 |
|
مكالمه عربي؛ ويژه سفرهاي زيارتي یحیی معروف - ۲ -
چه مدت در مدينه منوره اقامت داريم؟ كَمْ مدة نُقِيمُ بالمدينةِ المُنَوَّرة؟ انشاء الله يك هفته را در مدينه منوره مي‌گذرانيم و در طي اين مدت بسياري ازاماكن مانند مساجد سبعه را زيارت خواهيم كرد. اِن‌ْ شاءَ اللَّه‌ُ سَنَقْضِي أُسْبُوعاً واحِداً في المدينة‌ِ المُنَوّرة‌ِ و مِنْ خِلالِه‌ِ نزورُ كثيراً مِن‌َالاماكن مثل المساجد السبعة.
كي به زيارت حرم شريف نبوي مي‌رويم؟ متی نَرُوحُ[1] لزيارة الحرمِ النبويّ الشريف؟ اكنون قدري استراحت مي‌كنيم و هنگام عصر به حرم مي‌رويم. نستريح الآن قليلاً ثم نروح اِلَی الحرم عصراً.
بنابراين امشب در مسجد النبي نماز مي‌خوانيم.
فاِذَن‌ْ نُصَلِّي هذه الليلة في مَسْجِدِ النَّبِي‌ّ. چگونه مي‌توانم تنهايي به مسجد النَّبِي بروم؟ كيف‌َ يُمْكِنُنِي أَنْ أَذْهَب‌َ اِلَی مسجدِ النَّبِي‌ّ وحيداً؟ مي‌تواني تاكسي يا اتوبوس سوار شوي. يُمْكِنُك‌َ رُكُوب التَّكْسي أو الحافِلَة.
ايستگاه اتوبوس يا تاكسي كجاست؟ أَيْنَ مَحَطَّة‌ُ (موقف) الباصات‌ِ أو التَّكْسِي؟
ايستگاه اتوبوس يا تاكسي در ابتداي همين خيابان است. تَقَعُ مَحَطَّة‌ُ الباصات‌ِ أو التَّكْسِي في بِدايَة‌ِ هذا الشَّارِع‌ِ. سبحان الله! اين گنبد سبز متعلق به چه كسي است؟ سبحان‌َ اللَّه‌ِ! هذه القبة الخضراء لِمَن‌ْ؟ اين گنبد سبز متعلق به حرم پيامبر اكرم است. هذه القبة الخضراء للنبي‌ّ المكرَّم.
داخل حرم شريف نبوي مي‌شويم و نماز مغرب را به جماعت مي‌خوانيم.
نَدْخُل‌ُ الحرم النبويّ الشريف فَنُصَلِّي المغرب‌َ بالجماعة‌ِ. ستون توبه يا ستون ابي لبابه كجاست؟ أين‌َ عَمُودُ التَّوْبَة‌ِ أو عَمُود أَبي لُبابَة[2]؟ ستون توبه آنجاست. نزديک ستون دو ركعت نماز بخوان. هناك عمودُ التَّوْبَة‌ِ. صََل‌ِّ رَكْعَتَيْن‌ِ قُرْبَها. محل اذان گفتن بلال حبشي را هم زيارت كن. زُرْ مقام‌َ بلال الحبشي أيضاً. چرا زائران در اين مكان ازدحام كرده‌اند؟ لماذا ازدحَمَ‌َ الزَّوارُ في هذا المكان‌ِ؟ آنها در اطراف محراب و منبر پيامبر براي اداي نماز ازدحام كرده‌اند. ازدحم‌َ الزَّوار بجوارِ المحراب‌ِ و المنبر لأداءِ الصَّلاة‌ِ. محراب و منبر پيامبر كجاست؟ أين‌َ محراب‌ُ النَّبِي‌ّ و منبره؟ شما چرا به دنبال محراب و منبر پيامبر مي‌گرديد؟ لماذا تَبْحَثُون عَن‌ْ مِحْراب‌ِ النَّبِي‌ِّ و منبرِه‌ِ؟ زيرا آن حضرت فرمود بين محراب و منبر من (يا بين قبر و محراب من) باغي از باغهاي بهشت است. نَقْتَرِب‌ُ مِنْ محراب‌ِ النَّبي‌ِ و مِنْبَرِه‌ِ لاَّنَه‌ُ صلی الله عليه و آله قال: بين محرابي و منبري (أو بين قبري و محرابي) روضة‌ٌ مِنْ رياض‌ِ الجنة.
