گلهاى روشنائى
۳۶۵ سخن براى روشنى همه روزها

گردآورنده : مجيد بابكي رستكي

- ۴ -


حدود سازش با مردم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مُقاربَةُ النّاسِ فِى اءخْلاقِهِم اءَمْنٌ مِنْ غَوائِلِهِم .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
با مردم يكرنگ بودن ، سبب ايمنى از كينه هاى آنهاست .(101)

حسابرسى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلاَ وَ مَا يَصْنَعُ بِالدُّنْيَا مَنْ خُلِقَ لِلاخِرَةِ؟ وَ ما يَصْنَع بِالْمالِ مَنْ عَمَّا قَلِيلٍ يُسْلَبُهُ، وَ تَبْقَى عَلَيْهِ تَبِعَتُهُ وَ حِسابُهُ؟
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هشدار! آن كس كه براى جهان ديگر آفريده شده است با دنيايش چه كار باشد و آن كه به زودى ثروتش را باز مى ستانند و تنها حسابرسى و رنج هايش براى او مى ماند؛ ثروت به چه كارش مى آيد؟ (كه در جهان آخرت آن چه كه باعث نجات انسان مى شود اعمال انسان است اگر اعمال انسان خوب باشد رستگار است ولى اگر اعمال انسان بد باشد...)(102)

احسان خداوند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما كانَ اللّهُ لِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بابَ الشُّكْرِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بابَ الزّيادَة ، وَ لالِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بابَ الدُّعآء وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بابَ الا جابَة ، وَ لا لِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بابَ التَّوْبَةِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ باب الْمَغْفِرَةِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
شدنى نيست كه خداوند سپاس را به روى بنده اى در بگشايد و فزونى را به رويش در فرو بندد، دعا را در بگشايد و پذيرش را در فرو بندد، يا توبه را در بگشايد و آمرزش را در فرو بندد.(103)

حسن تدبير

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِذا اءراد اللّه بَعيدٍ خَيرا اَلْهَمَة الا قتصادَ و حُسنَ التدبير.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر گاه خداوند خوبى بنده اى را بخواهد، ميانه روى در معيشت و حسن تدبير در زندگى را به وى الهام مى كند.(104)

حق خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَقَلُّ ما يَلْزَمُكُمْ لِلِّهِ سُبْحانَهُ اَن لاتَسْتَعيِنُوا بِنِعَمِه عَلَى مَعاصِيهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كمتر حقى كه از خداوند بر گردن داريد اين است كه نعمت هاى او را ابزار گناه مسازيد.(105)

حقيقت جهاد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَإ نِّ الجِهادَ بابٌ مِنْ اءبْوابِ الْجَنَّةِ، فَتَحَهُ اللّهُ لِخاصَّةِ اءوْلِيائِهِ وَ هُوَ لِباسُ التَّقْوى وَ دِرْعُ اللّه الحَصينَةُ وَ جُنَّتُهُ الْوَثيقَةُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
پس به حقيقت جهاد، درى است از درهاى بهشت كه خدا به روى برگزيده دوستان خود گشوده است ؛ و جامه تقوى است ، كه بر تن آنان پوشيده است . زره استوار الهى است كه آسيب نبيند؛ و سپر محكم اوست كه تير در آن ننشيند.(106)

حق يكى است

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَا اخْتَلَفَتْ دَعْوَتانِ اِلاّ كانَتْ اِحْداهُما ضَلالَةً.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر گاه در مورد امرى واحد، دو ادعاى مختلف وجود داشته باشد، ناچار يكى از آن دو، گمراهى (باطل ) است .(107)

خالى كردن كينه

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
طُوبى لِمَن خلا عَنِ الغِل صدره و سلم مِنَ الغش قبله .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خوشا به حال كسى كه سينه اش را از كينه (مردم ) خالى كند و دلش را از بدانديشى برهاند.(108)

خردمند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلعاقِلُ مَن وَعَظَهُ التَجارِبُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خردمند كسى است كه از تجربه هاى زندگى پند و سر مشق بياموزد.(109)

خردمند و نادان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
العاقِلُ يَجْتَهِدُ فى عَمَلِهِ وَ يُقَصِّرُ مِنْ اَمَلِهِ - و الجاهِلُ يَعْتَمِدُ عَلى اَمَلِهِ وَ يُقَصِّرُ مِنْ عَمَلِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خردمند در كارش مى كوشد و از آرزوهايش مى كاهد، ولى نادان بر آرزوى خويش اعتماد مى كند و از عملش مى كاهد.(110)

