مركز تعليمات اسلامي بصیر - كتابخانه معارف اسلامی - گلهاى روشنائى ۳۶۵ سخن براى روشنى همه روزها

دنيا مزرعه آخرت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ رِضِىَ نَفْسَهُ كَثُرَ الساخِطُ عَلَيْهِ. الصَدِقَةُ دَواهٌ مُنَْجعٌ اءَعْمالُ العِبادِ فى عَاجِلهِمْ، نُصبُ اءَعْيُنِهِمْ فى آجِلِهِمْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه خود خواه باشد دشمن زياد دارد، صدقه داروئى شفابخش است . اعمال و كارهايى كه بندگان در اين دنيا انجام مى دهند، روز قيامت در برابر چشمايشان خواهد بود.⁽¹³¹⁾

دنيا و آخرت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلدُّنيا وَ الاَّْخِرَةُ عَدُوّانِ مُتَفاوِتانِ وَ سَبِيلانِ مُخْتَلِفانِ، فَمَنْ اَحَبَّ الدُّنيا وَ تَوَلاّه ا اَبْغَضَ الاَّْخِرَةَ وَ عاداها، وَ هُما بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْربِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
دنيا و آخرت دو دشمن متفاوت و دو جادّه جداگانه اند. كسى كه دنيا را دوست دارد و به آن عشق مى ورزد، آخرت را دشمن و با آن عداوت مى ورزد، اين دو همچون مشرق و مغربند.⁽¹³²⁾

دنياى تلخ و شيرين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مِرارَةُ الدُّنْيا حَلاوَةُ الا خِرَةِ، وَ حَلاوَةُ الدُّنْيا مَرارَةُ الا خِرَةِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
تلخى دنيا شيرينى آخرت است (اگر انسان نفس خود را در اين دنيا تهذيب كند و اگرچه در اين راه سختى بكشد چون مى داند در آخرت ثمره اين تلخى شيرينى است تحمل مى كند) و شيرينى دنيا تلخى آخرت (و اگر انسان آخرت و دين خود را به دنيا بفروشد مسلما آخرت او تلخ خواهد بود).⁽¹³³⁾

دو نوع صبر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الصَّبْرُ صَبْرانِ، صَبْرٌ فِى الْبلاءِ حَسَنٌ جَميلٌ وَ اَحْسَنُ مِنْهُ الصَّبْرُ فى المَكارِمِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
بردبارى دو گونه است : يكى بردبارى در گرفتارى كه نيكو و زيباست و بهتر از آن بردبارى در مقابل محارم است .⁽¹³⁴⁾

ديندارى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَيُّهَا الْنّاس دينَكُمْ دينَكُمْ! تَمَسَّكُوا بِهِ وَ لايُزيلَنَّكُمْ وَ لايُرادَنّّكُم اَحَدٌ عَنْهُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اى مردم دينتان در دريابيد، سخت به آن چنگ زنيد و مراقب باشيد كه مبادا كسى شما را از آن بلغزاند و برگرداند.⁽¹³⁵⁾

دست پر

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
قَدِّمُوا مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ عَمَلِ الْخَيْر تَجِدوُهُ غدا.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر چه مى توانيد كار خير ذخيره نمائيد كه فردا(ى قيامت ) به دست شما مى رسد (يعنى دستگيرى خواهد كرد شما را).⁽¹³⁶⁾

رئيس اخلاق

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
التُّقىَ رَئِيسُ الاْ خلاقِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
پرهيزكارى رهبر اخلاق است .⁽¹³⁷⁾

دين دارى مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلْمُؤ مِنُ مَنْ وَقى دُينَهُ بِدُنْياهُ وَ الْفاجِرُ مَنْ وَقَى دُنْياهُ بِدِيْنِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مؤ من كسى است كه با دنيايش دين خود را حفظ مى كند، ولى گنه كار كسى است كه با دين خود در فكر نگهدارى دنياى خود است . (يعنى براى دنيا از دين خود مى گذرد).⁽¹³⁸⁾

راستگويى نشانه ايمان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
الا يمانُ اَنْ تُؤ ثِرَ الصِّدْقِ حَيْثُ يَضُرُّكَ عَلَى الكَذِبِ حَيثُ يَنْفَعُكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
نشانه ايمان ، آن است كه : راستگويى را، اگر چه به تو زيان برساند، بر دروغگويى ، اگرچه به تو سود برساند، مقدم بدارى .⁽¹³⁹⁾

راه حفظ آبرو

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ ضَنَّ بِعِرْضِهِ فَلْيَدَعِ الْمِراءَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه آبروى خود را دوست دارد بايد لجاجت را كنار بگذارد.⁽¹⁴⁰⁾

راه مرگ !

