‌ها قرار می‌گیرد که برخی قدمتش به عهد زرتشتیان و زندگی آن‌ها در این منطقه برمی‌گردد.

رهبر معظم انقلاب، «نجف‌آباد را شهر علم و ایثار و مردمش را دارای نگاه روشن بینانه به مسائل کشور و در پایداری بر دین خدا و وفاداری به اسلام شهره دانستند.»

علمای بزرگی همچون حضرات آیات عظام ایزدی، صالحی، امینی و حججی و شهید سیدحسن آیت، سردار شهید کاظمی و ۸۰ سردار خط شکن دفاع مقدس در این شهر زیستند و بزرگانی همچون پروفسور اسرافیلیان، کیومرث پوراحمد و … در این شهر پرورش یافتند.

همچنین بزرگانی از موسیقی کشور و ۲۰۰ ورزشکار ملی باسابقه مدال آوری آسیایی و جهانی از این شهر با برکت برخاسته‌اند.

نجف‌آباد بیش‌ترین تعداد معلم را در بین شهرهای کشور داراست و مبتکر اولین ساعت دست‌ساز برای تعیین زمان آبیاری باغات در ایران قدیم بوده است و این شهر شهره به جهاد و شهادت تنها از یک دبیرستان به نام «شهید منتظری» ۲۵۰ شهید تقدیم انقلاب کرده و وجود ۸۰ مسجد تاریخ‌ساز در این شهر مهدی برای پرورش جوانان انقلابی بوده است.

وجود گلخانه‌های زیبا، باغات بادام و گردو، انگور ستان ها و کوه گشت در کوهستان‌های «پنجی»، «الله اکبر» و «لا الله الا اله» به همراه گردشگاه‌های «مزرعه شیخ» و بخشی از منطقه حیات وحش «قمیشلو»، جاذبه‌های بهاری شهرستان نجف‌آباد را در برمی‌گیرد که در مسیر مهم مواصلاتی استان‌های خوزستان و لرستان و چهارمحال و بختیاری به اصفهان چشم گردشگران نوروزی را مجذوب مناظر بکر خود می‌سازد.

نجف‌آباد شهر عصارخانه‌ها و برج‌های کبوتر

به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، «عصارخانه» نیز جلوه‌های مهم دیگری از فرهنگ و صنعت نجف‌آباد است که قدمت این منطقه در طب اسلامی و گرفتن عصاره گیاهان دارویی و عطر و دیگر عصاره‌ها رانشان می‌دهد که این هنر صنعت در عصار خانه‌های «آیت»، «محب زمانیان» و عصار خانه «اخلاقی» متبلور شده است.

از هنرهای دیرینه سال نجف‌آبادی‌ها ابزارسازی سنتی است که از قدیم‌الایام حجره‌های چاقوسازی و نیز ساخت لوازم قالی‌بافی نظیر تیغ و «دفتین» و قیچی و نیز کارگاه‌های نجاری سنتی در این شهر دایر بوده است.

قالی‌بافی نجف‌آباد که سبک و نقشه‌های منحصر به فردی دارد، در کنار پارچه‌بافی و نمدمالی و «ورشو سازی» و قلم کاری، «لوده بافی» و چیت گری از هنر صنعت‌های گران بهایی است که استادان نجف‌آبادی در تهیه آن دستی ماهر و توانا دارند.

بازار بزرگ نجف‌آباد که سابقه درخشانی در تأمین مایحتاج جبهه‌های دفاع مقدس داشته، در تمام کشور به انصاف و مردم‌داری شهره است و نمی‌توان خریداری را متصور شد که از خرید در بازار این شهر ناراضی باشد.

نجف‌آباد یکی از قطب‌های تولید عسل کشور است که با داشتن هزاران مزرعه زنبورداری و ۳۵۰ هزار کلونی عسل و تولید ۳ هزار تن محصول خام عسل در باغات و مراتع اطراف شهرستان، سالانه به شهرهای مختلف کشور و نیز کشورهای عربی و همسایه‌های شرقی صادر می‌کند.

دانشگاه آزاد نجف‌آباد که پس از تهران مهم‌ترین و معتبرترین دانشگاه آزاد کشور شناخته‌شده، با ۳۲ هزار دانشجو در ۱۸۰ رشته و ۱۲ دانشکده از کارشناسی تا دکتری حلقه تحصیل علم را در کنار حوزه‌های علمیه نجف‌آباد کامل می‌کند.

در نگاهی کلی، امام‌زاده ساره مریم و مسجد جامع جوزدان، شبستان مسجد و حسینیه ارشاد، منازل تاریخی حاج غلام حسین معین و میرزا حسین فاضل و خانه تاریخی عباس ذبحی به همراه سقاخانه نصیر، برج‌های دوقلوی صفا و برج‌های متعدد کبوتر خانه در کنار عصار خانه‌های اخلاقی، آیت و زمانیان و نیز قلعه و کاروان سرای دماب و حمام اخوت جاذبه‌های میراثی نجف‌آباد را تشکیل می‌دهد.

ولی کبوترخانه‌های نجف‌آباد که هویت تاریخی گم‌شده این شهرستان هستند در میان دیگر آثار برجسته‌تر و به نمادی برای این شهر تبدیل شدند که متأسفانه در سال‌های اخیر بر اثر بی‌توجهی به این میراث مهم بخشی از این آثار در معرض تخریب قرار گرفتند.

