5/7 - آنچه انسان را از زكام حفظ مى كند
528 - امام رضا (عليه السلام ):
هر كس مى خواهد در همه زمستان از زكام ايمن بماند، هر روز، سه لقمه عسل با موم آن بخورد. .. و نرگس ببويد؛ چرا كه از زكام ، ايمنى مى دهد. سياه دانه نيز چنين است .
اما اگر زكام در تابستان پيش آيد، در هر روز، يك خيار بخورد و از نشستن در آفتاب ، خوددارى ورزد.⁽⁶⁷⁵⁾
5/8 - آنچه براى درمان زكام ، سودمند است
529 - امام صادق (عليه السلام ):
پنبه اى را به روغن بنفشه آغشته مى كنى و به هنگام خفتن در نشيمنگاهت مى گذارى . به خواست خداوند، براى زكام ، سودمند است .⁽⁶⁷⁶⁾
530 - طب الائمه (عليهم السلام ):
- به نقل از ابراهيم بن ابى يحيى ، از امام صادق (عليه السلام ) -: از زكام نزد امام (عليه السلام ) اظهار ناراحتى كردم . فرمود: ((كرده اى از كرده هاى خداوند، و سربازى از سربازان خداست كه خداوند، آن را به پيكار با بيمارانى در تن تو برانگيخته ، تا آن را از جاى بركند. پس چون آن را از ميان بركند، بر تو باد به وزن يك دانگ ⁽⁶⁷⁷⁾ شونيز و نيم دانگ كندس ،⁽⁶⁷⁸⁾ كه آرد گردد و به بينى رانده شود. اين كار، زكام را از ميان مى برد. اگر هم مى توانى هيچ درمانى برايش به كار نگيرى ، اين كار را بكن ؛ چرا كه آن منافعى بسيار دارد.⁽⁶⁷⁹⁾
5/9 - فايده هاى عطسه
531 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
عطسه كردن ، براى بيمار، نشان بهبود و راحت بدن است .⁽⁶⁸⁰⁾
532 - امام صادق (عليه السلام ):
عطسه فراوان ، شخص را از پنج چيز، ايمن مى بخشد: نخستين آنها جذام است ؛ دوم ، بادهاى بدخيمى كه در سر و صورت ، جاى مى گيرند؛ سوم آن كه مايه ايمنى از ريزش آب در چشم مى شود؛ چهارم آن كه از سختى ⁽⁶⁸¹⁾ حفره هاى بينى مصونيت مى دهد؛ و پنجم آن كه از بيرون آمدن مو در چشم ، ايمنى مى دهد.⁽⁶⁸²⁾
533 - الفقه المنسوب للامام الرضا (عليه السلام ):
بدان كه علت عطسه آن است كه خداوند، چون بنده اى را نعمتى دهد و او سپاسگذارى از آن را از ياد ببرد، خداوند، بادى بر او چيره مى سازد كه در تن وى مى چرخد و سرانجام ، از سوراخهاى بينى او بيرون مى آيد و شخص ، خداوند را بر آن عطسه ، سپاس گويد و خدا، اين سپاس گفتن را سپاس آن نعمت قرار مى دهد. همچنين ، هيچ كس عطسه نمى كند، مگر اين كه غذايش گوارا مى شود.⁽⁶⁸³⁾
534 - كمال الدين :
- به نقل از نسيم ، بانوى خدمتگذار امام عسگرى (عليه السلام ) -: يك شب پس از ميلاد صاحب الزمان (عليه السلام )، هنگامى كه در حضور وى (امام زمان ) رسيدم و نزد او عطسه اى كردم ، به من فرمود: ((خدايت رحمت كناد!))
از اين دعا، شادمان شدم . پس به من فرمود: ((آيا به تو درباره عطسه ، مژده اى ندهم ؟)).
گفتم : چرا، سرورم .
فرمود: ((آن (به معناى ) در امان بودن از مرگ تا سه روز است )).⁽⁶⁸⁴⁾
535 - الكافى :
- از احمد بن محمد، از يكى از دوستانش نقل شده كه وى نيز مردى از اهل سنت روايت كرده است -: با ابو عبد الله (امام صادق (عليه السلام )) همنشينى داشتيم ؛ و به خداوند سوگند، مجلسى پر بارتر از نشست با او نديدم .
