حديث شماره : 554

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ بَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ فَقَالَ هُوَ رَسُولُ اللَّهِ ص

((554- از امام صادق (عليه السلام ) روايت شده كه در تفسير گفتار خداى تبارك و تعالى : (و مژده ده به كسانى كه ايمان آورده اند كه آنها سابقه نيك (يا مزد خوبى ) نزد پروردگارشان دارند) (سوره يونس آيه 2) فرمود: مقصود (از سابقه نيك ) رسول خدا (صلى الله عليه و آله )است (كه آنحضرت براى ايشان شفاعت كند). ))

حديث شماره : 555

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى الْكَاهِلِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما تُغْنِى الْآياتُ وَ النُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لايُؤْمِنُونَ قَالَ لَمَّا أُسْرِيَ بِرَسُولِ اللَّهِ ص أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ بِالْبُرَاقِ فَرَكِبَهَا فَأَتَى بَيْتَ الْمَقْدِسِ فَلَقِيَ مَنْ لَقِيَ مِنْ إِخْوَانِهِ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ ع ثُمَّ رَجَعَ فَحَدَّثَ أَصْحَابَهُ أَنِّى أَتَيْتُ بَيْتَ الْمَقْدِسِ وَ رَجَعْتُ مِنَ اللَّيْلَةِ وَ قَدْ جَاءَنِى جَبْرَئِيلُ بِالْبُرَاقِ فَرَكِبْتُهَا وَ آيَةُ ذَلِكَ أَنِّى مَرَرْتُ بِعِيرٍ لِأَبِى سُفْيَانَ عَلَى مَاءٍ لِبَنِى فُلَانٍ وَ قَدْ أَضَلُّوا جَمَلًا لَهُمْ أَحْمَرَ وَ قَدْ هَمَّ الْقَوْمُ فِى طَلَبِهِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ إِنَّمَا جَاءَ الشَّامَ وَ هُوَ رَاكِبٌ سَرِيعٌ وَ لَكِنَّكُمْ قَدْ أَتَيْتُمُ الشَّامَ وَ عَرَفْتُمُوهَا فَسَلُوهُ عَنْ أَسْوَاقِهَا وَ أَبْوَابِهَا وَ تُجَّارِهَا فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ الشَّامُ وَ كَيْفَ أَسْوَاقُهَا قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا سُئِلَ عَنِ الشَّيْءِ لَا يَعْرِفُهُ شُقَّ عَلَيْهِ حَتَّى يُرَى ذَلِكَ فِى وَجْهِهِ قَالَ فَبَيْنَمَا هُوَ كَذَلِكَ إِذْ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ الشَّامُ قَدْ رُفِعَتْ لَكَ فَالْتَفَتَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَإِذَا هُوَ بِالشَّامِ بِأَبْوَابِهَا وَ أَسْوَاقِهَا وَ تُجَّارِهَا فَقَالَ أَيْنَ السَّائِلُ عَنِ الشَّامِ فَقَالُوا لَهُ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ فَأَجَابَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص ‍ فِى كُلِّ مَا سَأَلُوهُ عَنْهُ فَلَمْ يُؤْمِنْ مِنْهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ ما تُغْنِى الْآياتُ وَ النُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لا يُؤْمِنُونَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ لَا نُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ ص

((555- عبدالله بن يحيى كاهلى از امام صادق (عليه السلام ) روايت كرده كه در تفسير گفتار خداى عزوجل (اين آيه هاو بيم دادنها براى گروهى كه ايمان نياورند سود بخش نيست ) (سوره يونس آيه 101) فرمود: چون رسول خدا(صلى الله عليه و آله ) به معراج رفت ، جبرئيل براى او براق را آورد و حضرت سوار آن شد و به بيت المقدس رفت ، و در آنجا برادران پيغمبر خود را ديدار كرد، سپس بازگشته به اصحاب خود باز گفت : كه من دوش به بيت المقدس رفتم و بازگشتم و جبرئيل براى من براق را آورد و من بر آن سوار شدم ، و نشانه آنچه مى گويم آنست كه من به كاروان ابى سفيان برخوردم كه بر سر آبگاه فلان قبيله بودند، و شتر سرخ موئى از آنها گم شده بود و در صدد پيداكردنش بودند. آنها كه سخنان آنحضرت را شنيدند با هم گفتند: او سوار تند روى بوده كه به شام رفته (و باز گشته ) و شما به شام رفته و آنجا را ديده ايد اينك از بازارها و دروازه ها و بازرگانان آنجا از او بپرسيد، گفتند: اى رسول خدا شام و بازارهاى آن چگونه است ؟ امام صادق (عليه السلام ) فرمود: رسول خدا چنان بود كه اگر چيزى را كه نمى دانست از او مى پرسيدند بر او سخن و ناگوار بود بطوريكه اثر آن در چهره اش ظاهر مى شد - در اين ميان (كه به فكر فرو رفته بود) جبرئيل به نزد آنحضرت آمده عرض كرد: اى رسول خدا اين شام است كه در برابر چشم تو قرار گرفته رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) نگاه كرد و شام را با همه دروازه ها و بازرگانانش در پيش روى خود مشاهده كرد، فرمود: كجاست آنكس كه از وضع شام از من پرسيد؟ گفتند: فلانى و فلانى بودند، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) رو بدانها كرده و از هرچه آنها پرسيدند پاسخشان را داد، با اينحال جز اندكى از آنها بدانحضرت ايمان نياوردند و همين است تفسير گفتار خداى تبارك و تعالى : (اين آيه ها و بيم دادنها براى گروهى كه ايمان نياوردند و همين است تفسير گفتار خداى عزوجل : (اين آيه ها و بيم دادنها براى گروهى كه ايمان نياوردند سود بخش نيست ) سپس ‍ امام صادق (عليه السلام ) فرمود: به خدا پناه مى بريم از اينكه ما به خدا و رسولش ايمان نداشته باشيم ، ما ايمان داريم به خدا و رسول او (صلى الله عليه و آله ). ))