بوسيدن و لمس كردن محراب پيامبر
زائر عرب: شما چرا بر سنگهاي محراب و امثال آن دست مي‌كشيد و بسياري از شما آنها را مي‌بوسند. مگر نمي‌دانيد بوسه زدن بر سنگها حرام است، زيرا كاري عبث و بي فايده است؟! الزائرُ العربي: لماذا تمْسَحُون‌َ بأيديكم أحجارَ المحراب‌ِ و ما شابَهَها و إن كثيراً منکم يُقَبِّلُونهَا ألا تَعْلَمُونَ أنَّ تقبيل‌َ الأحجارِ حرام‌ٌ لانَّه‌ُ عَبَث‌ٌ ولا فائدة‌َ فيه؟! زائر ايراني: برادر گرامي، دوست دارم پاسخ شما را به تفصيل بيان كنم: الزَّائِرُ الاِيراني‌ُّ: أخي الكريم أَوَدُّ أن أجيبك‌َ بالتفصيل‌ِ. 1ـ اگر لمس كردن سنگها و بوسيدن آنها حرام است و كاري عبث محسوب مي‌شود و فايده‌اي ندارد پس چرا همه مسلمانان حجر الاسود را لمس مي‌كنند و مي‌بوسند؟ 1ـ اذا كان مَسْح‌ُ الاحجارِ و تقبيلُها حراماً لانَّه‌ُ عَبَث‌ٌ ولا فائدة فيه فلماذا يمسَحُ المسلمون‌َ بِأَيْدِيهم‌ْ حجرَ الاَسْوَد و يقَبِّلُونه‌ُ؟ 2ـ برادر عزيزم، ما در ايران بهترين سنگهاي مرمر را داريم باوجود آن در طول زندگيم يك مسلمان شيعي را نديده‌ام كه آن سنگها را ببوسد حتي اگر آن سنگ روي قبر عزيزترين فرد از نزديكانش نصب شده باشد. 2ـ لَدَيْنا في إيران أفضلُ أَحْجارِ الرُّخامِ و المرمرِ رَغْمَ ذلكَ لم أَجِدْ طوالَ حياتي أَنْ يُقَبِّلَها مسلمٌ شيعي‌ٌّ ولو كانَ الحجرُ موضوعاً عَلَی قبرِ أَعَزِّ أقاربِهِ. برادرم شرافت يك مكان به كسي است كه در آن مكان جاي دارد. اين مكان رفيع است زيرا رفيع‌ترين فرد از نظر جايگاه و منزلت در آن نشسته است. اگر برخي ازدوستان را مي‌بيني كه بر سنگهاي محراب پيامبر دست مي‌كشند و آن را مي‌بوسند دليل آن اين است كه اين محل، مكان فرود جبرئيل، و توقفگاه ملائكه والامقام و محل نزول آيات خداوند رحمان بر قلب پيامبر قريشي صلی الله عليه و آله است. يا أخي شرفُ المكان بالمكين فهذا المكان رفيع‌ٌ لانه جَلَسَ فيه أرفع الناس قدراً ومنزلة‌ً. و اِن‌ْ تَرَ بعض‌َ الاصدقاءِ يَمْسَحُون‌َ بأيديهم أحجارَ المحراب‌ِ و يقبّلونها سببه هو أنَّها مهبط جبريل و موقف الملائكة الكرام و موضع نزول آيات الرحمن علی قلب النبي القرشي صلی الله عليه و آله و سلَّمَ. برادرم اگر اجازه بدهي برايت دو بيت از يك شاعر عرب مي‌خوانم. أخي الكريم لو تسمح لي أنشدك بيتين من شاعر عربي‌ّ. اشكالي ندارد بفرماييد. لابأس‌َ تفضل. 1ـ أَمُرُّ عَلَی الدِّيار ديارِ سَلْمی أُقَبِّل‌ُ ذا الجدار و ذا الجدارا 2ـ و ما حب‌ُّ الدِّيارِ شَغفْن‌َ قلبي ولكن حب‌ُّ من‌ْ سَكَن‌َ الديارا 1ـ بر اين ديار يعني ديار سلمي مي‌گذرم. آنگاه اين ديوار و آن ديوار را مي‌بوسم. 2ـ عشق به اين ديار قلب مرا شيفته نكرده است بلكه عشق به ساكن اين ديار مرا واله‌و شيدا كرده است. و نيز در نثر عربي آمده است كه عشق به ديوارها در من نيست بلكه عشق به ساكنان ديوارها درون من است. و قد قيلَ في النَّثْرِ العربي: ما بِي حب‌ُّ الحيطان‌ِ و لكِن‌ْ شغفاً بِالقُطَّان‌ِ و لا عشق‌ُ الجُدران و لكن شوقاً اِلَی السُّكَّان‌ِ. سخنان شما ارزشمند و منطقي است و من به آن ارج می‌نهم. كلماتُك‌َ غالية‌ٌ و منطقيَّة‌ٌ و أَنا أُثَمِّنُهَا. زائر ايراني: نزديك در خروجي مسجد النبي سه اتاق مي‌بينيم كه درون هر اتاق قبري است و روي هر قبر پارچه سبزي قرار دارد ، قبر پيامبر كداميك از اين سه قبر است؟ الزَّائِرُ الاِيراني‌ُّ: عند باب الخروج نری ثلاث‌َ غرف و في كل غرفة قبر و علی كل قبر قماش أخضر أَي‌ٌّ منها هو قبرُ النَّبِي‌ِّ؟ زائر عرب: قبر اول متعلق به پيامبر صلی الله عليه و آله و سلم است. الزائرُ العربي‌ّ: القبر الأول للنبي صلی الله عليه و آله و سلم. *
زيارت ائمة بقيع
بعد أداء صلاة الفجر في الحرمِ النبويّ نَخْرُجُ مُسرعين‌َ نحو البقيع‌ِ لأنه قد حُدِّدَ موعدٌ قصيرٌ في الصَّباح‌ِ الباكرِ و في العصر لدخول الرِّجال‌ِ. فيزدحم‌ُ الناس‌ُ أمام‌َ أبواب‌ِ البقيع‌ِ. در بقيع جمع کثيری از صحابه و شخصيتهای مشهور دفن شده اند از جمله: لقد دُفِن في البقيع جمعٌ كثير من الصحابة والشخصيّات المعروفة، منهم: عموی پيامبر، عباس بن عبد المطلب و ابراهيم پسر پيامبر است. ـ عمّ النبيّ العباس بن عبدالمطّلب، وابن النبيّ (صلّي الله عليه وآله و سلم) إبراهيم. در بقيع قبور شريف ائمه، يعني امام حسن مجتبي( در 28 صفر، سال 50 هجری به شهادت رسيد) ، امام زين العابدين (شهادت 25 محرّم، سال 95 هجری)، امام محمدباقر (شهادت 7 ذيحجّه، سال 112 هجری)، امام جعفر صادق (شهادت 25 شوّال، 148 هجری) را كه هزاران درود و ثنا بر آنان باد ـ زيارت مي‌كنيم. نَزُورُ في البقيع‌ِ قُبورَ الائمة‌ِ يعني الامام‌َ الحَسَن‌َ المُجْتَبَي (اِسْتِشْهاد 28 صفر، سنة 50 هجريّة)، الامام زين العابدين (اِسْتِشْهاد 25 محرّم، سنة 95 هجريّة)، الامام محمداً الباقر(اِسْتِشْهاد 7 ذي الحجّة، سنة 112 هجريّة)، الامام جعفراً الصَّادق (اِسْتِشْهاد 25 شوّال، 148هـ)، عَلَيْهِم آلاف‌ُ التَّحيَّة‌ِ و الثَّناء.