خشنودى از كار بدكاران

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلرّاضى بِفِعْلِ قَوْمٍ كَالدّاخِلِ فيهِ مَعَهُمْ. وَ عَلى كُلِّ داخِلٍ فى باطِلٍ اثِمانِ إ ثْمُ العَمَلِ بِهِ وَ إ ثْمُ الْرِّضا بِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر كس كه به كار گروهى از مردم خرسند باشد، مانند آن است كه در آن كار با آنها همراهى كرده است ؛ و هر كس كه در كارى نادرست همراهى كند، براى او دو گناه خواهد بود: گناه همكارى در آن كار نادرست ، و گناه رضايت دادن به انجام آن .(111)

خشنودى خداوند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِلهِى لَوْ اَدْخَلْتَنِى نارَكَ لَمْ اَقُل اَنّها نارٌ، اَقُولُ اَنَّها جَنَّتِى لاَِنَّ رِضاكَ جَنَّتى ، فَاَينَما اَنَْزلْتَنِى اَعْرِفُ رِضاكَ فِيهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
حضرت على عليه السلام در ضمن مناجاتى به خدا عرض مى كند:
اى معبود من ! هرگاه تو مرا در آتش دوزخت وارد سازى ، نمى گويم آن آتش است . بلكه مى گويم آن بهشت من است ، زيرا خشنودى تو، بهشت است . در هر كجا كه مرا وارد كنى ، رضاى تو را در آن مى شناسم .(112)

خوبى دنيا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لاخَيْرَ فى الدُّنْيا اِلاّ لِرَجُلَيْن : رَجُلٍ اءَذْنَبَ ذُنُوبا فَهُو يَتَدارَكُها بِالتَّوبَةِ، وَ رَجُلٍ يُسارِعُ فى الْخَيراتِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دنيا فقط براى دو شخص خوب است :
شخصى كه گناهانى كرده و مى خواهد با توبه جبران كند و شخصى كه به سوى كارهاى نيك شتابان است .(113)

خضوع به خاطر خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ اقْصُدوا السُّهُولَةَ، وَ اعْمَلُوا فِيما بَيْنَكُمْ بِالمَعْرُوفِ مِنَ القَولِ وَ الفِعْلِ، وَ اسْتَعْمِلُوا الخُضوُعَ وَ اسْتَشْعِرُوا الْخُوْفَ وَ الا سْتِكانَةَ للّه ، وَ اعْمَلُوا فيما بَينَكُم بِالتَّواضُعِ وَ التَّناصُفِ وَ التّباذُلِ وَ كَظْمِ الغَيْظِ فَإ نَّها وَصِيَّةُ اللّه ، وَ إ يّاكُمْ وَ التَّحاسُدِ وَ الا حْقادِ، فِإ نَّهُما مِنْ فِعْلِ الجاهِلِيةِ ((وَ لِتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغِدٍ وَ اتَّقُو اللّهَ اِنَّ اللّهَ خَبيرٌ بِما تَعْمَلُونَ)).
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
(اى مؤ منان ) متوجه هموار كردن كارها باشيد و با هم در گفتار و كردار خوب باشيد، و براى خدا خضوع بكار بريد و ترس خدا را به دل گيريد، با يكديگر به تواضع و انصاف و بخشش و خشم خورى رفتار كنيد كه سفارشِ خداست ، مبادا به يكديگر حسد ورزيد و نسبت به هم كينه داشته باشيد، زيرا اين هر دو كار جاهليت است ، بايد (طبق فرمايش ‍ خداوند در قرآن ) هر كس بنگرد كه چه پيش مى فرستد براى فرداى (قيامت ) خود، تقواى خدا پيشه كنيد زيرا خداوند به آنچه مى كنيد آگاه است .(114)

خود را محاسبه قرار دهيد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
عِبادَ اللّهِ، زِنُوا اَنْفُسَكُم مِّنْ قَبْلِ اَنْ تُوزَنوُا، وَ حاسِبُوها مِن قَبْلِ اَن تُحاسَبُوا.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اى بندگان خدا، پيش از آنكه مورد سنجش واقع شويد خويشتن را بسنجيد و پيش از آنكه مورد محاسبه قرار گيريد به محاسبه نفس خود بپردازيد.(115)