حديث شماره : 556

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ التَّيْمِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا قَالَ الْمُؤْمِنُ لِأَخِيهِ أُفٍّ خَرَجَ مِنْ وَلَايَتِهِ وَ إِذَا قَالَ أَنْتَ عَدُوِّى كَفَرَ أَحَدُهُمَا لِأَنَّهُ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَحَدٍ عَمَلًا فِى تَثْرِيبٍ عَلَى مُؤْمِنٍ نَصِيحَةً وَ لَا يَقْبَلُ مِنْ مُؤْمِنٍ عَمَلًا وَ هُوَ يُضْمِرُ فِى قَلْبِهِ عَلَى الْمُؤْمِنِ سُوءاً لَوْ كُشِفَ الْغِطَاءُ عَنِ النَّاسِ فَنَظَرُوا إِلَى وَصْلِ مَا بَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَيْنَ الْمُؤْمِنِ خَضَعَتْ لِلْمُؤْمِنِينَ رِقَابُهُمْ وَ تَسَهَّلَتْ لَهُمْ أُمُورُهُمْ وَ لَانَتْ لَهُمْ طَاعَتُهُمْ وَ لَوْ نَظَرُوا إِلَى مَرْدُودِ الْأَعْمَالِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَقَالُوا مَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَحَدٍ عَمَلًا وَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ لِرَجُلٍ مِنَ الشِّيعَةِ أَنْتُمُ الطَّيِّبُونَ وَ نِسَاؤُكُمُ الطَّيِّبَاتُ كُلُّ مُؤْمِنَةٍ حَوْرَاءُ عَيْنَاءُ وَ كُلُّ مُؤْمِنٍ صِدِّيقٌ قَالَ وَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ شِيعَتُنَا أَقْرَبُ الْخَلْقِ مِنْ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بَعْدَنَا وَ مَا مِنْ شِيعَتِنَا أَحَدٌ يَقُومُ إِلَى الصَّلَاةِ إِلَّا اكْتَنَفَتْهُ فِيهَا عَدَدَ مَنْ خَالَفَهُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ جَمَاعَةً حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ صَلَاتِهِ وَ إِنَّ الصَّائِمَ مِنْكُمْ لَيَرْتَعُ فِى رِيَاضِ الْجَنَّةِ تَدْعُو لَهُ الْمَلَائِكَةُ حَتَّى يُفْطِرَ وَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ أَنْتُمْ أَهْلُ تَحِيَّةِ اللَّهِ بِسَلَامِهِ وَ أَهْلُ أُثْرَةِ اللَّهِ بِرَحْمَتِهِ وَ أَهْلُ تَوْفِيقِ اللَّهِ بِعِصْمَتِهِ وَ أَهْلُ دَعْوَةِ اللَّهِ بِطَاعَتِهِ لَا حِسَابٌ عَلَيْكُمْ وَ لَا خَوْفٌ وَ لَا حُزْنٌ أَنْتُمْ لِلْجَنَّةِ وَ الْجَنَّةُ لَكُمْ أَسْمَاؤُكُمْ عِنْدَنَا الصَّالِحُونَ وَ الْمُصْلِحُونَ وَ أَنْتُمْ أَهْلُ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِرِضَاهُ عَنْكُمْ وَ الْمَلَائِكَةُ إِخْوَانُكُمْ فِى الْخَيْرِ فَإِذَا جُهِدْتُمُ ادْعُوا وَ إِذَا غَفَلْتُمُ اجْهَدُوا وَ أَنْتُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ دِيَارُكُمْ لَكُمْ جَنَّةٌ وَ قُبُورُكُمْ لَكُمْ جَنَّةٌ لِلْجَنَّةِ خُلِقْتُمْ وَ فِى الْجَنَّةِ نَعِيمُكُمْ وَ إِلَى الْجَنَّةِ تَصِيرُونَ