علاوه بر آن، قبور فاطمه بنت اسد (مادر امام علي عليه السلام)، عباس بن عبد المطلب عموي‌پيامبر، همسران پيامبر و اولاد آن حضرت و ام البنين همسر امام علي عليه السلام را زيارت مي‌كنيم. فضلاً عَن‌ْ ذلك نزورُ قبورَ فاطمة بنت أسد أمّ الامام عَلِي‌ّ عليه السلام و العباس بن عبد المطلب عمّ النَّبي و زوجات رسول الله و أولاده عليهم السلام و أم البنين زوجة الامام علي‌ّ عليه السلام. در برابر اين آرامگاههاي شريف
مي‌ايستيم و شروع به خواندن زيارتنامه
نَقِف‌ُ أمام‌َ هذه‌ِ المضاجع الشريفة فنبدأ بقراءة الزيارات.
آنجا قبر عمه‌های پيامبر اکرم و ام البنين همسر امام علي عليه السلام است. هناک قبورُ عَمَّتَي رسولِ اللهِ و أم البنين زوجة الإمام علي‌ّ عليه السلام. مساجد هفتگانه (سبعه)
كي به ديدن مساجد هفتگانه (سبعه) مي‌رويم؟ متی نَرُوحُ لزيارة المساجد السبعة؟ انشاء الله بعد از ظهر امروز از اين مساجد ديدن خواهيم كرد. اِن‌ْ شاءَ اللَّه‌ُ بعدَ الظهر اليوم نزورُ هذه المساجد. لطفاً در باره اين مساجد برايم توضيح دهيد. مِنْ فضلکَ أَوْضِحْ لي أکثر حَوْل هذه المساجدِ. مساجد سبعه مجموعه ای از مساجد کوچک هستند که تعداد واقعی آنها شش مسجد است که برخی عقيده دارند مسجد قبلتين که از آنجا دورتر است به آنها اضافه می‌شود و تعداد آنها هفت مسجد می‌شود. هي مجموعة مساجد صغيرة عددها الحقيقي ستة و ليس سبعة ولكنها اشتهرتْ بهذا الاسم، ويري البعض أن مسجد القبلتين الذي يبعد عنها يُضاف إليها فيصبح عددُها سبعةً. اين مساجد کوچک در ناحيه غربی کوه سلع در بخشی از خندق که مسلمانان در سال پنجم هجری برای دفاع از مدينه منوره حفر کردند، واقع شده اند. تَقَعُ هذه المساجدُ الصغيرةُ في الجهة الغربية مِنْ جبل سلع عند جزء من الخندق الذي حفره المسلمون للدفاع عن المدينة المنورة سنة خمس للهجرة. اين مساجد به ترتيب از شمال به جنوب عبارتند از: هذه المساجد علي التوالي من الشمال إلي الجنوب هي:
1- مسجد الفتح. 2- مسجد سلمان الفارسي. 3-
مسجد أبي بكر. مسجد فتح مسجد فتح يا احزاب در دامنه غربی کوه سلع بر روی تپه ای در محل چادری که برای رسول اکرم نصب شده بود، بنا شده است. بُنِي مسجد الفتح أو (الأحزاب) فوق رابية في السفح الغربي لجبل سلع، في موقع خيمةٍ ضُرِبَتْ لرسول الله صلي الله عليه و آله سلم. برخی عقيده دارند وجه تسميه بدين سبب بوده که در خلال جنگ احزاب، محل نماز پيامبر اکرم بوده و يا به دليل نتيجه جنگ بوده که فتح و پيروزی نصيب مسلمانان شده و سوره فتح در آنجا نازل شده است. يَرَي البَعْضُ إلی أنَّهُ سُمِّي بهذا الاسم لأنَّهُ كانَ خلالَ غزوةِ الأحزابِ مُصَلًّي لِرَسُولِ اللهِ، أَوْ لأنَّ تلكَ الغزوةَ كانَتْ في نتائِجِهَا فَتْحاً عَلَي المسلمينَ و نزول سورة الفتح فيها.
مسجد سلمان فارسي در فاصله سی متری جنوب مسجد فتح بنا شده است. اين مسجد به نام صحابی بزرگوار سلمان فارسی صاحب نظريه حفر خندق برای حفاظت از مدينه منوره، نامگذاری شده است. بُنِي مسجد سلمان الفارسي علي بُعْد ثلاثين متراً من جنوبي مسجد الفتح. سُمي باسم الصحابي الجليل سلمان الفارسي صاحب فكرة حفر الخندق لتحصين المدينة المنورة.
مسجد امام علي بن أبي طالب (عليه السلام)
اين مسجد در شرق مسجد حضرت زهرا سلام الله عليها و بر روی تپه ای قرار دارد. يقع هذا المسجد شرقي مسجد فاطمة الزهراء سلام الله عليها علي رابية. در روايات آمده که امام علی عليه السلام در اين محل عمرو بن عبد ود را که در جنگ احزاب از خندق گذشت، به قتل رساند. لقد ورد فی الروايات أنَّ الإمامَ علياً عليه السلام قَتَلَ في هذا الموقع عمرو بن عبد ود الذي اِجْتازَ الخندقَ في غزوة الأحزاب.
