صدقه .
فضيلت صدقه .
قرآن .
((از امـوال آنان صدقه اى بگير تا به وسيله آن ايشان را پاك و پاكيزه سازى , و
برايشان دعا كن , زيرا دعا كردن تو براى آنان آرامشى است و خدا شنواى داناست )).
ـ پـيـامـبـرخدا(ص ): زمين قيامت (يكپارچه )آتش است به جز سايه مؤمن , زيرا صدقه اش
بر او سايه مى افكند.
ـ امام على (ع ) : صدقه , سپرى است در برابر آتش .
ـ پـيامبر خدا(ص ) : صدقه , گرماى گورها را از صدقه دهنده دور مى كند و روز قيامت
مؤمن در سايه صدقه خود پناه مى گيرد.
ـ (روز قيامت ) هر كسى در سايه صدقه خود است تا آن كه ميان مردم داورى شود.
ـ صدقه , خشم پروردگار را فرو مى نشاند.
ـ هرگاه مرد دست خود را به دادن صدقه دراز كند , خداوند به رويش لبخندمى زند و هر
كه خدا به رويش لبخند زند , آمرزيده است .
ـ امـام صادق (ع ) : چون آيه زكات ((ازاموال آنان صدقه اى بگير تا بدان وسيله آنها
را پاك و پاكيزه گـردانـى )) در ماه رمضان نازل شد ,رسول خدا(ص ) به جارچى خود
فرمود تا در ميان مردم جار زند كه : خداوند زكات را نيز ,همچون نماز بر شما واجب
فرمود.
خداوند گيرنده صدقات است .
قرآن .
((آيـا نـدانـسـتـنـد كـه تنها خداست كه توبه بندگانش رامى پذيرد و صدقات را مى
گيرد و اين خداست كه توبه پذير مهربان است )) ؟
.
ـ امـام صـادق (ع ) : خداى تبارك و تعالى مى فرمايد : هيچ چيزى نيست مگر اين كه كسى
رامامور گرفتن آن كرده ام به جز صدقه كه آن را با دست خودم مى قاپم .
ـ پيامبر خدا(ص ) : دو چيز است كه دوست ندارم كسى در آنها با من شريك شود : وضويم
,زيرا جز نـمـاز مـن اسـت و صدقه ام كه بايد از دست من به دست سائل برسد , زيرا
صدقه دردست خداى رحمان مى افتد.
پاداش صدقه .
قرآن .
((خـدا ربـا را بـى بـركـت مى كند و بر صدقات مى افزايد وخدا هيچ ناسپاس گنهكارى را
دوست ندارد)).
ـ امـام صـادق (ع ) : خـداى تـعـالـى فـرموده است : بعضى از بندگان من نصف خرمايى
را صدقه مـى دهـنـد و من , همچنان كه يكى از شما كره اسب خود را مى پروراند , آن
نصف خرما را براى او مى پرورانم تا جايى كه آن را مانند كوه احد مى گردانم .
ـ پـيـامبر خدا(ص ) : حتى اگر شده بانصف خرمايى خود را از آتش نگه داريد , زيرا
همان طور كه يـكـى از شـمـا كـره اسـب يا كره شتر خود را مى پروراند , خداى عزوجل
نيز آن نصف خرما را براى صـاحـبـش مى پروراندتا آن كه در روز قيامت آن را كه بزرگتر
از يك كوه عظيم شده است , به او مى دهد.
ـ هـمـان گـونه كه فردى از شما كره اسب يا شتر خود را مى پروراند , خداوند نيز يك
دانه خرما يا لقمه نان (صدقه ) را مى پروراند چندان كه به اندازه كوه احد مى شود.
صدقه و دفع بل.
ـ پـيـامـبـر خدا(ص ) : صدقه بلا را دفع مى كند و مؤثرترين داروست , صدقه قضاى
حتمى را دفع مى كند و درد و بيماريها را چيزى جزدعا و صدقه از بين نبرد.
ـ خـداى يـكـتـا درد و تـوده مـعده و آتش سوزى و غرق شدن و ويرانى و ديوانگى را با
صدقه دفع مى كند ـ رسول خدا هفتاد بلا را بر شمرد ـ.
ـ صدقه , هفتاد نوع بلا را دفع مى كندكه ساده ترين آنها جذام و پيسى است .
ـ صدقه , هفتاد در بلا را مى بندد.
جلوگيرى صدقه از مرگهاى دلخراش .