((556- ابوحمزة گويد: شنيدم از امام صادق (عليه السلام ) كه مى فرمود: همينكه مؤ منى به برادر مؤ من خود (اف )بگويد (و به او پرخاش كند) از ولايت او (و پيوند دوستى كه خدا ميان آنها قرار داده ) بيرون رود، و چون بدو گويد: تو دشمن من هستى ، يكى از آندو نفر كافر شده زيرا خداى عزوجل از كسى عملى را نپذيرد كه بخواهد مؤ منى را با عتاب و سرزنش ‍ نصيحت كند، و از مؤ منى كه در دلش قصد سوئى نسبت به مؤ من ديگرى داشته باشد عملى را قبول نكند، اگر پرده از پيش چشم مردم بر داشته مى شد و مى نگريستند بدان پيوندى كه ميان خداى عزوجل و (بنده ) مؤ من (او) است گردنهاشان در برابر مؤ منين خم مى شد و كارهاى آنها بر ايشان هموار مى گرديد. و فرمانبردارى آنها بر ايشان آسان مى گشت ، و اگر نگاه مى كردند به آن اعمالى كه مردود شده هر آينه مى گفتند: خداى عزوجل هيچ عملى را از كسى نمى پذيرد. و شنيدم از آنحضرت كه به مردى از شيعيان مى فرمود: شمائيد پاكان ، زنانتان نيز پاكان هستند، هر زن با ايمانى (در بهشت ) حوريه اى خوش چشم است ، و هر مرد مؤ منى صديق است (و مقام صديقان را دارد). گويد: و نيز شنيدم از آن حضرت كه مى فرمود: شيعيان ما در روز قيامت پس ‍ از ما نزديكترين مردمان به عرش خداى عزوجل هستند، و هيچكس از شيعيان ما نيست كه برخيزد براى خواندن نماز جز آنكه به شماره مخالفين او فرشتگان (بطور دستجمع دور او را بگيرند، يا به جماعت پشت سرش ‍ بايستند و) بر او درود فرستند (يا پشت سرش نماز بخوانند) تا هنگامى كه از نماز فارغ شود، و همانا روزه دار از شما (شيعيان ) در باغستانهاى بهشت بهره مند باشد و فرشتگان براى او دعا كنند، تا هنگاميكه افطار كند. و شنيدم از آنحضرت كه مى فرمود: شمائيد اهل تحيت خدا بوسيله درود او. و شمائيد خاصان خدا به شمول رحمت و مهر او، و شمائيد اهل توفيق خدا بوسيله عصمت و نگهدارى او، و شمائيد اهل دعوت خدا به سبب اطاعت و فرمانبردارى او، نه حسابى براى شما هست و نه ترس و اندوهى ، شما از آن بهشتيد و بهشت از آن شما، نامهاى شما در نزد ما به عنوان مردمان صالح و مصلح ثبت است و شمائيد اهل خوشنودى و رضاى از خدا به خاطر خوشنودى او از شما، و فرشتگان برادران شمايند در كار خير و نيك (كه شما را يارى و كمك دهند). هرگاه به سختى و مشقت دچار گشتيد به درگاه خداوند (براى رفع آن سختى ) دعا كنيد، و چون به غفلت گرفتار شديد بكوشيد (شايد مقصود اين باشد كه بكوشيد تا عقب ماندگى خود را كه در اثر غفلت پديد آمده جبران كنيد)، و شما بهترين مردمان هستيد، خانه هاتان براى شما بهشت است (يعنى در آنها تحصيل بهشت مى كنيد) و قبرهاى شما براى شما بهشت است ، براى بهشت آفريده شده ايد، و نعمتهاى شما در بهشت است ، و سرانجام شما به سوى بهشت است . ))

حديث شماره : 557

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِجَعْفَرٍ ع حِينَ قَدِمَ مِنَ الْحَبَشَةِ أَيُّ شَيْءٍ أَعْجَبُ مَا رَأَيْتَ قَالَ رَأَيْتُ حَبَشِيَّةً مَرَّتْ وَ عَلَى رَأْسِهَا مِكْتَلٌ فَمَرَّ رَجُلٌ فَزَحَمَهَا فَطَرَحَهَا وَ وَقَعَ الْمِكْتَلُ عَنْ رَأْسِهَا فَجَلَسَتْ ثُمَّ قَالَتْ وَيْلٌ لَكَ مِنْ دَيَّانِ يَوْمِ الدِّينِ إِذَا جَلَسَ عَلَى الْكُرْسِيِّ وَ أَخَذَ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِمِ فَتَعَجَّبَ رَسُولُ اللَّهِ ص