مسجد فاطمه زهرا (سلام الله عليها) مسجد فاطمه زهرا در کنار مسجد اميرالمؤمنين علی عليه السلام قرار دارد. مساحت اين مسجد 12 متر مربع است. يَقَعُ مسجدُ فاطمة الزهراء (سلام الله عليها) بجوار مسجد أمير المؤمنين علي عليه السلام. مساحة هذا المسجد اثنا عشر متراً مربعاً. * مسجد قبا
مسجد قبا اولين مسجدی است که در اسلام بنا شده است. مسجد قباء هو أول مسجد بُني في الإسلام. پيامبر اکرم صلی الله عليه وآله و سلم هنگامی که به مدينه رسيدند با دست خود در ساخت مسجد و گذاشتن سنگهای اوليه آن مشارکت کردند. سپس اصحاب آن حضرت، مسجد را تکميل کردند. فقد خَطَّه الرسول صلي الله عليه وآله و سلم بيده عندما وَصَلَ المدينةَ مهاجراً من مكة، وشارك في وضع أحجاره الأولي ثم أَكْمَلَهُ الصحابةُ. رسول خدا هر از چندی به اين مسجد سر می‌زد تا در آن نماز را اقامه کند. در روايت آمده است که هرکه در اين مسجد نماز را بگزارد اجر عمره از آن اوست. كان رسولُ اللهِ (صلي الله عليه وآله و سَلَّمَ) يَقْصُدُهُ بينَ الحين والآخر لِيُصَلِّيَ فيه، وقد جاء في الحديث (مَنْ أَتَي مسجدَ قُباء فَصَلَّي فيه صلاةً فَلَهُ أجرُ عُمْرَة). خداوند سبحان می‌فرمايد: «مسجدی که از روزاول بر اساس تقوی بنا شده سزاوارتر است که افرادی در آن قيام کنند که دوست دارند پاک باشند و خداوند پاکان را دوست دارد.» قال تعالي: (لَمسجدٌ أُسِّسَ عَلَي التَّقوي مِنْ أَوَّلِ يومٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فيهِ رجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا واللهُ يُحِبُّ المُتَطَهِّرينَ)
ديگر مساجد مدينه منوره اين مسجد ، «قبلتين» ناميده شده زيرا مسلمانان يک نماز را به سمت دو قبله بجا آوردند. آيه تغيير قبله از بيت المقدس به بيت الله الحرام در سال دوم هجرت نازل شد. سُمِّي بمسجد القبلتين لأن المسلمين صَلُّوا فيه صلاةً واحدةً إلي قبلتَيْنِ. نَزَلَتْ آيةُ تحويلِ القبلة من بيتِ المقدس إلي بيت الله الحرام في العام الثاني للهجرة. گفته شده پيامبر اعظم شانزده يا هفده ماه به سمت بيت المقدس نماز گزارده است. خداوند سبحان ، در سال دوم هجری، دو ماه قبل از جنگ بدر در حالی که آن حضرت در حال ادای نماز ظهر بود، به تغيير قبله به سمت کعبه فرمان داد. قيلَ بأن النبيَّ (صَلَّي الله عليه و آله و سلم) صَلَّي إلي بيتِ المقدس ستة عشر شهراً أو سبعة عشر وأَمَرَهُ اللهُ تعالي بالتَّوَجُّهِ إلي الكعبة المعظمة فيه قبل معركة بدر بشهرينِ في السنة الثانية للهجرة وهو في صلاة الظهر.
مسجد غمامه[3] (مصلی) در ناحيه جنوب غربی مسجد النبي در فاصله پانصد متری باب السلام واقع شده است. اين مکان آخرين جايي بود که رسول خدا نماز عيد را بجای آورد. وجه تسميه آن بدين سبب است که گفته می‌شود تکه ابری مانع رسيدن نور خورشيد به آن حضرت در نماز عيد شد. يقع مسجدُ الغمامة (المصلي) في الجهة الغربية الجنوبية للمسجد النبوي الشريف، علي بُعْدِ 500 متر باب السلام، وكان هذا المكانُ آخرَ المواضع التي صَلَّي بِها الرسولُ (صَلَّي الله عليه و آله و سلم) صلاةَ العيد. سُمِّي بالغمامة لِمَا يُقالُ مِنْ أنَّ غمامةً حَجَبَتِ الشمسَ عن رسولِ اللهِ (صَلَّي اللهُ عليه و آله و سلم) عندَ صلاتِهِ. مسجد اِجابه (مباهله)
يَقَعُ مسجد الإجابة (أو المُبَاهلة) شمالي البقيع و في الجهة الشمالية الشرقيَّة من المسجد النبويّ. گفته شده: اين مسجد، اجابه ناميده شده زيرا رسول خدا در آن محل دو رکعت نماز بجا آورد و اموری را از خدا درخواست نمود خداوند هم آنها را به آن حضرت عطا فرمود. قيل: سُمِّي بالإجابة لأنَّ رسولَ اللهِ (صلي الله عليه وآله و سلم) صَلَّي فيه ركعتَيْنِ ثم سَأَلَ اللهَ أموراً ، فأعطاه إياها ربُ العالمين. و گفته شده مباهله بين پيامبر (صلی الله عليه و آله و سلم) و هيأت نصارای نجران در اين مسجد اتفاق افتاده است. به طوری که رسول خدا همراه با امير المؤمنين، فاطمه، حسن وحسين (عليهم السلام) بدان محل آمدند. سپس هيأت نصارای نجران در آخرين لحظه از ترس وقوع عذاب عقب نشينی کردند. و قِيلَ: إنَّ المُباهلةَ وَقَعَتْ بينَ النبي (صلی الله عليه و آله و سلم) و وَفْدِ نصاری نجران في هذا المسجدِ. حيثُ جاءَ رسولُ اللهِ (صلي الله عليه وآله و سلم) ومَعَهُ أميرُ المؤمنين وفاطمة والحسن والحسين (عليهم السلام)، ثُمَّ تَراجَعَ وَفْدُ نصارَی نَجْران