 |
|
گنجينه اخلاق «جامع الدرر» (جلد دوم) عارف سالك آيت الله حاج سيد حسين فاطمى (ره ) - ۸ -
ترجمه : رفيد گفت : ابن
هبيره بر من غضب نمود و قسم ياد كرد كه مرا بكشد. از او فرار كردم و به
حضرت صادق (عليه السلام ) پناه بردم و قضيه خود را عرض نمودم . فرمود:
برو به طرف او و از طرف من به او سلام برسان و باو بگو كه : رفيد غلام
تو را به تو سپردم با زبان بد به او حرف مزن . عرض نمودم : فدايت شوم
! او مردى شامى و بد انديش است . فرمود: همانطور كه گفتم پيش او برو.
پس رو كردم و آمدم . در بيابان بين راه كه ميرفتم ، اعرابى كه قيافه
شناس بود به من رو كرد گفت كجا مى روى ؟ روى تو را روى كشته مى بينم .
پس گفت : دستت را به من بنما. بيرون آوردم . گفت : پاى مقتول مى بينم .
سپس گفت : جسد خود را هويدا ساز نشان دادم . گفت : جسد كشته مى بينم .
پس از آن گفت : زبانت را بيرون آور. بيرون آوردم . گفت : برو باكى بر
تو نيست زيرا كه در زبانت رسالت و پيامى هست كه اگر به كوه ها برسانى
مطيع تو مى گردند. به در خانه ابن هبيره رسيدم اذن خواستم . چون داخل
شدم بر او، گفت ، خائن به پاى خود آمده (مثلى است در عرب ) اى غلام !
شمشير و پوست بياور و امر كرد كتف مرا بستند و شمشير داران گرد من
ايستاده بودند براى اينكه گردنم را بزنند. گفتم : اى امير! تو مرا
نياوردى ، من خودم آمدم و مطلبى دارم كه آنرا ذكر مى نمايم . گفت :
بگو. گفتم : مرا در خلوت قرار بده . پس امر كرد حاضرين بيرون رفتند.
گفتم : جعفر بن محمد (عليه السلام ) به تو سلام مى رساند و مى فرمايد:
پناه دادم به تو مولاى تو را رفيد را مبادا آزارى به او برسانى . پس از
روى تعجب گفت . تو را به خدا جعفر بن محمد چنين فرموده و مرا سلام
رسانده ؟ قسم براى او ياد كردم . سه مرتبه همين سوال را از من نمود
همان جواب را گفتم . پس دستهاى مرا گشود و گفت : به اين اندازه قناعت
نمى كنم تا اينكه همان عمل كه من با تو كردم با من بنمايى . گفتم : هيچ
وقت دست به من اين عمل باز نمى شود و به خودم چنين اجازه نخواهم داد.
پس گفت : ممكن نيست مگر آنچه با تو كردم از اهانت ، با من بنمايى .
ناچار به گفته او عمل كردم . پس گفت : تمام امور من به دست تست هر نحو
بخواهى رفتار نما. از مرحوم ميرداماد نقل است كه اميرالمومنين (عليه السلام ) اين حرز را در خواب به او تعليم فرمودند: محمد رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) امامى و فاطمة بنت رسول الله صلوة الله عليها فوق راءسى و اميرالمومنين على بن ابى طالب وصى رسول الله صلوات الله و سلامه عليه و آله عن يمينى و الحسن و الحسين و على و محمد و جعفر و موسى و على و محمد و على و الحسن و الحجة المنتظر ائمتى صلوات الله و سلامه عليهم اجمعين عن شمالى و ابوذر و سلمان و المقداد و حذيفة و عمار و اصحاب رسول الله رضى الله تعالى عنهم من ورائى و الملائكة (عليهم السلام ) حولى والله ربى تعالى شاءنه و تقدست اءسمائه محيط بى و حافظى ، و حفيظى «والله من ورائهم محيط بل هو قرآن مجيد فى لوح محفوظ فالله خير حافظا و هو ارحم الراحمين .(229)» اشعار حكيم سنائى از كتاب انيس الادباء دو روباه با هم مصاحبت كردند. در راه با شيرى روبرو شدند ترسناك شده يكى از آندو گفت : راه خلاصى از اين شير چيست ؟ ديگرى جواب داد كه : من حيله اى خواهم كرد. شير گفت : چه خبر است ؟ روباه گفت : ما دو برادر هستيم گوسفندانى از پدر به ما ارث رسيده ، اين برادر به من ظلم مى كند، آمده ايم خدمت شما تا بين ما تقسيم كنى و حق خود را از ما بگيرى . شير گفت : در كجاست گوسفندان ؟ گفتند: در همين نزديكى . شير به اتفاق دو روباه روانه شد تا رسيدند بباغى ؛ يكى از آن دو گفت : من مى روم و گوسفندها را مى آورم پس داخل باغ شد و بيرون نيامد. ديگرى گفت : اين دير كردنش هم از ظلم اوست ، خيال ندارد گوسفندان را براى تقسيم بيرون بياورد، به اين بهانه كه او گوسفندان را بياورد داخل باغ شد. هر دو روباه رفتند بالاى بام و به شير گفتند: برگرد ما خودمان اصلاح كرديم . شير در غضب شد. دو روباه گفتند: خدا تو را بر ما مسلط نكند، ما قاضى نديده بوديم كه بغضب آيد در وقت اصلاح بين دو خصم مگر تو را. شير با حال خجالت و شرمندگى برگشت .