((557- فضيل از امام باقر (عليه السلام ) روايت كرده كه چون جعفربن ابيطالب از حبشه بازگشت ، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) به او فرمود: شگفت آورترين چيزى كه در حبشه ديدى چه بود؟ عرض كرد: زنى از اهل حبشه را ديدم كه زنبيلى بر سر داشت و به راه خود مى رفت ، مردى از كنار او گذشت و با او تصادف كرد و آن زن را به زمين انداخت و زنبيل نيز از سرش به زمين افتاد، زن برخاست و نشست سپس گفت : واى بر حال تو از كيفر دهنده روز جزا آنگاه كه بر كرسى نشيند و حق مظلوم را از ظالم بستاند، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) نيز از شنيدن اين داستان در شگفت شد. شرح : مجلسى (رحمة الله عليه ) گويد: شايد تعجب رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) از صدور چنين كلامى از يك زن حبشيه در ميان بلاد شرك بوده باشد. ))

حديث شماره : 558

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّ آزَرَ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع كَانَ مُنَجِّماً لِنُمْرُودَ وَ لَمْ يَكُنْ يَصْدُرُ إِلَّا عَنْ أَمْرِهِ فَنَظَرَ لَيْلَةً فِى النُّجُومِ فَأَصْبَحَ وَ هُوَ يَقُولُ لِنُمْرُودَ لَقَدْ رَأَيْتُ عَجَباً قَالَ وَ مَا هُوَ قَالَ رَأَيْتُ مَوْلُوداً يُولَدُ فِى أَرْضِنَا يَكُونُ هَلَاكُنَا عَلَى يَدَيْهِ وَ لَا يَلْبَثُ إِلَّا قَلِيلًا حَتَّى يُحْمَلَ بِهِ قَالَ فَتَعَجَّبَ مِنْ ذَلِكَ وَ قَالَ هَلْ حَمَلَتْ بِهِ النِّسَاءُ قَالَ لَا قَالَ فَحَجَبَ النِّسَاءَ عَنِ الرِّجَالِ فَلَمْ يَدَعِ امْرَأَةً إِلَّا جَعَلَهَا فِى الْمَدِينَةِ لَا يُخْلَصُ إِلَيْهَا وَ وَقَعَ آزَرُ بِأَهْلِهِ فَعَلِقَتْ بِإِبْرَاهِيمَ ع فَظَنَّ أَنَّهُ صَاحِبُهُ فَأَرْسَلَ إِلَى نِسَاءٍ مِنَ الْقَوَابِلِ فِى ذَلِكَ الزَّمَانِ لَا يَكُونُ فِى الرَّحِمِ شَيْءٌ إِلَّا عَلِمْنَ بِهِ فَنَظَرْنَ فَأَلْزَمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَا فِى الرَّحِمِ إِلَى الظَّهْرِ فَقُلْنَ مَا نَرَى فِى بَطْنِهَا شَيْئاً وَ كَانَ فِيمَا أُوتِيَ مِنَ الْعِلْمِ أَنَّهُ سَيُحْرَقُ بِالنَّارِ وَ لَمْ يُؤْتَ عِلْمَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى سَيُنْجِيهِ قَالَ فَلَمَّا وَضَعَتْ أُمُّ إِبْرَاهِيمَ أَرَادَ آزَرُ أَنْ يَذْهَبَ بِهِ إِلَى نُمْرُودَ لِيَقْتُلَهُ فَقَالَتْ لَهُ امْرَأَتُهُ لَا تَذْهَبْ بِابْنِكَ إِلَى نُمْرُودَ فَيَقْتُلَهُ دَعْنِى أَذْهَبْ بِهِ إِلَى بَعْضِ الْغِيرَانِ أَجْعَلْهُ فِيهِ حَتَّى يَأْتِيَ عَلَيْهِ أَجَلُهُ وَ لَا تَكُونَ أَنْتَ الَّذِي تَقْتُلُ ابْنَكَ فَقَالَ لَهَا فَامْضِى بِهِ قَالَ فَذَهَبَتْ بِهِ إِلَى غَارٍ ثُمَّ أَرْضَعَتْهُ ثُمَّ جَعَلَتْ عَلَى بَابِ الْغَارِ صَخْرَةً ثُمَّ انْصَرَفَتْ عَنْهُ قَالَ فَجَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رِزْقَهُ فِى إِبْهَامِهِ فَجَعَلَ يَمَصُّهَا فَيَشْخُبُ لَبَنُهَا وَ جَعَلَ يَشِبُّ فِى الْيَوْمِ كَمَا يَشِبُّ غَيْرُهُ فِى الْجُمْعَةِ وَ يَشِبُّ فِى الْجُمْعَةِ كَمَا يَشِبُّ غَيْرُهُ فِى الشَّهْرِ وَ يَشِبُّ فِى الشَّهْرِ كَمَا يَشِبُّ غَيْرُهُ فِى السَّنَةِ فَمَكَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَمْكُثَ ثُمَّ إِنَّ أُمَّهُ قَالَتْ لِأَبِيهِ لَوْ أَذِنْتَ لِى حَتَّى أَذْهَبَ إِلَى ذَلِكَ الصَّبِيِّ فَعَلْتُ قَالَ فَافْعَلِي فَذَهَبَتْ فَإِذَا هِيَ بِإِبْرَاهِيمَ ع وَ إِذَا عَيْنَاهُ تَزْهَرَانِ كَأَنَّهُمَا سِرَاجَانِ قَالَ فَأَخَذَتْهُ فَضَمَّتْهُ إِلَى صَدْرِهَا وَ أَرْضَعَتْهُ ثُمَّ انْصَرَفَتْ عَنْهُ فَسَأَلَهَا آزَرُ عَنْهُ فَقَالَتْ قَدْ وَارَيْتُهُ فِى التُّرَابِ فَمَكَثَتْ تَفْعَلُ فَتَخْرُجُ فِى الْحَاجَةِ وَ تَذْهَبُ إِلَى إِبْرَاهِيمَ ع فَتَضُمُّهُ إِلَيْهَا وَ تُرْضِعُهُ ثُمَّ تَنْصَرِفُ فَلَمَّا تَحَرَّكَ أَتَتْهُ كَمَا كَانَتْ تَأْتِيهِ فَصَنَعَتْ بِهِ كَمَا كَانَتْ تَصْنَعُ فَلَمَّا أَرَادَتِ الِانْصِرَافَ أَخَذَ بِثَوْبِهَا فَقَالَتْ لَهُ مَا لَكَ فَقَالَ لَهَا اذْهَبِى بِى مَعَكِ فَقَالَتْ لَهُ حَتَّى أَسْتَأْمِرَ أَبَاكَ قَالَ فَأَتَتْ أُمُّ إِبْرَاهِيمَ ع آزَرَ فَأَعْلَمَتْهُ الْقِصَّةَ فَقَالَ لَهَا ائْتِينِى بِهِ فَأَقْعِدِيهِ عَلَى الطَّرِيقِ فَإِذَا مَرَّ بِهِ إِخْوَتُهُ دَخَلَ مَعَهُمْ وَ لَا يُعْرَفُ قَالَ وَ كَانَ إِخْوَةُ إِبْرَاهِيمَ ع يَعْمَلُونَ الْأَصْنَامَ وَ يَذْهَبُونَ بِهَا إِلَى الْأَسْوَاقِ وَ يَبِيعُونَهَا قَالَ فَذَهَبَتْ إِلَيْهِ فَجَاءَتْ بِهِ حَتَّى أَقْعَدَتْهُ عَلَى الطَّرِيقِ وَ مَرَّ إِخْوَتُهُ فَدَخَلَ مَعَهُمْ فَلَمَّا رَآهُ أَبُوهُ وَقَعَتْ عَلَيْهِ الْمَحَبَّةُ مِنْهُ فَمَكَثَ مَا شَاءَ اللَّهُ قَالَ فَبَيْنَمَا إِخْوَتُهُ يَعْمَلُونَ يَوْماً مِنَ الْأَيَّامِ الْأَصْنَامَ إِذَا أَخَذَ إِبْرَاهِيمُ ع الْقَدُومَ وَ أَخَذَ خَشَبَةً فَنَجَرَ مِنْهَا صَنَماً لَمْ يَرَوْا قَطُّ مِثْلَهُ فَقَالَ آزَرُ لِأُمِّهِ إِنِّى لَأَرْجُو أَنْ نُصِيبَ خَيْراً بِبَرَكَةِ ابْنِكِ هَذَا قَالَ فَبَيْنَمَا هُمْ كَذَلِكَ إِذَا أَخَذَ إِبْرَاهِيمُ الْقَدُومَ فَكَسَرَ الصَّنَمَ الَّذِى عَمِلَهُ فَفَزِعَ أَبُوهُ مِنْ ذَلِكَ فَزَعاً شَدِيداً فَقَالَ لَهُ أَيَّ شَيْءٍ عَمِلْتَ فَقَالَ لَهُ إِبْرَاهِيمُ ع وَ مَا تَصْنَعُونَ بِهِ فَقَالَ آزَرُ نَعْبُدُهُ فَقَالَ لَهُ إِبْرَاهِيمُ ع أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُونَ فَقَالَ آزَرُ لِأُمِّهِ هَذَا الَّذِى يَكُونُ ذَهَابُ مُلْكِنَا عَلَى يَدَيْهِ