روزى به من گفت : ((عطسه از كجا بيرون مى آيد؟)).
گفتم : از بينى .
گفت : ((نادرست گفتى )).
پرسيدم : فدايت شوم ! از كجا بيرون مى آيد؟
گفت : ((از همه بدن ، آن سان كه نطفه از همه بدن ، سرچشمه مى گيرد و از آلت ، بيرون مى زند)).
سپس فرمود: ((آيا نمى بينى كه انسان چون عطسه مى كند همه اندام هايش تكان مى خورد؟ كسى كه عطسه كند، تا هفت روز از مرگ ، در امان است )).⁽⁶⁸⁵⁾
5/10 - عطسه زيانبار
536 - امام صادق (عليه السلام ):
هر عطسه اى براى بدن ، سودمند است ، تا زمانى كه شمار آنها از سه افزون نشده است ؛ اما چون از سه افزون شود، درد و بيمارى است .⁽⁶⁸⁶⁾
5/11 - آنچه براى عطسه هاى فراوان ، سودمند است
537 - مكارم الاخلاق :
- به نقل از ابوبصير -: امام صادق (عليه السلام ) فرمود: ((اگر دوست دارى كه عطسه هايت كم باشد، با روغن مرزنگوش ، انفيه كن )).
پرسيدم : به چه مقدار؟
فرمود: ((به مقدار يك دانگ )).
من ، اين كار را پنج روز انجام دادم و اين حالت در من از ميان رفت .⁽⁶⁸⁷⁾
5/12 - آنچه براى درمان سرفه ، سودمند است
538 - الكافى :
- به نقل از محمد بن اذينه -: مردى نزد امام صادق (عليه السلام ) از سرفه اظهار ناراحتى كرد، در حالى كه من نيز حضور داشتم . امام (عليه السلام ) به او فرمود: ((در كف دست خود، قدرى كاشم (نوعى زيره كوهى ) و به همان اندازه ، شكر بريز و براى يك يا دو روز، اين سفوف ⁽⁶⁸⁸⁾ را بخور.
پس از اين ماجرا، آن مرد را ديدم . گفت : تنها يك بار اين كار را انجام دادم كه آن حالت ، از ميان رفت .⁽⁶⁸⁹⁾
5/13 - آنچه سل مى آورد
539 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
(خوردن ) سر استخوان هاى نرم پرندگان ، سل مى آورد.⁽⁶⁹⁰⁾
540 - امام صادق (عليه السلام ):
خوردن ⁽⁶⁹¹⁾ ماهى ، سل ⁽⁶⁹²⁾ مى آورد.⁽⁶⁹³⁾
541 - الكافى :
- به نقل از سعد بن سعد -: به امام رضا (عليه السلام ) گفتم : ما اشنان ⁽⁶⁹⁴⁾ مى خوريم .
فرمود: ((ابوالحسن (امام كاظم (عليه السلام )) چون دست و دهان خود را مى شست ، لب هاى خويش را جمع مى كرد.⁽⁶⁹⁵⁾ در اين (گياه )، ويژگى هاى ناخوشايندى است : سل مى آورد، آب كمر را مى برد و زانوها را سست مى كند)).⁽⁶⁹⁶⁾
542 - الكافى :
- به نقل از سليمان جعفرى -: چنان بيمار شدم كه گوشت تنم تحليل رفت . در همين زمان ، (روزى ) بر امام رضا (عليه السلام ) - درودهاى خدا بر او باد - وارد شدم . فرمود: ((آيا خوش دارى كه گوشتت باز گردد؟)).
گفتم : آرى .