ـ پيامبر خدا(ص ) : صدقه از مردن بد و دلخراش جلوگيرى مى كند.
ـ صدقه مردن بد را دفع مى كند.
ـ خداوند , با صدقه هفتاد نوع مردن دلخراش را از انسان دور مى كند.
ـ امـام بـاقـر(ع ) : صـدقـه , هفتاد بلا ازبلاياى دنيوى و مردن بد و ناگوار را دفع
مى كند, صدقه دهنده هرگز به مرگ دلخراش نمى ميرد.
ـ پيامبر خدا(ص ) : صدقه بدهيد و بيماران خود را با صدقه درمان كنيد , زيرا صدقه
ازپيشامدهاى ناگوار و بيماريها جلوگيرى مى كند و بر عمر و حسنات شما مى افزايد.
ـ امـام باقر(ع ) : احسان و صدقه , فقر را مى زدايند و بر عمر مى افزايند و هفتاد
مرگ دلخراش را از صاحب خود دور مى كنند.
ـ امام صادق (ع ) : هركه در روز يا شب صدقه دهد.
آوار و طعمه درنده شدن و مرگ ناگوار حفظ مى كند.
درمان بيماران با صدقه .
ـ امام صادق (ع ) : بيماران خود را با صدقه درمان كنيد.
ـ بيمارانتان را با صدقه درمان كنيد , چه مى شود كه هريك از شما قوت روزانه خود را
صدقه دهد؟
گاه سند قبض روح بنده به ملك الموت داده مى شود , اما آن بنده صدقه مى دهد و
درنتيجه , به ملك الموت گفته مى شود : سند را بر گردان .
ـ امام على (ع ) : صدقه , دارويى مؤثر است .
ـ مـردى به امام كاظم (ع ) از عيالوارى خود و اين كه همه آنها بيمارند شكوه كرد ,
حضرت فرمود : آنـها را با صدقه درمان كن , زيرا هيچ چيز زودتر از صدقه به درگاه خدا
پذيرفته نمى شود و براى بيمار دارويى سودمندتر از صدقه نيست .
صدقه كليد روزى است .
ـ امام على (ع ) : روزى را , با صدقه فرود آوريد.
ـ هرگاه نادار شديد , با كالاى صدقه با خدا سودا كنيد.
ـ امام صادق (ع ) : گاهى اوقات من تنگدست مى شوم و به وسيله صدقه , با خدا سودا مى
كنم .
ـ بـه فـرزند خود محمد , فرمود : فرزندم ! از آن خرجى چقدر اضافه آمده است ؟
عرض كرد :چهل دينار.
است .
نمى دانى كه هر چيزى كليدى دارد و كليد روزى صدقه است , پس آن چهل دينار را صدقه
بده .
مـحـمـد مـى گـويـد : مـن ايـن كـار را كردم , اما ده روز بيشتر بر ابو عبداللّه (ع
) نگذشت كه از جايى چهارهزار دينار به ايشان رسيد.
ـ پيامبر خدا(ص ) : زياد صدقه بدهيد , تا روزى داده شويد.
ـ صدقه بر روزى و دارايى صدقه دهنده مى افزايد , پس , خدايتان رحمت كند , صدقه
بدهيد.
ـ امام صادق (ع ) : صدقه دادن قرض راادا مى كند و بركت بر جا مى گذارد.
هر كار نيكى صدقه است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : بر هر مسلمانى است كه هر روز صدقه بدهد.
چيزهاى آسيب رسان از سر راه صدقه است , نشان دادن راه به كسى صدقه است , عيادت
ازبيمار صـدقـه اسـت , امر به معروف صدقه است , نهى از منكر صدقه است و جواب سلام
را دادن صدقه است .
ـ هر كار نيكى , صدقه است .
ـ هر احسانى به توانگر يا تهيدست , صدقه است .
ـ هر كار نيكى صدقه است و هرچيزى كه به وسيله آن آبروى كسى حفظ شود براى او صدقه
نوشته مى شود.
ـ با علمى كه برادر شما را ارشاد ونظرى كه او را راهنمايى مى كند , به وى صدقه
دهيد.
ـ امـام صـادق (ع ) : صدقه اى كه خدا آن را دوست دارد عبارت است از : اصلاح ميان
مردم هرگاه رابطه شان تيره شد و نزديك كردن آنها به يكديگر هرگاه از هم دور شدند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : سخن نيكو و پاكيزه صدقه است و هر گامى كه به سوى نماز بر مى
دارى صدقه است .