در قدیم نجف‌آباد را از پرواز فوج بی‌شمار کبوتران بر فراز این شهر می‌شناختند که هنوز ۵۰ کبوتر خانه که ۲ بنا نیز در مرکز شهر قرار دارد، در این شهر به جامانده، کبوتر خانه‌ها، بناهای خشتی بزرگی هستند که توسط کشاورزان بنا می‌شده‌اند.

این بناها دارای تیرهای چوبی متعدد در ناحیه فوقانی و شبکه لانه‌زنبوری و متخلخلی در بخش داخلی خود هستند که مکان مناسبی برای زندگی کبوتران است، کبوترها برای تغذیه از آفات مزارع استفاده می‌کرده‌اند و فضولات آن‌ها نیز به عنوان کود در مزارع کاربرد داشته است.

همچنین، «فرد ریچاردز»، جهانگرد و پژوهشگر مشهور انگلیسی درباره کبوتر خانه‌های نجف‌آباد چنین می‌گوید: «یکی از برجسته‌ترین و شگفت‌انگیزترین چیزها، در حول و حوش اصفهان برج‌های گرد و بلندی است که قسمت فوقانی آن‌ها دارای طرح‌های زیبا و دل انگیزی است. این‌ها شبیه برج‌های گرد قصرهای قرون وسطی انگلستان هستند؛ با این تفاوت که در بالای آن‌ها اغلب دو یا سه برج یا مناره مشابه دیده می‌شود که به ترتیب هر یک از دیگری کوچک‌تر می‌شود و اندازه مرتفع‌ترین آن‌ها به شصت یا هفتاد پا می‌رسد.»

سرسره بازی در کوه «لیزونک» تا آب تنی در حمام حاج یدالله

به گزارش خبرنگار فارس، کوه «لیزونک» یا «لیزی سنگی» از دیگر نقاط گردشگری نجف‌آباد است که در نزدیکی غار «کفتاری» در کوه موسوم به «نوکی» واقع است و از قدیم به عنوان یک سرسره طبیعی مورد استفاده کودکان قرار می‌گرفته است و طبیعت کوهستانی و مراتع زیبایی در اطرافش قرار دارد که وجود فنجان نماهای سنگی در کنار آن احتمال برگزاری جشن و مراسمی آئینی در گذشته را در این مکان تقویت می‌کند.

ارگ شیخ بهایی که در سال‌های اخیر مورد مرمت قرارگرفته و به سفره‌خانه تجهیز شده در شمال شرقی نجف‌آباد در محله «خارون» قرارگرفته که در فضایی ۳ هزار متری با ۷ برج قلعه به بلندی ۱۴ متر و حصار زیبای خشتی و کاه‌گلی ۵ متری با اتاق‌های هشتی زیبا که در گذشته به هفت برج خارون مشهور بوده نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است.

حمام‌های «اخوت»»، «چهارسو»، «آفتحعلی»، «کوچه شاه» و حمام تاریخی «میدان» به همراه سقاخانه‌های «باغ شاه»، «چهارسو»، «سر ایستگاه» و «حاجید الله»، بخشی دیگر از ابنیه تاریخی نجف‌آباد را شامل می‌شود.

جاذبه‌های منطقه «مهر دشت» یا دهق و علویجه نیز که در برگیرنده امام زاده‌های مصفا، «دژسنگی علویجه»، «کاروان سرای هسنیجه»، «غار حسین آباد» و مزرعه «جنت آباد» است، دیگر دیدنی‌های بخش شرقی این شهرستان را تشکیل می‌دهد.

«قلعه سنگی علویجه» از دیدنی‌های منطقه مهر دشت نجف‌آباد است که در دامنه گردنه‌ای به ارتفاع ۱۹۰۰ متر، با ابعادی برابر ۵/۴۴×۵/۴۲ متر بناشده که ورودی این قلعه در قسمت جنوبی با سر دری که دهانه طاق ۹۰/۴ متر و دو جرز بزرگ آن به قطر ۱۹۵ سانتیمتر و عمق ۲۱۰ سانتیمتر می‌باشد قرار دارد.

از غذاهای سنتی خوشمزه تا شیرینی‌های «اگردگ» و «کماج»

در گلستان شهدای نجف‌آباد بیش از ۴ هزار شهید انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مدفون هستند که در کنار ۵۶۰ مفقودالاثر و ۴۷۵ اسیر و نیز داشتن ۲۵۰۰ مجروح دفاع مقدس که ۴۵ جانباز بالای ۷۰ درصد و ۲۰۰ جانباز بین ۳۰ تا ۶۰ درصد را در برمی‌گیرد، گواه و مهر تأیید دیگری بر ایثار و دلاوری و دین‌داری مردمان صبور و نجیب دیار نجف‌آباد است.

به گزارش خبرنگار فارس، غذاهای سنتی نجف‌آباد: آش کولوچی، آش آلوچه، آماج، گوشت و لوبیا، آش برگ، کوفته چی، آش شله قلمکار، کالاجوش، نخوداب، آش جو، گداخته، دلمه برگ مو، شوربا و کشک و بادمجون را شامل می‌شود که خوردن هر کدام از این دست‌پخت‌های کد بانوان نجف‌آبادی سعادتی است که نصیب هر کسی نمی‌شود.

به دیار نجف‌آباد که سفر کنید شاید بهترین سوغات برای شما میهمان‌نوازی بی‌ریا و لهجه زیبای نجف‌آبادی‌هاست که در خاطرتان می‌ماند، ولی نمی‌توان در سفر به دیار علم و فقاهت از سوغات شیرینی‌های سنتی مثل: «اگردک» و «کماج» و گردو و بادام و کشمش، توت خشک و عسل و کلاه نمدی‌های زیبا صرف‌نظر کرد.

منبع خبر