فرمود: ((يك روز در ميان ، حمام كن ، كه گوشتت باز مى گردد؛ اما مبادا به اين كار (به صورت روزانه ) عادت كنى ؛ چرا كه اعتياد به حمام ، سل مى آورد⁽⁶⁹⁷⁾.⁽⁶⁹⁸⁾
543 - غريب الحديث :
در حديث آمده : غبار دامن زن بدكار، سل مى آورد.⁽⁶⁹⁹⁾
5/14 - آنچه از سل ، پيشگيرى مى كند
544 - امام باقر (عليه السلام ):
پوشيدن موزه ،⁽⁷⁰⁰⁾ مايه ايمنى از سل است .⁽⁷⁰¹⁾
545 - امام صادق (عليه السلام ):
عادت داشتن به پوشيدن موزه ، مايه ايمنى از سل است .⁽⁷⁰²⁾
5/15 - آنچه براى درمان سل سودمند است
546 - طب الائمه (عليهم السلام ):
- به نقل از احمد بن بشاره -: حج گزاردم و به مدينه رفتم . آن جا وارد مسجد النبى (صلى الله عليه و آله و سلم ) شدم و به ناگاه ، امام كاظم (عليه السلام ) را ديدم كه در كنار منبر نشسته است . به او نزديك شدم ، بر سر و دستانش بوسه زدم و به او سلام كردم . او سلامم را پاسخ داد و فرمود: ((با بيمارى ات چطورى ؟)).
گفتم : هنوز، از آن در رنجم . من پيش تر، سل داشتم .
فرمود: ((اين دارو را در مدينه بگير، پيش از آن كه روانه مكه شوى ؛ چه ، در اين صورت ، در حالتى به مكه خواهى رسيد كه به اذن خداوند متعال ، بهبود يافته اى )). من دوات و كاغذ بيرون آوردم و او برايمان چنين املا فرمود: ((مقاديرى همانند از سنبل ، قاقله ،⁽⁷⁰³⁾ زعفران ، آككرا،⁽⁷⁰⁴⁾ بنج ⁽⁷⁰⁵⁾ و پلخم سفيد (خربق )⁽⁷⁰⁶⁾ و از همين پيمانه ، دو واحد گاوكشك (ابرفيون )⁽⁷⁰⁷⁾ برداشته ، آرد مى شود و بر پارچه اى حرير غربال مى گردد. آن گاه ، از آن با عسلى كه كف رويش برداشته شده ، خميرى ساخته مى شود و در هنگام خواب ، به اندازه يك نخود از آن در آب گرم (به بيمار) خورانده مى شود. از اين (محلول )، تنها سه شب نخواهى خورد كه به اذن خداوند (عزوجل ) بهبود خواهى يافت )).
من ، اين كار را انجام دادم و خداوند، بلا را از من راند و به اذن خداوند متعال ، بهبود يافتم .⁽⁷⁰⁸⁾
5/16 - آنچه تنگى نفس مى آورد
547 - امام رضا (عليه السلام ):
پرخورى از تخم مرغ آب پز نفس تنگى و نفس بريدگى مى آورد⁽⁷⁰⁹⁾.⁽⁷¹⁰⁾
5/17 - آنچه براى درمان تنگى نفس ، سودمند است
548 - طب الائمه (عليهم السلام ):
- به نقل از مفضل بن عمر -: از امام صادق (عليه السلام ) پرسيدم : اى پسر پيامبر خدا! در هنگام راه رفتن ، نفس تنگى شديدى مرا مى آزارد تا جايى كه گاه در فاصله ميان خانه خود و خانه شما، دوبار مى نشينم .
فرمود: ((اى مفضل ! براى اين عارضه ، ادرار شتر شيرده بخور)).
من از آن خوردم و خداوند، بيمارى ام را زدود.⁽⁷¹¹⁾
5/18 - آنچه براى درمان ذات الجنب سودمند است
549 - صحيح البخارى :
- به نقل از ام قيس -: همراه با يكى از كودكانم و در حالى كه به سبب گلو درد، كام وى را با انگشت فشرده بودم ، بر پيامبر خدا وارد شدم . فرمود: ((چرا كام كودكان خود را چنين مى فشريد و بالا مى آوريد؟ بر شما باد كه از اين عود هندى ⁽⁷¹²⁾ بهره بريد. در اين چوب ، هفت درمان است كه يكى از آنها (درمان ذات الجنب ⁽⁷¹³⁾ است )).⁽⁷¹⁴⁾
550 - سنن الترمذى :
- به نقل از زيد بن ارقم -: پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) به ما فرمود: ((ذات الجنب را با بستك دريايى و روغن زيتون ، درمان كنيم )).⁽⁷¹⁵⁾
551 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
هر كس سداب ⁽⁷¹⁶⁾ بخورد و بر آن بخوابد، از سرگيجه و ذات الجنب ، ايمن باشد.⁽⁷¹⁷⁾
فصل ششم : دهان و دندان
6/1 - اشاره به حكمت نهفته در دهان و دندان
امام صادق (عليه السلام ): سبيل و لب ، در بالاى دهان قرار گرفته است تا مانع رسيدن آنچه از مغز فرو مى ريزد، به دهان شود، مبادا كه طعم خوراك و نوشيدن ، بر انسان ، ناگوار گردد و آن را وا گذارد...
دندان جلو تيز قرار داده شده است ؛ زيرا به واسطه آن ، كار قطع كردن صورت مى پذيرد؛ و دندان هاى آسيا، پهن قرار داده شده اند؛ زيرا آسياب كردن و جويدن ، به كمك آنها انجام مى گيرد؛ و نيش بلندتر است تا تكيه گاه دندان جانبى و دندان جلو باشد و به سان استوانه اى در يك مبنا.⁽⁷¹⁸⁾
553 - امام صادق (عليه السلام ):
- خطاب به مفضل بن عمر -: اى مفضل ! در اين آسياهايى كه براى انسان قرار داده شده است ، بينديش . برخى از آنها تيز هستند تا غذا را ببرند و قطعه قطعه كنند، برخى پهن اند تا غذا را بجوند و نرم كنند. هيچ يك از اين دو ويژگى ، مفقود نيستند؛ چرا كه به هر دو آنها نياز است .⁽⁷¹⁹⁾
ر. ك : ص 182 (اشاره به حكمت نهفته در حنجره ).
6/2 - بهداشت دهان و دندان
6/2 - 1 - خلال كردن
الف - تاءكيد بر خلال كردن
554 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل ، بر من به (پيام وحيانى درباره ) خلال ، نازل شد.⁽⁷²⁰⁾
555 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خوشا بر كسانى از امت من كه خلال كنند!⁽⁷²¹⁾
556 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
رحمت خداوند بر كسانى كه پس از غذا و در وضو، خلال مى كنند!⁽⁷²²⁾
557 - امام كاظم (عليه السلام ):
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: ((رحمت خدا بر خلال كنندگان !))
پرسيده شد: اى پيامبر خدا! خلال كنندگان چه كسانى اند؟
فرمود: ((آنان كه از غذا، خلال مى كنند؛ چه ، اگر چيزى از غذا در دهان بماند، تغيير مى كند و بويش فرشته را مى آزارد)).⁽⁷²³⁾
558 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خوشا به حال آنان كه از غذا، خلال مى كنند! بر فرشته ، هيچ چيز سخت تر از باقى مانده اى نيست كه در پى غذا خوردن ، در دهان بر جاى مى ماند.⁽⁷²⁴⁾
559 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خلال كنيد زيرا نزد فرشتگان ، هيچ چيز ناخوشايندتر از آن نيست كه در (لابه لاى ) دندان هاى انسان ، غذا ببيند.⁽⁷²⁵⁾
560 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
واگذاشتن خلال ، مايه سستى دندان هاست .⁽⁷²⁶⁾
561 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
دهانتان را با خلال كردن ، تميز كنيد.⁽⁷²⁷⁾
562 - امام باقر (عليه السلام ):
كعبه از آنچه از نفسهاى مشركان با آن روياروى مى شود،به درگاه خداوند ناليد. پس خداوند، بدان وحى كرد كه : ((اى كعبه ! شادمان باش ؛ زيرا كه براى تو مردمانى را جايگزين اين قوم خواهم ساخت كه با شاخه هاى درخت ، خلال مى كنند)).