((558- ابوبصير از امام صادق (عليه السلام ) روايت كند كه فرمود: آزر پدر ابراهيم (عليه السلام ) (توضيحى براى اين جمله در آخر حديث بيايد) منجم نمرود بود و جز بدستور او كارى نمى كرد، شبى در ستارگان نگريست و چون صبح شد به نمرود گفت : چيز عجيبى ديده ام ، گفت : چه ديدى ؟ آزر گفت : نوزادى در سرزمين ما بدنيا آيد كه هلاكت و نابودى ما بدست او است ، و چيزى نمانده كه مادرش بدو آبستن شود. نمرود از اين خبر در شگفت شد و گفت : آيا زنان بدو آبستن شده اند؟ آزر پاسخداد: نه . نمرود دستور داد زنان را از مردان باز دارند، و هيچ زنى نبود جز آنكه او را در شهرى جداگانه جاى دادند كه مردان را دسترسى بدانها نبود، و خود آزر با همسرش در آويخت و او به ابراهيم آبستن شد، آزر كه گمانش رفته بود كه آن مولود از خود او باشد به نزد قابله هاى آنزمان فرستاد و آنها در كار خود چنان ماهر بودند كه هرچه در رحم زن بود مى فهميدند، آنها مادر ابراهيم را بررسى كردند و خداى عزوجل آن بچه را كه در رحم بود به پشت چسبانيد و گفتند: ما چيزى در شكم او مشاهده نمى كنيم . و در علمى كه آزر (درباره اين نوزاد) تحصيل كرده بود اين مطلب هم بود كه اين نوزاد به آتش خواهد افتاد ولى دنبالش را كه خداى تعالى او را از آتش ‍ نجات خواهد داد ندانسته بود. و چون مادر ابراهيم آن كودك را به غارى برد و در آنجا شيرش داد، و بر در آن غار سنگى نهاد و به خانه اش باز گشت ، و خداى عزوجل روزى ابراهيم را در سرانگشت ابهامش جارى فرمود و ابراهيم آنرا مى مكيد و شير از آن مى جوشيد، و رشد او در يكروز مطابق رشد يك هفته بچه هاى ديگر بود، و در يك هفته به اندازه يكماه ديگران بزرگ مى شد، و در يكماه اندازه يكسال ديگران رشد مى كرد. مدتى بر اين منوال گذشت تا اينكه مادرش به آزر گفت : خوبست به من اجازه دهى به سراغ اين بچه بروم ؟ گفت : برو. مادر ابراهيم به سراغ فرزندش آمد و مشاهده كرد كه ابراهيم (عليه السلام ) دو چشمش مانند دو چراغ مى درخشد او را در بر گرفت و به سينه چسباند و شيرش داد و برگشت ، آزر از او حال فرزند را پرسيد زن گفت : او را در زير خاك پنهان كردم و برگشتم . از آن پس آن زن به بهانه كارى از خانه بيرون مى رفت و خود را به ابراهيم مى رساند و او را به سينه مى چسبانيد و شيرش مى داد و به خانه باز مى گشت ، و چون ابراهيم به راه افتاد مادرش مانند هميشه به نزد او آمد و به همان ترتيب با او رفتار كرد و اين بار هنگامى كه خواست باز گردد ابراهيم برخاسته دامنش را گرفت . مادرش گفت : چه مى خواهى و چرا چنين مى كنى ؟ ابراهيم گفت : مرا با خود ببر. مادرش گفت : بايد در اينباره از پدرت اجازه بگيرم . امام (عليه السلام ) فرمود: مادر ابراهيم به نزد آزر آمد و او را از داستان ابراهيم مطلع ساخت و آزر گفت : او را بياور و سر راه بنشان تا چون برادرانش آمدند با آنها به نزد من بيايد كه كسى او را نشناسد برادران ابراهيم كارشان اين بود كه بت مى ساختند و به بازار برده مى فروختند، مادر ابراهيم (مطابق دستور آزر) او را بياورد و سر راه نشانيد و برادران كه بر او گذر كردند به همراه آنان به خانه آزر آمد و چون چشم پدر بدو افتاد محبتى از او در دلش جايگير شد و مدتى بر اين منوال گذشت تا همچنانكه روزى برادران بت مى ساختند ابراهيم تيشه را بدست گرفت و بتى (زيبا) ساخت كه مانندش را تا به آنروز نديده بودند، آزر به مادر ابراهيم گفت : من اميد آن دارم كه به بركت اين پسر خيرى به ما برسد، ولى ناگهان ديدند ابراهيم تيشه را بدست گرفت و بتى را كه ساخته بود بشكست ، پدرش از اينكار بسختى ناراحت شد و بدو گفت : چه كردى ؟ ابراهيم (عليه السلام ) گفت : مگر اين بت را براى چه مى خواستيد؟ آزر گفت : مى خواستيم آن را پرستش كنيم . ابراهيم (عليه السلام ) فرمود: (آيا پرستش مى كنيد آنچه را كه خود مى تراشيد (و مى سازيد)؟ آزر (كه اين سخن را از او شنيد) به مادرش گفت : همين است آنكسى كه فرمانروائى ما بدست او از بين خواهد رفت .