ـ فهماندن سخن به ناشنوا, صدقه است .
ـ امام صادق (ع ) : فهماندن سخن به ناشنوا بى آن كه از اين كار به ستوه آيى , صدقه
اى گواراست .
ـ على بن الحسين (ع ) صبح كه مى شددر طلب روزى بيرون مى رفت .
فرمود : مى روم براى خانواده ام , صدقه بياورم .
فرمود : هر كه در طلب روزى حلال بر آيد آن روزى , صدقه اى است از جانب خداى عزوجل
به او.
ـ پيامبر خدا(ص ) : لبخند زدن تو به روى برادرت صدقه است , امر به معروف تو صدقه
است , نهى از مـنـكر تو صدقه است و نشان دادن راه به كسى كه راه بلد نيست صدقه است
,برداشتن سنگ و خار و استخوان از سر راه صدقه است , خالى كردن آب از دلو خود به
دلوبرادرت صدقه است .
خوددارى از بدى صدقه است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : بر هر مسلمانى است كه صدقه بدهد.
دسترنجش هم خودش استفاده كند و هم صدقه دهد.
فرمود : به نيازمند غمزده يارى رساند.
خوب فرمان دهد.
اين خود براى او صدقه است .
ـ به مردم شر مرسان , زيرا اين كار صدقه اى است كه براى خودت مى دهى .
ـ زبانت را نگهدار , زيرا اين كار صدقه اى است كه براى خودت مى دهى .
ـ خوددارى از بدى , صدقه است .
برترين صدقه (1).
ـ از رسـول خـدا(ص ) سـؤال شـد : بـرتـريـن صـدقـه چـيـسـت ؟
فـرمـود : ايـن كه وقتى سالم وتـنگ چشم هستى (يعنى ) به زندگى اميدوارى و مى ترسى
(اگر صدقه دهى ) به فقر دچار شوى ,صدقه دهى و نگذارى تا وقتى كه جانت به لب رسيد (و
در آستانه مرگ قرار گرفتى ) بگويى :اين قدر مال فلان باشد و آن قدر مال بهمان .
فلان و بهمان خواهد بود (خواه ناخواه به وارثان مى رسد).
ـ برترين صدقه آن است كه وقتى سالم و تنگ چشم هستى (يعنى ) به زندگى اميددارى و از
دچار شـدن بـه فـقـر مـى ترسى , صدقه بدهى و نگذارى كه وقتى جانت به لب رسيد (و در
بستر مرگ افـتـادى ) بـگويى : اين مقدار مال فلان باشد و آن قدر مال بهمان , چون در
آن هنگام مال فلان و بهمان خواهد شد.
ـ امـام بـاقـر يا امام صادق (ع ) در پاسخ به سؤال از برترين صدقه , فرمود: قوت
لايموتى كه تنگدست مـى دهد , نشنيده اى اين سخن خداى عزوجل را كه ((وديگران را
برخويشتن ترجيح دهند , هر چند خود نيازمندند)) آيا در زمينه صدقه برتر از اين به
نظرت مى آيد؟
.
ـ امـام صادق (ع ) : صدقه دادن براى توانگر آسان است , اما خداوند عزوجل كسى را كه
اندك مالى دارد (و همان را ايثار مى كند) ستوده و فرموده است : ((و ديگران را بر
خود برمى گزينند.
ـ پـيامبر خدا(ص ) در پاسخ به سؤال از برترين صدقه , فرمود : قوت لايموتى كه
تنگدستى درنهان به نيازمندى مى دهد.
ـ برترين مردم , كسى است كه هر چه در توان دارد عطا مى كند.
ـ برترين صدقه , صدقه نهانى دادن به فقير است و ايثار تنگدست .
برترين صدقه (2).
ـ پـيـامـبر خدا(ص ) : برترين صدقه , صدقه زبان است كه با آن از ريختن خونها
جلوگيرى كنى و پيشامد ناخوشايند را دفع كنى و به برادر مسلمانت سودى برسانى .
ـ برترين صدقه , صدقه زبان است .
ميانجيگرى كردن كه با آن اسيرى را آزاد كنى و خونى را از بناحق ريختن حفظ كنى و به
برادرت خوبيى برسانى و پيشامد ناگوارى را دفع نمايى .
ـ هيچ صدقه اى برتر از گفتن حق نيست .