خودشناسى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ لَمْ يَعْرِفْ نَفْسَهُ بَعُدَ عَنْ سَبيلِ النَّجاةِ وَ خَبَطَ فى الضَّلالِ وَ الْجَهالاتِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آن كس كه خود را نشناسد از راه سعادت و نجات دور افتاده و به گمراهى و نادانى گرفتار خواهد شد.(116)

خودشناسى و آخرين مرحله

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ عَرَفَ نَفسَه فَقَد اِنتَهى اِلى غايَةِ كُلَّ مَعرفةٍ وَ عِلْمٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه خودش را بشناسد به آخرين مرحله علم و معرفت نائل شده است (پس بايد به اين اصل توجه داشته باشيم كه انسان زمانى كه خود رانشناسد نمى تواند خدا را بشناسد ((من عرف نفسه فقد عرف ربه ))).(117)

خويشاوندان و...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اُنْظُروا ذَوِى اءرْحامِكُمْ فَصِلوهُمْ يُهَوِّنُ اللّه عَلَيْكُم الْحِساب .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
...خويشاوندان (و صاحبان ارحام ) خودتان را دريابيد و پيوندتان را با آنان محكم كنيد تا خداوند روز قيامت حسابرسى را بر شما سبك و آسان گيرد.(118)

درباره امانت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَقَدْ بَلَغَنى عَنْكَ اَمْرٌ اِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ اَسْخَطْتَ رَبَّكَ، وَ عَصَيْتَ اِمامَكَ، و اَخْزَيْتَ اَمانَتَكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
درباره تو خبرى به من رسيده كه اگر آن را انجام داده باشى پرودگارت را به خشم آورده اى و از امام خود نافرمانى كرده وامانت (فرماندارى ) خود را به رسوايى كشانده اى .(119)

درخواست از خدا

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آله ، وَ تَقَبَّلْ عَمَلى وَ ضاعِفهُ لى ، وَ اجْعَلْنى مِمَّنْ يُسارِعُ فى الْخَيراتِ، وَ يَدْعُوكَ رَغَبا وَ رَهَبا وَ اجْعَلْنى لَكَ مِنَ الْخاشِعينَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خدايا! درود فرست بر محمّد و خاندان او و عمل مرا بپذير و از زمره كسانى قرارم ده كه در كارهاى نيك شتابانند و تو را در حال بيم و اميد مى خوانند و مرا از خاشعان قرارم ده .(120)

در دوستى و دشمنى ...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
أَحْبِبْ حَبِيبَكَ هَوْنا ما، عَسى اءَنْ يَكُونَ بَغيِضَكَ يَوما ما، وَ اءبْغِضْ بَغيضِكَ هَوْنا ما، عَسَى اءنْ يَكُونَ حَبِيبَكَ يَوْما ما.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
در دوستى با دوست خود اندازه نگهدار، به خاطر آن كه شايد روزى با تو دشمن شود؛ و در دشمنى با دشمن خود نيز اندازه نگهدار، به خاطر آن كه شايد او نيز، روزى با تو دوست شود.(121)

درستى يقين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لَو صَحَ يَقِينُكَ لَما اسْتَبْدَلْتَ الفانِىِ بِالباقىِ وَ لابِعْتَ السَّينىِّءُ بالدِّنِى .
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اگر يقينت درست بود، هيچگاه فانى را با باقى عوض نمى كردى و گرانبها را به پست نمى فروختى .(122)

در ظاهر و باطن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
نَعَمْ هذا الظّاهِرُ، وَ ذلكَ الْباطِنُ، وَ اِنَّ اَمْرَنا هكَذا وَ اللّهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
آرى اين نان خشك در ظاهر است ، و آن غذاهاى متنوع در باطن است ، سوگند به خدا كارهاى ما همين گونه است .(123)

درهاى دعا گشوده است

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ اعْلَمْ اَنَّ الَّذى بِيَدِهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الاَْرْضُ قَدْ اَذِنَ لَكَ بِالدُّعاءِ وَ يَكْفُلُ لَكَ بِالاْ جابَةِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
و بدان كه آنكه گنجينه هاى آسمان و زمين در دست اوست تو را در دعا رخصت داده و پذيرفتن دعايت را نيز بر عهده نهاده است .(124)