شرح :
در اينكه آيا آزر پدر تنى ابراهيم (عليه السلام ) بوده است يا اينكه پدر خوانده و عموى او بوده در ميان دانشمندان اسلامى اختلاف است ، و بسيارى از دانشمندان اهل سنت قول اول او را اختيار كرده چنان چه ظاهر قرآن نيز چنان است ، ولى دانشمندان شيعه روى اينكه اتفاق دارند كه پدران پيغمبر اسلام همگى خدا پرست بوده اند و هيچيك از آنها كافر نبوده اند گويند آزر پدر تنى ابراهيم نبوده و نام پدرش تارخ است و آزر پدرخوانده و عموى او بوده است ، و روايات زيادى هم بر اين مضمون رسيده ، و از اين رو مجلسى (رحمة الله عليه ) گويد: شايد اين خبر از روى تقيه صادر شده باشد. ))

حديث شماره : 559

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حُجْرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ خَالَفَ إِبْرَاهِيمُ ع قَوْمَهُ وَ عَابَ آلِهَتَهُمْ حَتَّى أُدْخِلَ عَلَى نُمْرُودَ فَخَاصَمَهُ فَقَالَ إِبْرَاهِيمُ ع رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِى وَ أُمِيتُ قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَإِنَّ اللّهَ يَأْتِى بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِى كَفَرَ وَ اللّهُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمِينَ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع عَابَ آلِهَتَهُمْ فَنَظَرَ نَظْرَةً فِى النُّجُومِ فَقالَ إِنِّى سَقِيمٌ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع وَ اللَّهِ مَا كَانَ سَقِيماً وَ مَا كَذَبَ فَلَمَّا تَوَلَّوْا عَنْهُ مُدْبِرِينَ إِلَى عِيدٍ لَهُمْ دَخَلَ إِبْرَاهِيمُ ع إِلَى آلِهَتِهِمْ بِقَدُومٍ فَكَسَرَهَا إِلَّا كَبِيراً لَهُمْ وَ وَضَعَ الْقَدُومَ فِى عُنُقِهِ فَرَجَعُوا إِلَى آلِهَتِهِمْ فَنَظَرُوا إِلَى مَا صُنِعَ بِهَا فَقَالُوا لَا وَ اللَّهِ مَا اجْتَرَأَ عَلَيْهَا وَ لَا كَسَرَهَا إِلَّا الْفَتَى الَّذِى كَانَ يَعِيبُهَا وَ يَبْرَأُ مِنْهَا فَلَمْ يَجِدُوا لَهُ قِتْلَةً أَعْظَمَ مِنَ النَّارِ فَجُمِعَ لَهُ الْحَطَبُ وَ اسْتَجَادُوهُ حَتَّى إِذَا كَانَ الْيَوْمُ الَّذِى يُحْرَقُ فِيهِ بَرَزَ لَهُ نُمْرُودُ وَ جُنُودُهُ وَ قَدْ بُنِيَ لَهُ بِنَاءٌ لِيَنْظُرَ إِلَيْهِ كَيْفَ تَأْخُذُهُ النَّارُ وَ وُضِعَ إِبْرَاهِيمُ ع فِى مَنْجَنِيقٍ وَ قَالَتِ الْأَرْضُ يَا رَبِّ لَيْسَ عَلَى ظَهْرِى أَحَدٌ يَعْبُدُكَ غَيْرُهُ يُحْرَقُ بِالنَّارِ قَالَ الرَّبُّ إِنْ دَعَانِى كَفَيْتُهُ فَذَكَرَ أَبَانٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع أَنَّ دُعَاءَ إِبْرَاهِيمَ ع يَوْمَئِذٍ كَانَ يَا أَحَدُ [ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ ] يَا صَمَدُ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ ثُمَّ قَالَ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ فَقَالَ الرَّبُّ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى كَفَيْتُ فَقَالَ لِلنَّارِ كُونِى بَرْداً قَالَ فَاضْطَرَبَتْ أَسْنَانُ إِبْرَاهِيمَ ع مِنَ الْبَرْدِ حَتَّى قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَلاماً عَلى إِبْراهِيمَ وَ انْحَطَّ جَبْرَئِيلُ ع وَ إِذَا هُوَ جَالِسٌ مَعَ إِبْرَاهِيمَ ع يُحَدِّثُهُ فِى النَّارِ قَالَ نُمْرُودُ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهاً فَلْيَتَّخِذْ مِثْلَ إِلَهِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ فَقَالَ عَظِيمٌ مِنْ عُظَمَائِهِمْ إِنِّى عَزَمْتُ عَلَى النَّارِ أَنْ لَا تُحْرِقَهُ قَالَ فَأَخَذَ عُنُقٌ مِنَ النَّارِ نَحْوَهُ حَتَّى أَحْرَقَهُ قَالَ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَ خَرَجَ مُهَاجِراً إِلَى الشَّامِ هُوَ وَ سَارَةُ وَ لُوطٌ