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ تَذَكَّرِ بُعْدَ السَّفَرِ اِسْتَعَدَّ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه توجه داشته باشد راه طولانى است خود را آماده مى كند.(يعنى براى آخرت خود توشه برمى دارد كه دنيا مزرعه آخرت است ).⁽¹⁴¹⁾

رستگار دو عالم

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَإ نَّ الْعامِلُ بِطاعَةِ اللّهِ وَ الحاكِمِ بِحُكْمِ اللّهِ لاوَحْشَةَ عَلَيهِ ((اوُلئكَ الَّذينَ لاخُوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ)) ((اوُلئِكَ هُمُ المُفْلِحُونَ)).
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هر كس به طاعت خدا عمل كند و به حكم خدا حكومت كند، هراسى ندارد، اينان را (به فرمايش قرآن ) خوف و اندوهى نيست و رستگاران (دو عالم ) هستند.⁽¹⁴²⁾

رتبه و مقام

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنْ اءرادَ مِنْكُمْ اءنْ يَعْلَمَ كَيْفَ مَنْزِلَتَهُ عِنْدَ اللّه فَلْيَنْظُرْ كَيْفَ مَنزِلَةَ اللّه مِنْهُ عِنْدَ الذَّنُوبْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مولاى متقيان على عليه السلام فرمود:
هر كدام از شما مردم اگر مى خواهد بداند چه مقام و رتبه اى در نزد خداوند دارد (راهش ‍ اين است كه ) نظاره كند و بنگرد به اين صحنه كه در برابر گناهان چه وضعى دارد؟ (آيا به سوى گناهان و منكرات و بدحجابى ها و بى بندوبارى ها و تهمت هاى ناروا به انسانهاى شريف مى رود؟ آيا نسبت به چنين اوضاعى بى تفاوت مى ماند؟ آيا خود نيز خداى ناكرده از مروّجين فساد و گناه مى شود؟ و يا اينكه به خاطر اطاعتِ فرمان خداوند در مسير سلامت روح و روان جامعه و پالايش آن از گسترش گناهان به اجراى فريضه امر به معروف و نهى از منكر مى پردازد؟ نگرش وجدانى انسان به اين موضوعات جايگاه انسان را در پيشگاه خداوند معلوم مى دارد).⁽¹⁴³⁾

رسول خدا صلى الله عليه و آله و همسايه

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
وَاللّهَ، اَللّهَ فى جيرانِكُمْ، فَإ نَّهُمْ وَصِيَّةُ نَبِيِّكُمْ، مازالَ يُوصى بِهِمْ حَتَّى ظَنَنَّا اَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُمْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خدا را، خدا را درباره همسايگان ، كه آن سفارش پيامبر صلى الله عليه و آله شماست ، پيامبر صلى الله عليه و آله مرتّب درباره همسايه سفارش مى كرد تا جائيكه ما گمان كرديم كه همسايه از همسايه ارث خواهد برد.⁽¹⁴⁴⁾
قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلاْ سْلامُ هُوَ التَّسْلِيمُ وَ التَّسْلِيمُ هُوَ الْيَقيِنُ، وَ الْيَقيِنُ هُوَ التَّصْديِقُ، وَ التَّصْديقُ هُوَ الا قرارُ، وَ الاْ قرارُ هُوَ الاْ دآءُ، الاْ دآءُ هُوَ الْعَمَلُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
اسلام همان تسليم است و تسليم همان يقين و يقين باور راستين و باور راستين اقرار، اقرار راستين پرداختى در خور آن اقرار و آن كارى شايسته .⁽¹⁴⁵⁾

رعايت عدالت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ثُمَّ اعْرِفْ لِكلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ مّا اَبْلَى ، وَ لاتُضيِفَنَّ بَلاءَ امْرِئٍ اِلى غَيْرِه ، وَ لاتُقَصِّرَنَّ بِه دُونَ غايَةِ بَلائِه . وَ لا يَدْعُوَنَّكَ شَرَفُ امْرِئٍ اِلى اَن تُعْظِمَ مِنْ بَلائِه ما كانَ صَغِيرا، وَ لاضَعَةُ امْرِئٍ اِلى اَنْ تَسْتَصغِرَ مِنْ بَلائِه ما كانَ عَظِيما.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
وانگهى رنج و تلاش هر كسى را عادلانه ارج بنه و به ديگرى نسبت مده و در شناخت و بها دادن بدان كوتاهى مكن . هرگز مباد كه شرافت و شخصيت كسى وادارت كند كه كار و رنج كوچكش را بزرگ بشمارى ، يا گمنامى كسى بر انگيزد كه كار بزرگ و تلاش او را كوچك ببينى .⁽¹⁴⁶⁾