ـ برترين صدقه اين است كه شخص مسلمان علمى بياموزد و سپس آن را به برادر مسلمان خود
ياد دهد.
ـ برترين صدقه , نگهداشتن زبان است .
ـ سـوگـنـد بـه خدايى كه جانم در دست اوست , مردم هيچ انفاقى نكردند كه دوست داشتنى
تر ازگفتار نيك باشد.
برترين صدقه (3).
ـ پيامبر خدا(ص ) در پاسخ به پرسش از برترين صدقه , فرمود : صدقه اى كه به
خويشاوندكينه ورز داده شود.
ـ بهترين صدقه , صدقه اى است كه به اسيرى كه چشمانش از گرسنگى تيره و تار شده ,
داده شود .
ـ امام كاظم (ع ) : كمك تو به ناتوان ,از بهترين صدقه ها است .
ـ امام صادق (ع ) : بهترين صدقه , خنك كردن جگر تفتيده است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : بهترين صدقه , سايه خيمه اى است كه در راه خداى عزوجل بر پامى
شود.
ـ برترين صدقه , در رمضان است .
حق تقدم خويشاوندان در صدقه .
ـ امـام حـسـيـن (ع ) : از رسول خدا(ص ) شنيدم كه مى فرمايد : از خانواده ات
شروع كن : مادرت , پدرت , خواهرت و برادرت , سپس به كسانى كه در مرتبه بعد قرار
دارند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : تا زمانى كه خويشاوند نيازمند هست , به كسى ديگر نبايد صدقه
داد.
ـ صدقه دادن به خويشاوند , اجرش دو چندان است .
ـ برترين صدقه آن است كه به خواهرت يا دخترت بدهى .
مى گردد و جز تو كسى گيرنده آن نيست .
ـ صدقه دادن خويشاوند به خويشاوند , هم صدقه است وهم صله رحم .
فضيلت و آثار صدقه نهانى .
قرآن .
((اگر صدقه ها را آشكار سازيد , اين كار خوبى است واگر نهانش داريد و آن را به
نيازمندان دهيد , برايتان بهتر است و بخشى گناهانتان را مى زدايد و خدا از آنچه مى
كنيد آگاه است )).
ـ پيامبر خدا(ص ) : صدقه پنهانى , خشم پروردگار را فرو مى نشاند.
ـ امـام صـادق (ع ) : جـلـو چـشـم مردم صدقه نده تا از تو ستايش كنند , زيرا اگر
چنين كنى هر آيـنـه پاداش خود را گرفته اى , بلكه اگربا دست راستت صدقه دادى دست
چپت خبردار نشود , زيرا آن كسى كه به خاطر اوپنهانى صدقه مى دهى , پاداش تو را
آشكارا خواهد داد.
ـ پـيـامـبـر خـدا(ص ) : صدقه پنهانى زيادبده , زيرا صدقه پنهانى خشم خداوند جل
جلاله را فرو مى نشاند.
ـ امام على (ع ) : صدقه نهانى , از بهترين نيكى ها است .
ـ پـيـامـبـر خدا(ص ) : آن روز كه هيچ سايه اى جز سايه عرش خدا نيست , هفت نفر در
سايه عرش اويند : مردى كه با دست راستش صدقه دهد و آن را از دست چپش مخفى بدارد.
ـ امام على (ع ) : بهترين وسيله اى كه متوسلان به آن چنگ مى زنند , ايمان به خداست
.
صدقه نهانى , زيرا صدقه نهانى گناه را مى برد و خشم پروردگار را فرو مى نشاند.
ـ امـام سـجـاد(ع ) : حق صدقه اين است كه بدانى آن اندوخته تو نزد پروردگارت عزوجل
است و سـپـرده اى اسـت كـه نـيازى به شاهد گرفتن بر آن نيست و اطمينانت به سپرده اى
كه نهانى به وديعه مى گذارى بيشتر از چيزى باشد كه آشكارا مى سپارى و اين كه بدانى
صدقه در دنيابلاها و بيماريها را از تو مى گرداند و در آخرت آتش دوزخ را.
ـ امام صادق (ع ) : به خدا سوگند , صدقه نهانى برتر از صدقه آشكار است و نيز به
خداسوگند , كه عبادت نهانى برتر از عبادت آشكار است .
اهل بيت (ع ) و صدقه نهانى .