هنگامى كه خداوند، محمد (صلى الله عليه و آله و سلم ) را برانگيخت ، توسط جبرئيل ، سفارش مسواك زدن و خلال را به او وحى كرد.⁽⁷²⁸⁾
563 - امام صادق (عليه السلام ):
جبرئيل به سفارش بر مسواك ، خلال و حجامت ، بر پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) نازل شد.⁽⁷²⁹⁾
564 - امام صادق (عليه السلام ):
هر كس غذايى بخورد، پس از آن خلال كند؛ و هر كس چنين نكند، مشكل (بهداشتى ) پيدا خواهد كرد.⁽⁷³⁰⁾
565 - مكارم الاخلاق :
از امام كاظم (عليه السلام ) روايت شده است : منادى اى از آسمان ندا مى دهد: ((خداوندا! خلالان و متخللان رابركت ده !))
سركه ، به سان مردى درستكار براى اهل خانه دعاى بركت مى كند.
(راوى مى گويد:) گفتم : فدايت شوم ! مقصود از ((خلالان )) و ((متخللان )) چيست ؟
فرمود: ((كسانى كه در خانه هايشان سركه (خل ) هست و كسانى كه خلال مى كنند)).⁽⁷³¹⁾
ب - منافع خلال كردن
566 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خلال كنيد؛ زيرا آن ، پاكيزگى است و پاكيزگى به ايمان فرا مى خواند و ايمان به همراه دارنده اش در بهشت است .⁽⁷³²⁾
567 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
در پى غذا خوردن ، خلال كنيد؛ چرا كه مايه سلامت دندان هاى نيش ⁽⁷³³⁾ و نواجد⁽⁷³⁴⁾ (آسيا) است و براى انسان ، جلب روزى مى كند.⁽⁷³⁵⁾
568 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
در پى غذا، خلال كنيد و آب در دهان بچرخانيد؛ چرا كه مايه سلامت دندان هاى نيش و آسياست .⁽⁷³⁶⁾
569 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خلال كنيد؛ چرا كه دهان را تميز مى كند و مايه سلامت لثه است .⁽⁷³⁷⁾
570 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
خلال كنيد؛ چرا كه مايه سلامت (دندان هاى ) نيش و نواجذ است .⁽⁷³⁸⁾
571 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
- از سفارش هاى ايشان به امام على (عليه السلام ) -: اى على ! خلال كردن ، تو را محبوب فرشتگان مى سازد؛ چرا كه فرشتگان ، از بوى دهان كسى كه پس از غذا خلال نمى كند، آزرده مى شوند.⁽⁷³⁹⁾
572 - الكافى :
- به نقل از احمد بن عبد الله اسدى ، از مردى ، از امام صادق (عليه السلام ) -: پيامبر خدا، خلالى به جعفر بن ابى طالب داد و فرمود: ((اى جعفر! خلال كن ، كه اين كار، موجب بهداشت دهان (يا فرمود: لثه ) و سبب جلب روزى است )).⁽⁷⁴⁰⁾
573 - الكافى :
- به نقل از وهب بن عبد ربه -: امام صادق (عليه السلام ) را ديدم كه خلال مى كرد. به او نگريستم . فرمود: ((پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) هم خلال مى كرد؛ و اين كار، دهان را خوش بو مى كند)).⁽⁷⁴¹⁾
574 - امام صادق (عليه السلام ):
خلال كردن پس از (خوردن ) غذا، لثه ها را محكم مى كند، روزى مى آورد و بوى دهان را خوش مى سازد.⁽⁷⁴²⁾
ج - آداب خلال كردن
575 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
هر كس خلال مى كند، (پس مانده ها را) بيرون افكند. هر كس چنين كند، كار خوبى كرده است و هر كس چنين نكند، (بر او) ايرادى نيست .⁽⁷⁴³⁾
576 - امام صادق (عليه السلام ):
مبادا كسى از شما آنچه را با آن خلال مى كند، فرو دهد؛ چرا كه شكم كلن ،⁽⁷⁴⁴⁾ از آن مى خيزد.⁽⁷⁴⁵⁾
577 - امام صادق (عليه السلام ):
