سخنى با خواننده

از ديرباز حكما بر اهميت‏حواس در شناخت‏حقيقت انگشت نهاده و آن‏ها را مجارى‏علم دانسته و گفته‏اند: «من فقد حسا، فقد علما». اين رويكرد و توجه به نقش حواس،آنان را به تامل بيشتر و دريافت هاى ژرف ترى واداشته است. ليكن از اين ميان اندك شمارى‏كوشيده‏اند، اين مساله را از منظر تجربه بكاوند و بكوشند آنچه را مى دانند، ببينند و آنچه را در ذهن مى پرورانند، در عالم حس بنمايند.

علل اين كم مهرى، هر چه بوده، نتيجه آن كاستن از ارج تجربه و حقير پنداشتن نقش‏حس و اكتفا به تامل و تعمل عقلى بوده است. اما در كنار اين جريان غالب، فرزانگانى بوده‏اند كه فراتراز زمان خويش مى زيسته و چارچوب فكرى رايج را برآورنده نيازهاى خويش نمى‏ديده‏اند. اينان باهمه احترام به ميراث گذشتگان و بهره گيرى از آن، براى انديشه خود نيز ارزش قائل بوده و اين ميراث‏را نيازمند بازكاوى و نقد دانسته‏اند.

بوعلى سينا از اين گونه كسان بود و دليل پايايى نام و آوازه‏اش و ماندگارى آثارش،تامل جدى در نقش حواس و رويكرد تجربى اش در اين زمينه بود. نوشته‏هاى مفصلش گواه اين‏ادعاست. در اين نوشته ها، به حقيقت، با نگاه كالبدشكافى دقيق و تن كارشناسى خبره، حواس آدمى رابررسى و نحوه كسب معرفت از اين مجارى را بازگو مى‏كند. آنچه در اين آثار ممتاز است، نه نتايج كه‏نحوه و شيوه بررسى و سلوك تجربى فيلسوف ماست و خواندن آن‏ها و تامل در آن‏ها، براى هرحقيقت پژوهشى، درس آموز است.

گرچه تاكنون نوشته‏هاى مختلفى درباره بوعلى نوشته شده و جنبه‏هاى متنوع‏شخصيت و فكر او باز نمايانده شده است، همچنان كارهاى نشده در اين زمينه بسياراست كه نوشتار حاضر يكى از آن‏ها به شمار مى‏رود. جناب حجة الاسلام محمد تقي‏فعالى با تتبع در نوشته‏هاى متفرق اين فيلسوف و كنار هم گذاشتن و تجزيه و تحليل آن‏هاكوشيده است، جايگاه ادراك حسى از نظرگاه بوعلى را نشان دهد. گرچه مؤلف محترم‏كوشيده ست‏بانهايت دقت اين كار را به فرجام و كمال برساند، اما، به حقيقت، خواننده هوشيار كه آن‏روى سكه هر اثرى است، آن را با مطالعه انتقادى به كمال نزديك مى كند. سعى همه عزيزان كه درتدوين و نشر اين اثر سهيم بوده‏اند، مشكور باد.

والله الموفق.