في اللَّحْظَةِ الأخيرة ِ خوفاً مِنْ وقوعِ العذابِ. مسجد امام علی بن ابی طالب (عليه السلام) اين مسجد در ناحيه غربی مسجد نبوی و در فاصله چهارصد متری حرم قرار دارد. اين مسجد از مکانهايی است که امام علی (عليه السلام) نماز عيد را در آنجا اقامه نمود. يَقَعُ المسجدُ بالجهة الغربية من المسجد النبويّ، علي بُعْدِ 400م منه. وهو من المواضع التي صَلَّي فيها العيدُ في هذا الموضع. مسجد ابی ذر اين مسجد در ناحيه شمالی و در فاصله 900 متری مسجد نبوی واقع است. اين مسجد به نام صحابی جليل القدر ابی ذر غفاری نامگذاری شده است. يقع هذا المسجد في الجهة الشمالية للمسجد النبوي علي بعد 900 متر منه. و قد سُمِّيَ باسم الصحابي الجليل أبي ذر الغفاريّ. اين مسجد نامهای ديگری نيز دارد. از جمله مسجد سجده، مسجد شكر. وجه تسميه آن به سبب سجده شکر پيامبر (صَلَّي اللهُ عليه و آلهِ وسلَّم) در آن محل است. زيرا جبرئيل به آن حضرت بشارت داد هرکه بر او صلوات بفرستد ، خداوند هم بر او صلوات می‌فرستد و هرکس بر او سلام کند خداوند هم بر اوسلام می‌کند. و له أسماءٌ عدَّةٌ منها مسجدُ السجدةِ ومسجد الشكر. سُمِّیَ بذلک لسجودِ النبيّ صَلَّي اللهُ عليه و آلهِ وسلَّم في موضعهِ سجدة الشكر. لأنَّ جبريلَ بَشَّرَهُ بأنَّ مَنْ صَلَّي عليه، صلي اللُه عليه، ومَنْ سَلَّمَ عليه، سَلَّمَ اللهُ عليه. مسجد رد الشمس مسجد (رد الشمس) در شرق مسجد قبا قرار دارد. و حدود يک کيلومتر از آن دور است. يَقَعُ مسجدُ (رَدِّ الشمسِ) في شرقي مسجد قباء. و يَبْعُدُ عنه حوالي كيلومتر واحد تقريباً. اين مسجد در ميان اهل آن محله مشهور است به اينکه خورشيد برای علی بن ابی طالب (عليه السلام) برگردانده شد تا نماز عصر را ادا کند. زيرا به سبب خوابيدن پيامبر (صلّی الله عليه وآله و سلم) بر ران او، نماز عصر ايشان قضا شد. سپس پيامبر دعا فرمود تا خداوند خورشيد را برگردانَد و خداوند دعای آن حضرت را اجابت فرمود. هذا المسجد مشهور عند أهل تلك المحلة بأنه الذي رُدَّتْ فيه الشمسُ لعليِّ بن أبي طالب (عليه السلام) لأداء صلاة العصر بعد أن فاتَتْهُ بسببِ نوم النبيِّ (صلی الله عليه و آله و سلم) عَلَی فَخْذِهِ، فَدَعَا (صلی الله عليه و آله و سلم ) اللهَ أن يَرُدَّها، فاستجابَ اللهُ دعاءَهُ. مشربه ام ابراهيم چاهی است که در کنارش مسجدی وجود دارد که پيامبر اکرم (صلّي الله عليه وآله و سلم) در آن سکونت داشت. مشربة أُمّ إبراهيم هي بئرٌ وبجنبها مسجد كان النبيّ (صلّي الله عليه وآله و سلم) يسكن هناك. اين مکان در شرق مسجد قبا قرار دارد که سه کيلومتر از مدينه منوره فاصله دارد. امروزه اين منطقه شربيات نام دارد. يقع هذا المکان في شرقي قباء، و التي تبعد ثلاث كيلومترات عن المدينة المنورة، حيث تسمّي اليوم بـ(شربيات). مشربه ام ابراهيم، مسکن پيامبر (صلّي الله عليه وآله) و مارية قبطيّه مادر ابراهيم پسر نبيّ اكرم بود. آن حضرت، وی را دور از منازل ديگر همسرانش جای داده بود. کانَتْ مشربةُ أُمّ إبراهيم مسكن النبيّ (صلّي الله عليه وآله و سلم) و مارية القبطيّة أمّ إبراهيم ابن النبيّ الأكرم لأنَّ النبيَّ (صلّي الله عليه وآله) أَسْكَنَها بعيدةً عن ضَرَّاتِها. در اين مکان نماز و دعا مستحب است. يُسْتَحَبُّ فيه الصَّلاةُ والدعاءُ. امروزه مشربه و قبرها را ديواری احاطه می‌کند که مانع زيارت از محل می‌شود. هذه الأيام أحاطَتِ المشربةَ والمقابرَ سورٌ يَمْنَعُ مِنْ زيارةِ المحلِ.
در منطقه احد منطقه أحد در کجا واقع شده است؟ أين تَقَعُ منطقة أُحُد؟ منطقه أحد در شمال مدينه منوره در فاصله پنج کيلومتری واقع شده است. تَقَعُ مِنْطَقَةُ أُحُد في شمال المدينة المنورة عَلَي بُعْدِ خَمْسَةِ كيلومتراتٍ. منطقه احد متشکل از رشته کوههايی پی در پی و متصل به هم، با قله‌ها و دره‌های متعددی است. منطقةُ أُحُد مُکَوَّنَةٌ مِنْ سلسلة الجبالِ المُتَرادِفَة المتصلة متعددة القِمَمِ والشِّعْاب. اين رشته کوهها هشت کيلومتر امتداد دارند. و عرض آنها دو کيلومتر از ناحيه شرقی و بيشتر از سه کيلومتر از ناحيه غربی است. تَمْتَدُّ هذه السلسلةُ ثمانيةَ كيلومتراتٍ. وعَرْضُهُ كيلومتريْنِ مِنَ الناحيةِ الشرقيةِ وأكثر من ثلاثةِ كيلومتراتٍ من الناحية الغربيَّةِ.
نام اين کوه با واقعه ای تاريخی ارتباط دارد که در سال سوم هجری اتفاق افتاد. و غزوه احد به نام اين کوه نامگذاری شد.