آنچه زبانت را بر آن چرخاندى و از (لاى دندان ) بيرون كشيدى ، فرو ده ؛ ولى آنچه را با خلال بيرون كشيدى ، بيرون افكن .⁽⁷⁴⁶⁾
578 - امام كاظم (عليه السلام ):
- به فضل بن يونس -: اى فضل ! زبان خويش را در دهان بچرخان . آنچه را در پى زبانت به حركت در آمد، اگر خواستى ، بخور، و آنچه را با خلال (بيرون كشيدى و) خوش نداشتى ، بيرون افكن .⁽⁷⁴⁷⁾
579 - امام كاظم (عليه السلام ):
بايسته خلال ، آن است كه زبان خويش را در دهان بچرخانى و آنگاه ، جابه جا كنى و سپس (از لاى دندان ها) بيرون آورى و از دهان ، بيرون افكنى .⁽⁷⁴⁸⁾
580 - الكافى :
- به نقل از فضل بن يونس -: امام كاظم (عليه السلام )، نزد من ناهار خورد. چون از خوردن فراغت يافت ، خلال آوردند. گفتم : فدايت شوم ! اندازه اين خلال چيست ؟
فرمود: ((اى فضل ! از آنچه در دهانت مانده است ، هر چه زبان خويش را بر آن مى چرخانى ، بخور؛ اما هر چه را در جاى خود محكم شده است ، با خلال بيرون آور و از آن پس نيز خود، انتخابگرى . اگر خواستى ، آن را مى خورى ⁽⁷⁴⁹⁾ و اگر خواستى ، بيرون مى افكنى .⁽⁷⁵⁰⁾
581 - المحاسن :
- به نقل از فضل بن يونس كاتب -: امام كاظم (عليه السلام )، در پى كارى براى حسين ابن يزيد، نزد من آمد. گفتم غذايمان آماده است . دوست دارم نزد ما غذا بخورى . فرمود: ((ما غذاى ناگهانى (بدون دعوت قبلى ) را مى خوريم )).
سپس ، فرود آمد و من براى وى ، ناشتايى آوردم و دستمالى نيز روى پاى وى گذاردم . او دستمال را برداشت و به كنارى انداخت . سپس خورد.
آن گاه به من فرمود: ((اى فضل ! آنچه را در بالاى كام و كناره هاى دهان مانده است ، بخور؛ اما آنچه را لابه لاى دندان هاست ، نخور)).⁽⁷⁵¹⁾
582 - امام حسين (عليه السلام ):
امير المؤ منان ، به ما فرموده بود كه به هنگام خلال كردن ، آب ننوشيم ، مگر پس از سه بار چرخاندن آن در دهان .⁽⁷⁵²⁾
583 - مكارم الاخلاق :
از فضل بن يونس رسيده كه از امام كاظم (عليه السلام )، درباره اندازه خلال پرسيد. فرمود: ((اين كه سر آن را بشكنى ⁽⁷⁵³⁾ تا لثه را خونى نكند)).⁽⁷⁵⁴⁾
د - چيزهايى كه خلال كردن با آنها روا نيست
584 - امام صادق (عليه السلام ):
پيامبر خدا از اين كه با نى و (ساقه ) نازبويه خلال شود، نهى فرمود.⁽⁷⁵⁵⁾
585 - امام صادق (عليه السلام ):
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) ، از خلال كردن با (چوب ) انار، آس ‍ ونى ، نهى كرد و فرمود: ((اينها، رگ خوره را تحريك مى كنند)).⁽⁷⁵⁶⁾
586 - امام صادق (عليه السلام ):
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم )، به هر چه بدان دست مى يافت ، خلال مى كرد، مگر به برگ درخت خرما و نى .⁽⁷⁵⁷⁾
587 - امام كاظم (عليه السلام ):
به ساقه سبزى و شاخه انار خلال نكنيد؛ چرا كه رگ جذام را فعال مى كنند.⁽⁷⁵⁸⁾
6/2 - 2 - شستشوى دهان و بينى
588 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
شستشوى دهان و بينى ، از فطرت (توحيدى ) است .⁽⁷⁵⁹⁾
589 - امام على (عليه السلام ):
شستشوى دهان و بينى ، سنت و مايه پاكى دهان و بينى است و انفيه كردن ، مايه سلامت سر و پاكسازى بدن و همه انواع سر درد است .⁽⁷⁶⁰⁾
590 - امام كاظم (عليه السلام ):
پنج چيز درباره سر، از سنت هاست و پنج چيز هم درباره تن .
اما آنچه درباره سر است ، مسواك زدن ، گرفتن سبيل ، از هم گشودن موها از ميانه سر و شستشوى دهان و بينى است .