دستور به كارهاى نيك

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَ اءمُرْبِالْمَعْرُوفِ تَكُنْ مِنْ اَهْلِهِ، وَ اءَنْكِرِ الْمُنْكَر بِيَدِكَ وَ لِسانِكَ، وَ بايِنْ مَنْ فَعَلَهُ بِجُهْدِكَ، وَ جاهِدْ فى اللّه حَقَّ جِهادِهِ، وَ لا تَاءخُذْكَ فِى اللّهِ لَوْمَةُ لائم ، وَ خُضِ الْغَمَراتِ لِلْحَقّ حَيْثُ كانَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به كار نيك دستور ده تا اهل آن گردى ، و كار زشت و ناپسند را با دست و زبانت انكار كن (و بدى آن را بيان دار) و از شخص زشتكار به كوشش خود جدا شو، و در راه خدا آن طور كه شايسته تلاش و جهاد در راه اوست مجاهدت كن ، و در اين راه از سرزنش و ملامت ملامتگران باك نداشته باش ، و به خاطر (يارى ) حقّ در هر جا كه باشد از تحمّل سختى هاو فرو رفتن در كام مشكلات خوددارى نكن .(125)

دفع مزه ايمان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لايَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الاْيمانِ حَتَّى يَدَعَ الْكِذْبَ جِدَّهُ وَ هُزْلَهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هيچ بنده اى مزه ايمان را درك نمى كندمگر وقتى كه دروغگويى را ترك كند خواه شوخى باشد يا جدى .(126)

دل نوجوان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنّما قَلْبُ الْحَدَثِ كَالا رْضِ الْخالِيَةِ ما اُلْقِىَ فيها مِنْ شَىْءٍ قَبِلَتْهُ، فَبادَرْتُكَ بِالاَدَبِ قَبْلَ اَنْ يَقْسُو قَلْبَكَ وَ يَشْغَلَ لُبُّكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان طى نامه اى به فرزندشان امام حسن عليه السلام فرمودند:
(فرزندم )! همانا دل نوجوان چون زمين نرم و خالى از كشت است كه هر آنچه (از تخم ادب و يا بى ادبى ) در آن افكنده شود آن را (در وجود خود) بپذيرد (و رشد دهد) و من به پرورش و ادب تو پراختم ، پيش از آنكه (ضمير) دلت سخت شود و نهاد و باطنت (با غير حق ) اشغال گردد (و به تصرف در آيد).(127)

دليل بر انگيختن پيامبران

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَبَعَثَ اللّهُ فيهِمْ رُسُلَهُ وَ واتَرَ اِلَيْهِمْ اَنْبيائَهُ لِيَسْتَاءْدُوهُمْ ميثاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَكِّروُهُمْ مَنْسِىَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْليغِ وَ يُثيرُوا لَهُمْ دَفائِنَ الْعُقُولِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند پيامبران خود را در ميان مردم بر انگيخت و آنها را پياپى بين مردم فرستاد، تا بشر را به اداء پيمان فطرت وادار سازند و نعمت هاى فراموش شده خدا را به آنان يادآورى كنند و با تلاش و تبليغات خود، نيروهاى نهفته عقل مردم را بر انگيزانند.(128)

دنيا سراى راستى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَّ الدُّنْيا دارُ صِدقٍ لِمَن صَدَقَها و دارُ عافِيَةٍ لِمَن فَهِمَ عَنها و دارُ غِنىً لِمَن تَزَوَّدَ منها...
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دنيا سراى راستى است براى كسى كه آن را به راستى و درستى تلقى نمايد، خانه ايمنى و سلامت است براى كسى كه آن را به درستى درك كند، جايگاه توانگرى است براى كسى كه از آن توشه بردارد...(129)

دنيا در نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قَدْ حَقَّرَ الدُّنْيا وَ صَغَّرَها وَ اَهْوَنَ وَ هَوَّنَها... وَ اَحَبَّ اَنْ تَغيبَ زينَتُها عَنْ عَيْنِهِ لِكَيْلايَتَّخِذَ مِنْه ا رِياشا، اءو يَرْجُوَ فيها مُقاما، اَهْضَمُ اَهلِ الدُّنْيا كَشْحا وَ اَخمَصُهُمْ مِنَ الدُّنْيا بَطنا، عُرِضَتْ عَلَيْهِ الدُّنْيا فَاءَبَى اَنْ يَقْبَلَها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
در بيان ويژگى هاى رسول اللّه صلى الله عليه و آله : دنيا را خوار ديد، و كوچكش شمرد، سبكش گرفت و هيچش به حساب آورد... دوست داشت كه زينت دنيا از ديده اش نهان شود تا از آن رختى گرانبها نگزيند و اميد ماندن در آن به دلش ننشيند. گاه او از همه مردم دنيا لاغرتر بود و شكم او از همه خالى تر. دنيا را به او نشان دادند، آن را نپذيرفت .(130)