ـ امام باقر(ع ) درباره امام سجاد(ع ) ,مى فرمايد : آن حضرت در دل شب تار از
خانه بيرون مى رفت و انبان را بر پشت خود حمل مى كرد و به در يكايك خانه ها مى رفت
و آنها را مى كوبيد و به هر كس در را باز مى كرد چيزى مى داد.
ـ محمدبن اسحاق : گروهى از مردم مدينه گذران زندگى مى كردند بدون آن كه بدانند معاش
آنـها از كجا مى رسد , وقتى على بن الحسين در گذشت ديگر از آنچه شبها برايشان برده
مى شد , خبرى نشد.
ـ هـشـام بـن سـالـم : هوا كه تاريك مى شدو پاسى از شب مى گذشت , امام صادق (ع
)انبانى پر از نـان وگوشت ودرهم برمى داشت و آن رابردوش خود مى نهاد و براى
نيازمندان مدينه مى برد و در ميانشان تقسيم مى كرد و آنها او رانمى شناختند.
فهميدند كه آن مرد امام صادق (ع )بوده است .
فضيلت صدقه آشكار و آثار آن .
قرآن .
((اگـر صدقه ها را آشكار دهيد , كار خوبى است و اگرپنهانش داريد و آن را به
نيازمندان دهيد , براى شما بهتر است و بخشى گناهانتان را مى زدايد و خدا از آنچه مى
كنيد آگاه است )).
((كسانى كه كتاب خدا را تلاوت مى كنند و نماز بر پا مى دارند و از آنچه روزيشان
كرده ايم نهانى و آشكارا انفاق مى كنند , به تجارتى اميد بسته اند كه هرگز كساد
نشود)).
ـ امام صادق (ع ) : صدقه آشكار , هفتادنوع بلا را دفع مى كند.
ـ امام على (ع ) : بهترين وسيله اى كه متوسلان به خداى سبحان و تعالى به آن چنگ مى
زنندايمان به خدا و رسول اوست .
مردن فجيع را مى گيرد.
ـ امام باقر(ع ) , درباره آيه ((اگر صدقات را آشكارا دهيد , كار خوبى است )) ,
فرمود : منظورزكات واجب است .
چه معناست ؟
حضرت فرمود : منظور زكات مستحبى است .
به جا آوردن پنهانى نوافل را دوست داشتند.
فضيلت صدقه شبانه وروزانه وآثار آن .
قرآن .
((كسانى كه اموال خود را در شب و روز , نهانى وآشكار انفاق مى كنند , نزد
پروردگارشان پاداش خود را دارند و بر ايشان نه ترسى است و نه اندوهگين مى شوند)).
ـ امـام صـادق (ع ) : صـدقه شبانه , خشم پروردگار را فرو مى نشاند و گناه بزرگ را
پاك مى كند وحساب را آسان مى گرداند و صدقه روزانه مال و ثروت را به بار مى نشاند و
عمر را زياد مى كند.
ـ صـدقه روزانه گناه را آب مى كند , همچنان كه آب نمك را و صدقه شبانه خشم
پروردگارجل جلاله را فرو مى نشاند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : چون روز خود را آغاز كردى , صدقه اى بده تا شومى آن روز را از
تو دورگرداند و چون شب شد صدقه اى بده تا نحوست آن شب را از تو ببرد.
ـ ابن عباس , درباره آيه ((كسانى كه در شب و روز انفاق مى كنند.
درباره على بن ابى طالب نازل شد.
انفاق كرد , يكى را روز , يكى را پنهانى و يكى را آشكار.
صدقه دادن درروزگارخوشى وناخوشى .
قرآن .
((و بشتابيد به سوى آمرزش پروردگارتان وبهشتى با پهنه آسمانها و زمين كه براى
پرهيزگاران آماده شده است , همانان كه در خوشى و ناخوشى انفاق مى كنند)).
ابـن جـريـر و ابـن ابـى حاتم از قول ابن عباس درباره آيه ((همانان كه در خوشى و
ناخوشى انفاق مى كنند)) نقل كرده اند كه مراد : در دوران تنگدستى و توانگرى است .
آمـده اسـت : درباره معناى ((سرا)) و ((ضرا)) دو قول است : يكى از آنها كه قول ابن
عباس است , مـى گـويد مراد در حال توانگرى و تنگدستى است و قول دوم مى گويد مراد در
حال شادى و غم است , يعنى هيچ يك از اين حالات مانع اين نمى شود كه در امور خير ,
اموال خود را انفاق كنند.
