تیمچه حاج غلامحسین معینی در نجف آباد

این تیمچه در ضلع غربی باغ ملی واقع شده که با توجه به مدیریت توسط حاج غلامحسین معینی، به همین نام نیز شناخته می شود. این مکان در دو طبقه و در چهار ضلع، بنا شده و درب رفت و آمد در ضلع شرقی، روبه روی باغ ملی و درب دیگری در ضلع جنوبی، در کوچه امام جمعه باز می شد که مخصوص تخلیه و بارگیری کالاها بود. در طبقه زیرین یا همکف تیمچه، انبار کالاها قرار داشت که با سقف ضربی آجری و بر روی ستون های سنگی بنا شده بود. طبقه فوقانی را حجره ها تشکیل می دادند و حیاطی مربع شکل در وسط به مساحت۱۰۰ مترمربع با حوض آب و باغچه ای در وسط خود نمایی می کرد.

ساختمان تیمچه در حدود سال۱۳۰۰ شمسی بنا گردید که قسمت غربی آن همچنان پا بر جاست ولی در سه ضلع دیگر آن تغییرات اساسی رخ داده و بنای قبلی تخریب گردیده است.

در این مکان پیش بینی های لازم برای خرید و فروش خشکبار، اتاق های نگهداری ارزاق، حجره های مخصوص خرید و فروش و گفتگو، آبریز، اصطبل، فضای باز و غیره صورت گرفته است.

حاج غلامحسین به نقل از فرزندش در بین سال های ۱۲۷۵تا ۱۲۷۷شمسی در نجف آباد متولد شده و پدرش «علی» معروف به حاج علی جعفر، از کاسبان قدیمی نجف آباد محسوب می شود. حاج علی جعفر در مغازه ای که در ضلع غربی باغ ملی و نزدیک تیمچه فعلی معینی بود، به کار خرید و فروش گندم، آرد، برنج، روغن، بادام وگردو اشتغال داشت. بنابر بر نقل فرزندان ایشان، او به معنی امروزی کاسب نبود؛ یعنی به کارهای متفرقه غیر از شغل خودش مشغول می شد که خرید و فروش در مرحله دوم و سوم کار او قرار می گرفت اما شخصیتی درست کار و مقید به امر دین بود. آوازه خصایص نیک او در خارج شهر هم رسیده بود؛ مشهور بود که «حج علی با سنگِ شاه خرید و با سنگ نجف آباد فروش می کند». توضیح این مثل در ضرب المثل¬های عصارخانه آمده که مفهوم آن به اختصار رعایت حال مشتری می باشد. حاج حسین فرزند وی نقل می کرد: «بسیار اتفاق می افتاد کسی به مغازه می¬آمد، سلام می کرد و پس از دست و روبوسی با حاجی می گفت: حاجی محض رضای خدا چند تا لنگه گندم دارم می خواهم آنها را برایم قپان کنی، به دیگران اعتماد ندارم. حاجی مغازه را رها می کرد، گیوه ها را ور می کشید و دنبال مرد راه می افتاد تا کاروان سرا، گندم ها را قپان می کرد و بر می گشت، بدون توقع و منتی بر صاحب مال».

«یک بار نیز قصد کرده بود که با گروهی از رفقا برای تفریح، روزی را در یکی از باغات خارج شهر بگذرانند. رفقا یک یک در وقت معین در باغ حاضر شدند ولی از حاجی خبری نمی شود. فردای آن روز از حاجی علت خلاف وعده را جویا شدند. حاجی جواب می دهد دیروز قبل از ظهر که به طرف باغ راه افتادم، در راه آشنایی از من خواست که امروز برای عروسی پسرش آشپزی کنم. نتونستم روش رو زمین بگذارم. لذا به خانه آنها رفتم و یک دیگ برنج و یک کماجدان خورشت پختم. وقتی فارغ شدم نیمه های شب بود که وقت از وعده گذشته بود.» غلامحسین به همراه سه خواهر از همسر اول پدر و سه برادر و دو خواهر از دومین زن حاج علی (که پس از فوت همسر اول گرفته بود) در یک خانه زندگی می کردند. غلامحسین، فرزند بزرگ ایشان نیز در کار خرید و فروش همواره یاور پدر بود. پس از فوت حاج علی جعفر، غلامحسین خلوتِ خانه آسید محمدحسین امامی (امام جمعه وقت شهر) را که در کوچه امام جمعه واقع شده بود را خریداری و در حدود سال۱۳۰۰ شمسی، اقدام به ساخت تیمچه ای با معماری قدیمی در آن کرد.

حاج غلامحسین که در آن روزگار جوانی بیش نبود، پس از ساخت تیمچه و نقل اسباب و اثاثیه، شروع به کار کرد. به دلیل سابقه، نحوه معاملات و برخورد نیک حاج علی جعفر در اذهان مردم، این مرکز تجاری رونق خوبی یافت. بسیار اتفاق می افتاد به کشاورزانی که از آخرین نقطه فریدن یا مسیر رودخانه زاینده رود، محصول خود را به نجف آباد می آوردند سفارش شده بود به تیمچه حاج غلامحسین بروند که این اعتماد و حسن نیت، سرمایه پدری و میراثی برای حاج غلامحسین بود. او از این میراث تا پایان عمر به خوبی پاسداری و پا از جاده انصاف در خرید، فروش و دیانت بیرون نگذاشت و نام نیکویی از خود به یادگار بر جای گذاشت. امروزه نیز فرزندان ایشان درهمان مکان فعال هستند.

«مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد» به قلم «فضل الله خلیلی»؛ کاری از انتشارات مهر زهرا(س)

مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد

خانه تاریخی حاج غلامحسین معینی در نجف آباد

تیمچه حاج غلامحسین معینی در نجف آباد