يَرْتَبِطُ اسمُ هذا الجبلِ بِوَقْعَةٍ تاريخيَّةٍ حَدَثتْ في السَّنَةِ الثَّالِثَةِ لِلْهِجْرَةِ وسُمِّيَتْ غزوةُ أُحُد بِاسْمِ هذا الجبلِ. ميدان اين جنگ، محوطه ای ممتد بود بين قاعده جنوبی کوه و کوه عينين که تقريباً يک کيلومتر از آن دورتر است که «جبل الرماة: کوه تير اندازان» ناميده می‌شود. كانَ ميدانُها السَّاحةَ المُمْتَدَّةَ ما بينَ قاعدتِهِ الجنوبيَّةِ الغربيَّةِ وجَبَلِ عَيْنين الذي يَبْعُدُ عَنْهُ کيلومتراً واحداً تقريباً ويُسَمَّي أيضاً (جبل الرُّمَاةِ). قريش و هم پيمانان قريش به مدينه آمدند تا از مسلمانان انتقام بگيرند و به خونخواهی کشتگان خود در جنگ بدر که در سال دوم هجرت اتفاق افتاد ، برخيزند. فقد زَحَفَتْ قُرَيْش وحلفاؤها إلي المدينة لِتَنْتَقِمَ من المسلمينَ وتثأرَ لِقَتْلاها في غزوةِ بدرٍ التي وقعتْ في السَّنةِ الثانية للهجرة. رسول خدا (صلي الله عليه وآله و سلم) تير اندازان را بر کوه عينين قرار داد و به آنها توصيه کرد هر موقعيتی که پيش آمد آن مکان را ترک نکنند تا زمانی که فرمان آن حضرت به آنها برسد. وَضَعَ رسولُ الله (صلي الله عليه وآله و سلم) الرماةَ علي جبل عينين وأوصاهم ألاَّ يُغادِرُوهُ مهما كانتِ الظروفُ حتي يأتيهم أمرُه. جنگ آغاز شد و کفه ترازوی پيروزی مسلمانان برتر شد و مشرکان شروع به گريختن کردند. دارَتِ المعركةُ ورجحَتْ كفةُ المسلمين وبدأ المشركونَ بالهربِ. بيشتر تيراندازان پنداشتند جنگ به نفع مسلمانان به پايان رسيده در نتيجه از کوه پايين آمدند و به ندای اميرخود توجهی نکرده، شروع به جمع آوری غنائم کردند. ظَنَّ معظمُ الرُّماةِ أنَّ المعركة حَسَمَتْ لصالح المسلمين فنزلوا من الجبل ولم يلتفتوا لنداءات أميرهم. وبدؤوا يجمعون الغنائم. خالد بن وليد فرمانده سپاه مشرکان فرصت را غنيمت شمرد و سواران خود را به سرعت از اطراف کوه جمع کرد و سپس تير اندازان را غافلگير کردند و آنها را به قتل رساندند. سپس از پشت به مسلمانان حمله کردند. در نتيجه صفوف مسلمانان در هم ريخت و هفتاد نفر از آنان از جمله حمزه عموی پيامبر نيز به شهادت رسيد. انتهز قائد فرسان المشركين خالد بن الوليد الفرصة واِلْتَفَّ بفرسانِهِ بسرعة من حول الجبل وفاجَؤُوا بقيةَ الرماةِ فَقَتَلُوهم ثم هاجموا المسلمين مِنْ خلفِهم فَتَشَتَّتْ صفوفُهم واسْتُشْهِدَ منهم سبعونَ ـ وكان منهم حمزة عم رسول الله (صلي الله عليه وآله و سلم). سپس مشرکان عقب نشينی کردند. و شهدا در همان محل نبرد در حد فاصل قاعده کوه احد و کوه عينين به خاک سپرده شدند. ثم اِنْسَحَبَ المشركون ودُفِنَ الشُّهداء في موقع المعركة عند قاعدة جبل أُحُد بينه وبين جبل عينين.
اُسْتُشْهِدَ سبعونَ مسلماً منهم حنظلةُ غسيلُ الملائكة الذي تَزَوَّجَ في الليلة التي سَبَقَتْ معركة أُحُد. و هو في الرابعة و العشرين مِنْ عُمْرِهِ. سپس رسول خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) فرمود : من با چشم خودم ديدم ملائکه، حنظله را می‌شستند. بنابراين حنظله (غسيل الملائكه) ناميده شد. فقال رسول الله (صلی الله عليه و آله و سلم): لقد رأيتُ بأمِّ عيني بأنَّ الملائكةَ تَغْسِلُ حنظلةَ فَسُمِّي حنظلة بـ(غسيل الملائكة).
اماکن حج
جايگاهها و اماكن حج در كجا واقع
است؟... أَيْنَ تَقَعُ مَواقِعُ الحجِّ و
أَماكِنُهُ؟
«كعبه» در مكه قرار دارد.
الكَعْبَةُ المُشَرَّفَةُ تَقَعُ في مكَّةَ
المُكَرَّمةِ. تقعُ الكعبة وسط
المسجد الحرام ويَبْلغ ارتفاعُها خمسة عشر
متراً وفي ضلعها الشرقي يَقعُ البابُ
مرتفعاً عن الأرض نحو مِتْرَيْنِ . اركان چهارگانه كعبه عبارتند
از: ركن حجر الاسود، ركن عراقی ، ركن شامی،
ركن يمانی و در بالای ديوار مشرف بر حجر
اسماعيل، ناودانی وجود دارد که از طلای خالص
ساخته شده است. 1- حجر الاسود 2- در کعبه
3- ناودان طلا 4- شاذَروان 5- حجر اسماعيل
(حطيم) 6- ملتزم 7- مقام حضرت ابراهيم 8-
رکن حجر الاسود 9- رکن يمانی 10- رکن شامی
11- رکن عراقی 12- پرده کعبه 13- خط قهوه
ای سنگ مرمر (اين خط نشانگر رسيدن به رکن حجر
الاسود است.) مهمترين مکانها در مسجد الحرام و
اطراف کعبه عبارتند از: أهم الأماكن في
المسجد الحرام وحول الكعبة هي:
مطاف: محوطه ای است با کف پوش
سنگ مرمر، که کعبه را احاطه می‌کند و طواف
کعبه در آن انجام می‌شود. المَطاف: وهو الذي
يُحِيطُ بالكعبةِ، وهو مَكْسُوٌّ بالرُّخام،
ويُطافُ فيه حولَ الكعبة.