((559- حجر از امام صادق (عليه السلام ) روايت كرده كه فرمود: ابراهيم با قوم خود بناى مخالفت را گذارد و خدايان آنها را نكوهش كرد تا او را به نزد نمرود بردند، ابراهيم با نمرود به محاكمه و بحث پرداخت و فرمود: (پروردگار من آن كسى است كه زنده مى كند و مى ميراند، (نمرود) گفت : من هم زنده مى كنم و مى ميرانم ، ابراهيم گفت : همانا خداوند خورشيد را از مشرق بر مى آورد تو آن را از مغرب بر آور، پس آنكه (به خدا) كفر مى ورزيد مبهوت ماند و خدا گروه ستمكاران را هدايت نمى كند). امام باقر (عليه السلام ) فرمود: ابراهيم خدايان آنها را نكوهش كرد، و نگاهى به ستارگان افكنده فرمود: من بيمارم ، و به خدا سوگند بيمار نبود و دروغ هم نگفت (شايد مقصود امام (عليه السلام ) اين باشد كه در ظاهر بيمار نبود ولى از نظر روحى از رفتار ناهنجار آن مردم كوته فكر كه بتهاى چوبى و سنگى را به جاى خداى بزرگ پرستش مى كردند در عذاب بود و خلاصه بيمار روحى بود و از اين رو دروغ نگفت ) و چون مردم او را رها كرده و براى انجام مراسم عيدى كه داشتند از آنجا رفتند ابراهيم تبرى را بدست گرفت و آن خدايان دروغى را شكست جز بت بزرگ را، و تبر را نيز به گردن او انداخت ، و چون آن مردم به نزد خدايان خود باز گشتند و آن وضع را مشاهده كردند با هم گفتند: به خدا سوگند كسى جراءت اينكار را نداشته جز همان جوانى كه آنها را نكوهش مى كرد و از آنها بيزارى مى جست ، و براى كشتن او وسيله اى بدتر از كشتن با آتش نيافتند، و از اينرو هيزم فراوانى جمع كردند تا روزى كه قرار شد او را به آتش بسوزانند نمرود با لشگريانش براى تماشا آمدند و جايگاهى براى او ترتيب دادند كه از آنجا بنگرد تا چگونه آتش ابراهيم را در كام خود فرو خواهد برد. از آنسو ابراهيم را در منجنيق گذاردند (تا به سوى خرمن آتش پرتاب كنند) زمين (به ناله در آمد) و گفت : پروردگارا بر روى زمين كسى جز او نيست كه تو را بپرستد آيا بايد او به آتش بسوزد؟ پروردگار متعال (در پاسخ ) فرمود: اگر مرا بخواند او را نجات خواهم داد. در اينجا ابان به سند خود از امام محمد باقر (عليه السلام ) روايت كرده كه فرمود: دعاى ابراهيم (عليه السلام ) در آنروز اين بود كه گفت : يا احد (يا احد يا صمد) يا صمد، يا من لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد) سپس ‍ گفت :... (توكلت على الله ). پس خداى تبارك و تعالى فرمود: تو را كفايت كردم (و نجات بخشم ) و به آتش خطاب فرمود: (سرد باش ) در اين وقت سرمان چنان شد كه دندانهاى ابراهيم از سرما به هم مى خورد تا اينكه بدنبال آن خداى عزوجل فرمود: (...و سالم بر ابراهيم ). جبرئيل نيز فرود آمد و با ابراهيم (عليه السلام ) در ميان آتش نشست و بگفتگو پرداخت . نمرود (كه اين منظره را ديد) گفت هر كه معبودى براى خود گيرد بايد مانند معبود ابراهيم باشد مردى از بزرگان آن مردم گفت : من افسون و وردى بر آتش خواندم كه او را نسوزاند! چون اين حرف را زد زبانه اى از آتش به طرف او آمد و همچنان پيش آمد تا او را در كام خود برده و بسوزاند. (با ديدن اين اعجاز) لوط بدو ايمان آورد، و ابراهيم با سارة و لوط از آنجا مهاجرت كرد. ))