آنچه درباره تن است : ختنه كردن ، تراشيدن موى زهار، زدودن موهاى زير بغل ، كوتاه كردن ناخن ها، و زدودن پليدى مخرج است .⁽⁷⁶¹⁾
591 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
بايسته است كسى از شما در چرخاندن آب در دهان و بينى ، مبالغه ورزد؛ چرا كه اين كار، مايه آمرزش براى شما و باعث گريز شيطان است .^{(762 )}
592 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
چون آب در بينى چرخاندى ، همه را بيرون بريز.⁽⁷⁶³⁾
593 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
هر گاه كسى از شما وضو گرفت ، به سوراخ ‌هاى بينى آب ببرد و سپس ، همه را بيرون بريزد.⁽⁷⁶⁴⁾
594 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
دو بار محكم يا سه بار (به صورت عادى ) بينى را خالى كنيد.⁽⁷⁶⁵⁾
6/2 - 3 - مسواك زدن
الف - تاءكيد بر مسواك زدن
595 - امام صادق (عليه السلام ):
مسواك زدن ، از سنت هاى پيامبران است .⁽⁷⁶⁶⁾
596 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
مسواك زدن ...از فطرت (توحيدى ) است .⁽⁷⁶⁷⁾
597 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل ، آن اندازه مرا به مسواك زدن سفارش ميكرد كه ترسيدم دندان هايم يك به يك بريزد و بى دندان شوم .⁽⁷⁶⁸⁾
598 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل ، آن اندازه مرا به ... مسواك زدن سفارش مى كرد كه گمان بردم آن را واجب قرار خواهد داد.⁽⁷⁶⁹⁾
599 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل ، چندان مرا به مسواك زدن سفارش كرد كه بر دندان هايم ترسيدم .⁽⁷⁷⁰⁾
600 - پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل ، هيچ نزد من نيامد، مگر كه مرا به مسواك زدن سفارش كرد كه تا جايى كه ترسيدم اين كار بر من و امتم واجب شود.⁽⁷⁷¹⁾
601 - امام صادق (عليه السلام ):
مسواك زدن ، از سنتهاى فرستادگان (الهى ) است .⁽⁷⁷²⁾
602 - امام صادق (عليه السلام ):
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) ، آن هنگام كه مردم ، دسته دسته به دين درآمدند، فرمود: (((طايفه ) ازد كه نازك دل ترين و خوش دهان ترين مردم اند، به آنان (مسلمانان ) در پيوستند)).
گفته شد: اى پيامبر خدا! ((نازك دل ترين )) را فهميديم ، اما چرا ((خوش دهان ترين ))؟
فرمود: ((از آن رو كه اين طايفه ، در روزگار جاهليت ، مسواك مى زدند)).⁽⁷⁷³⁾
603 - امام باقر و امام صادق (عليه السلام ):
خواندن دو ركعت نماز با مسواك ، با فضيلت تر از هفتاد ركعت بدون مسواك است .⁽⁷⁷⁴⁾
604 - امام باقر (عليه السلام ):
اگر مردم مى دانستند كه مسواك زدن چه (فضيلت و فوايدى ) دارد، آن را با خود به بستر مى بردند.⁽⁷⁷⁵⁾
ب - نكوهش ترك مسواك زدن
605 - پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله و سلم ):
چرا شما را با دندان هاى زرد مى بينم ؟ چرا مسواك نمى زنيد؟⁽⁷⁷⁶⁾
606 - پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله و سلم ):
جبرئيل نزد من آمد و گفت : اى محمد چگونه در حالى كه مسواك نمى زنيد، بر شما نازل شويم ؟⁽⁷⁷⁷⁾
607 - الخصال :
از ابو يحيى واسطى ، از كسى كه اين راوى از او نام برده ، نقل شده كه وى به امام صادق (عليه السلام ) گفته است : آيا همه اين خلق را از مردم مى دانى ؟
فرمود: ((از اين ميان ، آنان را كه مسواك نمى زنند و در جاى تنگ ، چهار زانو مى نشينند (فضاى وسيع ترى را مى گيرند) و... بينداز)).^{(778 )}