نواقلی‌های نجف آباد

تا اواسط دهۀ۴۰ در ورودی‌های اصلی نجف آباد، اتاقک‌هایی با کارکرد عوارضی‌های فعلی وجود داشت. اتاقکی که به اندازۀ استراحت شبانه‌روزی مامور شهرداری جا داشت و تیر چوبی به طول هشت تا ده متر در کنار آن به کمک زنجیری بالا و پایین می‌رفت.

هر کس قصد ورود باری به داخل شهر از مسیر این نواقلی‌ها را داشت، باید وجهی از پول نقد یا کالا که مقدارش را نگهبان نواقلی تعیین می‌کرد، پرداخت کند. شرایط معابر در آن زمان طوری بود که تردد با اسب، الاغ و شتر به مسیرهای کمی که تحت نظارت همین نواقلی‌ها بودند، محدود می‌شد. یعنی اگر نمی‌خواستی باجی به نواقلی بدهی، مجبور بودی از مسیر پر پیچ و خم و بسیار سخت کوچه‌باغ‌ها عبور کنی و این‌کار معمولاً به زحمتش نمی‌ارزید.

نواقلی خیابان شریعتی‌غربی در تقاطع این خیابان با شهید آیت و درست روبه‌روی یخچال قدیمی این محدوده قرار داشت و در خیابان امام‌غربی نیز تقریباً به موازات همین نقطه و در محل فعلی ایران‌خودرو، مکان مشابهی ایجاد شده بود. بخش شمالی شهر چون به شهر خاصی ارتباط نداشت، نواقلی درست نکرده بودند ولی در جنوب شهر، حدفاصل تقاطع شیخ‌بهایی جنوبی و گلبهار تا کوچۀ شهید سلطانیان (کوچه سرویس)، مکانی با این عنوان وجود داشت.

در خیابان امام‌شرقی نیز ضلع جنوبی میدان شیخ‌بهایی که الآن به سرویس بهداشتی تبدیل شده، اتاقک اخذ عوارض ساخته بودند و در شریعتی‌شرقی هم با وجود این‌که منازل مسکونی حداکثر تا خیابان۲۲بهمن و بیمارستان گسترش پیدا کرده بود، اتاقک را به دلیل حجم بالای ترددها به اصفهان، در حوالی مسجد‌الرسول ساخته بودند.

بخشی از کتاب «ناگفته ها»، خاطرات محمد رضا پزشکی خبرنگار روزنامه اطلاعات در دهه های ۴۰ و ۵۰ نجف آباد، کاری از انتشارات مهر زهرا (س)

کتاب ناگفته ها اثر محمد رضا پزشکی

نواقلی‌های نجف آباد