روزگار سخت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
يَاءتِى عَلَى النّاسِ زَمانٌ عَضُوضٌ، يَعَضُّ الْمُوسِرُ فِيهِ عَلَى ما فِى يَدَيْهِ وَ لَمْ يُؤْمَرْ بِذلِكَ، قالَ اللّهُ سُبْحانَهُ: ((وَ لا تَنْسُوا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ))، تَنْهَدُ فِيهِ الاَْشْرارُ وَ تَسْتَذَلُّ الاَْخْيارُ، وَ يُبايِعُ الْمُضْطَرُّونَ، وَ قَدْ نَهَى رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله عَنْ بيع الْمُضْطَرِّينَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
روزگار سختى مى آيد: پولداران در انفاق بخل مى ورزند و حال آنكه چنين دستورى صادر نشده خداى عزيز مى فرمايد: ((بخشش را ميان خود فراموش نكنيد⁽¹⁴⁷⁾ ناپاكان شير شوند و نيكان ذليل . با اينكه رسول خدا صلى الله عليه و آله از خريد و فروش اضطرارى منع كرده ، معاملات اضطرارى انجام گيرد (ثروت هاى افرادى كه از نظر اسلام نبايد مصادره شود مصادره مى شود).⁽¹⁴⁸⁾

روزى تهى دستان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ فَرَضَ فِى اَمْوالَ الاَغْنياءِ اَقْواتَ الْفُقَرآءِ.
فَما جاعَ فَقيرٌ اِلاّ بِما مَتَعَ غَنِىّ، وَاللّهُ تَعالَى سَآئِلُهُمْ عَن ذلكَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
خداوند سبحان روزى تهى دستان را در خواسته توانگران رقم زده است . پس گرسنگى هر مستمندى جز از كاميابى نامشروع توانگرى نشاءت نگرفته است و خداى متعال بازخواستشان خواهد كرد.⁽¹⁴⁹⁾

زبان عاقل و احمق

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لِسانُ العاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الاَْحْمَق وَراءَ لِسانِهِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
زبان عاقل ، پشت قلب او قرار دارد، و قلب احمق پشت زبان او جاى گرفته است (عاقل با انديشه سخن مى گويد و نادان بى فكر و بدون انديشه ).⁽¹⁵⁰⁾

زكات و مسلمانى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلْماعُونُ الزَّكاةُ الْمَفْرُوضَةُ، وَ مانِعُ الزَّكاةِ كَآكِلِ الرِّبا، وَ مَنْ لَمْ يُزَكِّ مالَهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مقصود از ماعون ⁽¹⁵¹⁾ در قرآن زكات واجب است ، بازدارنده زكات همانند رباخوار است ، كسى كه زكات مالش را نپردازد مسلمان نيست .⁽¹⁵²⁾

زنان و زيردستان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اللّه اللّه فىِ النِّساء وَ فيما مَلَكَتْ اءَيْمانُكُمْ فَاِنَّ آخَرَ ماتَكَلَّم بِهِ نَبِيُّكُمْ صلى الله عليه و آله اءَن قال : اوُصيكُمْ بِالضَّعيفَيْن : النِّساءِ وَ ما مَلَكَتْ اءَيْمانُكُمْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
درباره زنان و زيردستان از خدا بترسيد. زيرا آخرين مطلبى كه پيامبر صلى الله عليه و آله هنگام مرگ درباره اش سخن گفت اين بود كه فرمود: شما را درباره دو گروه ناتوان سفارش مى كنم : زنان و زيردستان .⁽¹⁵³⁾

زندانى زبان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
صَلاحُ الاِْنسانِ فى حَبْسِ الّلِسانِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
مصلحت انسان در زندانى كردن زبانش مى باشد.⁽¹⁵⁴⁾

زندگى راحت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اِرضِ تَسْتَرِحْ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
به خشنودى خدا خشنود باش و در نتيجه شاد و راحت زندگى كن .⁽¹⁵⁵⁾

زيبائى انسان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
جَمالُ الرَّجُلِ اَلْوَقارِ - وَقار الرَّجُلِ نُورٌ وَ زِيْنَةٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
وقار، زيبايى انسان است - وقار انسان ، نور و آراستگى است ⁽¹⁵⁶⁾

زينت انسان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَلشُّجاعَةُ زَيْنٌ، اَلْجُبْنُ شَيْنٌ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
شجاعت براى انسان زينت است و ترسويى برايش شكست مى باشد.⁽¹⁵⁷⁾

ساختار خردمند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
نِصْفُ الْعاقِلِ اِحْتِمالٌ و نِصْفُهُ تَغافُلُ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
نيمى از ساختار خردمند، بر اساس بردبارى و تحمل است و نيمى ديگر به چشم پوشى (و اغماض و عفو) بستگى دارد.⁽¹⁵⁸⁾