(231) اشعار از بهايى قدس سره ، نقل از انيس الادباء فى كتاب اللطايف آورده اند كه مردى پيش ابوالعينا آمد و گفت : زنى دارم به غايت سليطه و زشت رو و بد خو و كهن سال و هميشه بيمار. ابوالعينا گفت : مشتاق مرگ او هستى ؟ گفت : نه والله ! ابوالعينا گفت چرا؟ گفت : مى ترسم از غايت شادى بميرم !(233) شعر : آورده اند كه خروسى را در نزد احوالى بسته بودند. او را گفتند: هيچ دانى كه مردم احول يكى را دو مى بينند گفت : اين غلط صريح و كذب محض است ؛ زيرا اگر چنين بود بايستى من اين دو خروس را چهار ببينم .(235) فيه ايضا خواجه غلامى را به بازار فرستاد تا انگور و انجير و انار و خرما بگيرد و بياورد. غلام رفت . پس از زمان درازى بازگشت و يكى از آن ها را آورد. خواجه غلام را سرزنش كرد كه : به جاى اينكه تو را پى يك كار مى فرستم چند كار انجام دهى و باز گردى ، دنبال چند كار مى رود فقط يكى را انجام مى دهى و مى آيى ؟ اتفاقا پس از چندى خواجه مريض شد. غلام را پس طبيب فرستاد. غلام رفت و با چند نفر برگشت . خواجه پرسيد: اينها كيانند؟ غلام گفت : براى سفارش آنروز، طبيب آوردم كه ترا علاج كنند و مطربى آورده ام كه اگر صحت يافتى براى تو ترانه آغازد و غسال آورده ام اگر بميرى ترا غسل دهد و نوحه گرى آورده ام كه نوحه خوانى كند و حفارى آورده ام كه گور تو را بكند و حافظ آوردم كه سر گورت قرآن ختم كند!(236) فيه ايضا: يكى نزد خليفه بغداد رفت كه : من پيغمبرم ! خليفه گفت : چه معجزه دارى ؟ گفت : هر چه خليفه اراده كند. گفت : تخم خربزه را پيش من بكار فى الفور سبز شود و خربزه آورد و پخته گردد تا خورده شود. گفت : چهار روز مرا مهلت ده . گفت : نه گفت : اى بى انصاف ! خدا را با وجود قدرت كامله چهار ماه مهلت مى دهى تا خربزه مى سازد و مرا چهار روز مهلت نمى دهى ؟ خليفه را از اين سخن خنده آمد و از او درگذشت . شجاعت (فى انيس الادباء قال فى امالى الصدوق (ره ): قال مالك بن انس : سمعت الصادق (عليه السلام ) يقول قيل لاءمير المومنين (عليه السلام ) لم لا تشترى فرسا عتيقا؟ قال (عليه السلام ): لا حاجة لى فيه ، اءنا لاء اءفر ممن كر على ولا اكر على من فر منى .(237) يعنى : مالك بن انس مى گويد: شنيدم از امام صادق (عليه السلام ) كه فرمود: عرض نمودند خدمت على (عليه السلام ) كه : چرا اسب كهن نمى خرى ؟ فرمود حاجت به او ندارم ؛ من فرار نمى كنم از كسى كه به من حمله كند و حمله نمى كنم به كسى كه فرار كند از من . كلامى از ربيع بن خثيم و يكى از حكما فيه اءيضا قيل لربيع بن خثيم : ما نراك تغتاب اءحدا؟ فقال : لست عن نفسى راضيا فانفرغ لذم الناس ثم اءنشد.(238) ترجمه : به ربيع بن خثيم گفتند: نديديم كه تو از احدى غيبت كنى . فرمود: من از نفس خودم راضى نيستم تا فرصت مذمت ديگران نمايم . ترجمه : پرسيدند از يكى از حكما: چگونه است كه مرد ثقيل (يعنى بدخو) سنگين تر است تحمل از او از حمل كردن بار سنگين ؟ جواب داد كه : بار سنگين را جسم و روح با هم حمل مى كنند ليكن مرد ثقيل حملش بر روح تنهاست و از همين جهت است كه عذاب روح المش شديدتر است از عذاب بدن . رباعى : اشعار ابو سعيد محدث قمى در هدية الاحباب اين ابيات را از ابو سعيد ابوالخير نقل مى كند. مولف گويد: سالها به خاطر داشتم كه به برادران سفارش كنم همان قسم كه بزرگان سفارش فرمودند در حفظ و رعايت بدن ، كه مركب نفس ناطقه است و تقويت آن براى عبادات و رياضات و غيره ، كه راكب مقدس را به مقصد برساند و ضعف و سستى عارض او نشود تا در راه بماند؛ همين قسم بايد توجه داشته باشد كه تا اندازه اى در مرمت آن اهتمام نمايد از حيث كميت و كيفيت در اطعمه و اشربه و البسه كه موجب سركشى و طغيان او نشود كه راكب را هلاك كند و موجب غفلت از حق شود. متاءسفانه آيه كريمه قل من حرم زينة الله الى آخر(242)در السنه و افواه از هر طبقه ، مايه فرو رفتن در آجيل خورى آنها گشته . تا اينكه برخوردم در حاشيه مكارم الاخلاق در خطاب جناب رسول (صلى الله عليه و آله و سلم ) به اسامة بن زيد كه در جلد اول جامع الدرر ذكر كرديم كه در آخر حديث مى فرمايد:يتاءولون كتاب الله على غير تاءويله ؛يعنى : تاءويل مى كنند كتاب خدا را بغير تاءويلش .
|