حجر الأسود: موقعيت آن در ركن
جنوب شرقي كعبه است. اهميت حجر الأسود از آن
جهت است که آن را حضرت ابراهيم (عليه السلام)
نصب کرد تا حجاج طواف را از کنار آن آغاز
کنند. از ابن عباس نقل شده که در زمين چيزی از
بهشت جز حجر الاسود نيست.و آن گوهری از
گوهرهای بهشت است. الحجر الأسود: وموقعه بالركن
الجنوبي الشرقي من الكعبة، وأهمية الحجر
الأسود، أَنَّهُ مِنْ وَضْعِ إبراهيم (عليه
السلام) جَعَلَهُ بالكعبة ليبدأ الحجاجُ
الطوافَ مِنْ عندهِ. نُقِلَ عن ابنِ عباس
قوله: ليسَ في الأرضِ مِنَ الجنَّةِ إلا
الرُّكن الأسود فإنه جوهرةٌ مِنْ جواهر
الجنّةِ. شاذَروان: ديواری است با
روکش مرمر به ارتفاع پنجاه سانتی متر، متصل به
ديوار کعبه. شاذروان در اصل زمينی است که قريش
هنگام تجديد بنای کعبه، آن را از عرض ديوار
بنای کعبه کم کرده است. الشاذروان: وهو جدارٌ يُلاصق
جدارَ الكعبةِ مكسيٌ بالرُّخام ارتفاعُهُ
حوالي 50 سم، وأصلُ الشَّاذَروان هُوَ الأرضُ
التي أَنْقَصَتْهَا قريش مِنْ عَرْضِ جدارِ
أساسِ الكعبةِ حينَ أُعِيدَ بناؤُها.
مُلتَزَم: مكانی است بين حجر
الأسود و در كعبه. وجه تسميه آن بدين سبب است
که حاجی پايبند به دعا در آن مکان است. رسول
خدا (صلی الله عليه و آله و سلم) در آن مکان
دعا می‌کرد. المُلْتَزَم: وهو
مكان يقعُ بين الحجرِ الأسود وباب الكعبة
ويُسَمَّي بالملتزم لأنَّ الحاجَ يلتزمُ هذا
المكان للدعاء فيه، وكانَ رسولُ الله (صلَّي
اللهُ مقام
ابراهيم (مُصَلَّی): سنگی[4]
است که در سمت شرق كعبه واقع شده است.
مَقامُ إبراهيم (مُصَلَّي) و هُو حَجَرٌ
يقع إلي جهة الشرق من الكعبة.
کوه صفا: در شرق مسجد الحرام
قرار دارد.
جَبَلُ الصَّفا و يَقَعُ شَرْقِيّ
المَسْجِدِ الحَرامِ.
کوه مروه: مكانی است که در شمال
مسجد الحرام قرار دارد و در آنجا سالن مسقفی
وجود دارد كه بين صفا و مروه واقع شده كه
«مسعی» ناميده می‌شود.
المَرْوَةُ مَكانٌ يَقَعُ شماليّ المسجدِ
الحَرام. هُناكَ صالةٌ مُسَقَّفَةٌ بينَ
الصَّفا و المَرْوة يُسَمَّي المَسْعَي. مهمترين مکانها در اطراف مکه
عبارتند از: أهم الأماكن بضواحي مکة هي:
عرفات: دشتی وسيع است که جبل
الرحمه در شمال آن قرار دارد. زمينش شنزار، و
تقريباً 21 كيلومتر از مسجد الحرام دور است.
همه حجاج در يك روز از سال كه همان روز نهم
ذيحجه است در آنجا توقف می‌كنند.
چادرهای عرفات
مِنی: منطقهای است كه بين مكه
و مُزْدَلفه واقع است. مسجد خيف نيز در آنجا
قرار دارد. حجاج در شب‌های يازدهم و دوازدهم
ذيحجه در آنجا وقوف می‌كنند. «مِني» منطقةٌ تَقَعُ بينَ
مكَّةَ و المُزْدَلفة و بها مَسْجِدُ الخيفِ.
يَقِفُ فيه الحُجَّاجُ في لَيْلَتَيْ الحادي
عشر و الثاني عشر مِنْ ذي الحجَّةِ. مزدلفه: دشتی است بين
مِنی و عرفات.
«الُمزْدَلفةُ» وادٍ بينَ
مِني و عَرَفات.
قبل از غروب خورشيد و با قلبي محزون با رسول گرامي اسلام حافظي مي‌كنيم و به سوي مسجد شجره رهسپار مي‌شويم تا لباس احرام بر تن كنيم. قبل‌َ غُروب‌ِ الشَّمْس‌ِ وَ بِقَلْب‌ٍ حزين‌ٍ نُوَدِّع‌ُ الرَّسُول‌َ الكريم‌َ مُتَّجِهين‌َ نَحْوَ مَسْجدِ الشَّجَرَة ِلِنَلْبس‌َ ثِياب‌َ الاحرام‌ِ.