سازش ضدين

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
مَنِ استَصْلح الا ضْدادَ بَلَغَ اطرادَ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
كسى كه بين اضداد سازش برقرار كند به هدف خود نائل مى گردد.⁽¹⁵⁹⁾

سبقت جستن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
فَسابِقُوا رَحِمَكُمُ اللّه إ لى مَنازِلكُمْ الَّتى اُمِرْتُم اءَنْ تَعْمُروها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
(اى مسلمانان ) سبقت بجوئيد به سوى منازل (بهشتى ) خود كه فرمان داريد (از جانب خداوند) تا آبادشان كنيد.⁽¹⁶⁰⁾

ساعات مؤ من

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
لِلْمُؤْمِنِ ثَلاثَ ساعاتٍ:
فَساعَةٌ يُناجِى فِيها رَبَّهُ، وَ ساعَةٌ يَرُمُّ مَعاشَهُ، وَ ساعَةٌ يُخَلِّى بَيْنَ نَفْسِهِ وَ بَيْنَ لَذَّتِها فِيما يَحِلُّ وَ يَجْمِلُ، وَ لَيْسَ لِلْعاقِلِ اَنْ يَكُونَ اِلاّ فِى ثَلاثٍ؛ مَرَمَّةٍ لِمعاشٍ، اَوْ خُطْوَةٍ فِى مَعادٍ اَوْلَذَّةٍ فِى غَيْرِ مُحَرَّمٍ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
انسان مؤ من ساعات زندگيش را به سه بخش تقسيم ميكند:
بخشى را صرف مناجات با پرودگارش مى نمايد.
بخشى را در طريق تاءمين و اصلاح معاش زندگى به كار مى گيرد.
بخشى را براى استراحت و بهره گيرى از لذّت هاى حلال و دلپسند، انتخاب مى نمايد، و براى انسان خردمند صحيح نيست كه حركتش جز در يكى از اين سه مورد باشد: يا صرف در راه تاءمين معاش ، يا عبادت و امور آخرت و يا در لذّت و آسايش غير حرام .⁽¹⁶¹⁾

سپاسگزارى از...

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
شُكْرُ الْمُنْعِمِ يَزيدُ فِى الرِّزْقِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
سپاسگزارى از انعام كننده روزى ، روزى را زياد مى كند.⁽¹⁶²⁾

سپاسگزارى پيامبر صلى الله عليه و آله

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
كانَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله اِذا اَتاهُ اَمْرٌ يَسُرُّهُ قالَ:
((اَلْحَمْدُ لِلّهِ بِنِعْمَتهِ تَتِمُّ الصّالِحاتُ)) وَ اِذا اَتاهُ اَمْرٌ يَكْرَهُهُ قالَ:
((اَلْحَمْدُ لِلّهِ عَلى كُلِّ حالٍ)).
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
هنگامى كه مسئله خوشحال كننده اى براى پيامبر پيش مى آمد مى فرمود:
ستايش مخصوص خداوندى است كه كارهاى خير ما به نعمتش تكميل مى شود و هنگامى كه مسئله ناخوشايندى رخ مى داد مى فرمود: در هر حال ستايش مخصوص ‍ خداوند است .⁽¹⁶³⁾

سپاسگزارى در شادى

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَحسِنوُ صُحْبَةَ النِّعَمِ قَبْلَ فِراقِها، فَإ نَّها تَزُولُ وَ تَشْهدُ عَلى صاحِبِها بِما عَمِلَ فيها.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
با نعمت ها قبل از جدا شدن از شما رفتار نيكو داشته باشيد كه آنها از بين مى روند و عليه صاحب نعمت ناسپاس كه چطور با آنها رفتار كرده ، گواهى مى دهند.⁽¹⁶⁴⁾

سپاسگزارى و زيادى نعمت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
ما كانَ اللّهُ لِيَفْتَحَ عَلى عَبْدٍ بابَ الشُّكْرِ، وَ يَغْلِقَ عَنْهُ بابَ الزِّيادَةِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
چنان نيست كه خداوند درب شكرگزارى را بر بنده اى بگشايد و درب زياد شدن نعمت را بر او ببندد. (بلكه هر دو با هم باز شده اند).⁽¹⁶⁵⁾

سخت گيرى ستمكار

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام :
اَشَدُدْ عَلى الظّالِمِ وَ خُذْ عَلى يَدَيْهِ، وَ لَنْ لاِ هْلِ الْخَيْرِ.
ترجمه :
حضرت امام على عليه السّلام فرمود :
حضرت على عليه السلام طى نامه اى به محمد ابن ابى بكر مى فرمايد: بر ستمكار سخت بگير، و دستِ او را ببند، و خيرمندان را مورد لطف خود قرار ده و با آنان نرم باش .⁽¹⁶⁶⁾