در مسجد شجره چرا اين مسجد ، شجره نام دارد؟ لماذا سُمِّيَ هذا المسجد بمسجد الشجرة؟ زيرا پيامبر اکرم (صلی الله عليه وآله و سلم) هنگام خارج شدن به سمت مکه به قصد عمره يا حج، در سايه درختی ـ که در محل کنونی اين مسجد بود ـ فرود می‌آمد و نماز را بجا می‌آورد سپس لباسهای احرام را بر تن می‌کرد. لأنَّ النبيَّ (صلي الله عليه وآله و سلم) كان ينزل تحت ظلِ شجرةٍ کانَتْ في مکانِ هذا المسجدِ ـ و يُصَلِّي عندَ خروجِهِ إلي مكةَ للعمرة أو الحج ثم يَلْبسُ مَلابسَ الإحرامِ. آيا اين مسجد نامهای ديگری نيز دارد؟هل يُطْلَقُ عَلَی هذا المسجدِ أَسْماءٌ أُخْرَی؟ بله نامهای ديگری نيز دارد از جمله: مسجد ابيار علي[5](عليه السلام)، ذي الحليفه[6]، ميقات، حسا و محرم. نعم، يُطْلَقُ عليه مسجدُ أَبيار علي (عليه السلام) و مسجد ذي الحليفة ومسجد الميقات، و الحسا و المحرم. لطفا در مورد اين مسجد بيشتر برايم توضيح دهيد. مِنْ فضلکَ أَوْضِحْ لي أکثر حَوْل هذا المسجدِ. اماکن وضو متصل به مسجد هستند به طوری که 567 حمام برای غسل، و512 دستشويی وجود دارد. و در قسمت غربی مسجد پارکينگهايی برای اتومبيلها و يک نخلستان وسيع دارد. تَتَّصِلُ بالمسجدِ مباني الوضوءِ حيثُ يحوي 567 حماماً للاغتسالِ و512 دورة مياه. وأُنْشِئَتْ في الجهة الغربية منه مواقفُ للسيارات وحديقةُ نخلٍ واسعةٌ. بعد از خواندن نماز مغرب و عشاء در مسجد شجره به سمت مكه رهسپار مي‌شويم. بَعْدَ أَداءِ صَلاة‌ِ المغرب‌ِ و العشاءِ في مسجدِ الشجرة‌ِ نَتَّجِه‌ُ نَحْوَ مكَّةَ المُكَرَّمَة‌ِ. در ساعات آخر شب به مكه مكرمه مي‌رسيم. نَصِل‌ُ اِلَی مكَّةَ المُكَرَّمَة‌َ في ساعات‌ٍ مُتَأَخِّرة‌ٍ مِنَ اللَّيْل‌ِ. سپس به هتل مي‌رويم. مدير هتل دستور مي‌دهد خدمة هتل، كيفها و وسايل را بردارند. ثُمَّ نَرُوحُ اِلَی الفُنْدُق‌َِ. فيأمرُ مُديرَ الفُنْدُق‌ِ الخُدَّام‌َ بِحَمْل‌ِ الحَقائِب‌ِ وَ الأَمْتعة‌ِ. پولها را در صندوق امانات می‌گذاريم. نضَعُ النُّقُودَ في صُنْدُوق‌ِ الأَمانات‌ِ. اكنون در نيمة شب اعمال عمره را آغاز مي‌كنيم. و الا´ن‌َ و في مُنْتَصَف‌ِ اللَّيْل‌ِ نَبْدَأُ أَعمال‌َ العُمْرَة‌ِ المُفْرَدَة‌ِ. لطفاً اعمال عمرة مفرده را برايم توضيح بده. مِنْ فَضْلِك‌َ أَوْضح‌ْ لِي أَعْمال‌َ العُمْرة‌ِ المُفْرَدَة‌ِ. اعمال عمره مفرده
اعمال عمرة مفرده عبارت است از: أَعْمال‌َ العُمْرة‌ِ المُفْرَدَة‌ِ هي: 1ـ احرام و آن عبارت است از اينكه همة لباسهاي دوخته شده خود را در ميقات ازتن بيرون می‌آوريم و لباسهاي احرام را مي‌پوشيم و نيت عمره مفرده می‌کنيم. 1ـ الاِحرام و هو أَنْ نَنْزع‌َ جميع‌َ ثيابِنا المخيطة‌ِ في الميقات‌ِ. فَنَلْبس‌ُ ملابس‌َ الاحرام‌ِ. و نَنْوي نِيَّةَ عُمرة المفردة. 2ـ طواف: سپس هفت بار به دور كعبه طواف عمره بجا مي‌آوريم. طواف را از حجرالاسود آغاز مي‌كنيم. 2ـ الطَّواف: فَنَطُوف‌ُ طواف‌َ العُمْرَة‌ِ سبعة أشواط‌ٍ حولَ الكعبةِ. يبدأ الطواف‌ُ مِن‌َالحَجَرِ الاَسْودِ.
3ـ نماز طواف: پس از آنكه نيت نماز طواف مي‌كنيم، دو ركعت نماز پشت مقام ابراهيم به جا مي‌آوريم.
3ـ صَلاة‌ُ الطَّواف‌ِ: و نُصَلِّي رَكْعَتَيْن‌ِ خَلْف‌َ مَقام‌ِ ابْراهيم‌َ بَعْدَ أن نَنْوِي لِصَلاة‌ِ الطَّواف‌ِ. 4ـ سعي بين صفا و مروه. 4ـ السَّعي‌ُ بينَ الصَّفا و المَرْوَة. هفت بار بين صفا و مروه سعي مي‌كنيم. َنَسْعَي بينَ الصَّفا و المروة‌ِ سبع مرَّات‌ٍ. [1] - (راح يروح) از واژگان فصيح است که در عاميانه نيز کاربرد وسيعی دارد. [2] أبو لبابة بشير بن عبد المنذر در سال نهم هجرت از رفتن به غزوه تبوک خودداری کرد ولی سرانجام پشيمان شد و خود را به يکی از ستونهای مسجد پيامبر بست و سوگند خورد تا خداوند توبه او را نپذيرد از خوردن و آشاميدن خودداری کند تا اينکه بعد هفت روز توبه او پذيرفته شد و اين آيه نازل شد «و آخرون اعترفوا بذنوبهم....» [3] غمامة در لغت به معنای ابر است. [4] سنگی با جای پای حضرت ابراهيم خليل الله است که درون محفظه ای جای داده شده است. [5] ابيار جمع بئر (چاه) است. امير المؤمنين علی عليه السلام در اين محل چاههايي حفر ، و سپس وقف نمود که هنوز هم حجاج و مردم مدينه از آب آن استفاده می کنند. [6] ذي الحليفة : نام منطقه ای است که مسجد در آن واقع شده است.
|