مرز صدقه .
قرآن .
((و دسـتـت را بـه گـردنـت بسته مدار و آن را به تمامى نيز مگشاى كه ملامت ديده و
حسرتزده بنشينى )).
((از تو مى پرسند چه چيز انفاق كنند , بگو : مازاد (بر نياز خود) را)).
ـ پيامبر خدا(ص ) : كسى كه در صدقه دادن از حد بگذراند , مانند كسى است كه صدقه
ندهد)).
ـ امـام صـادق (ع ) , درباره آيه ((و دستت را به گردنت بسته مدار و آن را به تمامى
نيز مگشاى كه ملامت ديده وحسرتزده بنشينى )),فرمود : حسرت به معناى تهيدستى است .
ـ پيامبر خدا(ص ) در سفارش به على (ع ) , فرمود : صدقه آن است كه تا توان دارى
ببخشى چندان كه بگويى : اسراف كردم , با اين حال اسراف نكرده اى .
ـ انـفـاق كـنيد و ببخشيد و شمارش نكنيد , كه درباره شما شمارش مى شود و خست نورزيد
, كه درباره شما خست ورزيده مى شود.
ـ امـام صادق (ع ) : اگر مردى دار و ندارخود را در راهى از راههاى خدا انفاق كند ,
كار پسنديده و مـوفـقـيـت آمـيزى نكرده است , مگرنه اين كه خداى تعالى مى فرمايد :
((با دستهايتان خود را به هـلاكـت مـيـنـدازيد و نيكى كنيد كه خداوند نيكوكاران را
دوست دارد))؟
مقصود (ازنيكوكاران ) ميانه روانند.
ـ براى برادرت , خود را به كارى وامدار كه زيان آن كار براى تو بيش از سودش براى او
باشد.
ـ امـام كـاظـم (ع ) : به برادرانت از خود ,چيزى مبخش كه زيان آن براى تو بيشتر از
سودش براى آنان است .
ـ ابن عباس : هنگامى كه فرمان انفاق در راه خدا رسيد , گروهى از صحابه نزد پيامبر(ص
) آمدند و عـرض كردند : اين نفقه اى كه فرمان يافته ايم تا از اموال خود بدهيم نمى
دانيم چيست , چقدر از آن را انفاق كنيم ؟
پس خداوند اين آيه را نازل فرمود : ((از تو مى پرسند چه انفاق كنند , بگو : مازاد
را)).
آيـه پـيـامـبـر(ص )از مـال خـود چـنـدان انـفـاق مـى كـرد كـه ديـگـر چـيـزى ـخس پ
؟
م ينك ق افنا ار ن آ پيدانمى كردتاصدقه بدهدوهيچ غذايى نمى خورد, مگر اين كه از آن
مقدارى هم صدقه مى داد.
ثواب دستگردانى صدقات .
ـ پـيـامـبر خدا(ص ) : هركه صدقه اى را به نيازمندى رساند , اجر صاحب آن صدقه
را دارد و ازاجر صدقه دهنده نيز چيزى كم نشود.
ـ هـركـه براى مستمندى صدقه اى جمع آورى كند , اجرى همانند اجر صاحب صدقه دارد واگر
چهل هزار انسان آن صدقه را دست به دست كنند و سپس به دست مستمند برسد , به همه آنها
اجر كامل داده شود.
ـ امـام صـادق (ع ) : اگـر صـدقه هشتاد دست بگردد , همه آنها اجر دارند بى آن كه از
اجرصاحب صدقه چيزى كاسته شود.
ـ پـيـامـبـر خـدا(ص ) : اگـر صـدقـه مـيـان هـفـتـاد هـزار هـزار انـسان دست به
دست شود , اجرآخرين نفرآنهاهماننداجراولين نفرآنهاست .
مصارف صدقه .
قرآن .
((ايـن صدقات از آن فقيرانى است كه در راه خدا فرومانده اند و نمى توانند (براى كسب
و كار) در زمين سفر كنند , آدم بى خبر آن ها را , از فرط مناعت , توانگر پندارد.
به سيمايشان مى شناسى , از مردم با اصرار چيز نمى خواهند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : مسكين كسى نيست كه يكى دو وعده غذا و يكى دو لقمه نان از اين و
آن بگيرد.
گـدايـى سـوى مـردم دراز كـنـد آن مـال سنگ تفتيده اى است كه شعله مى كشد , اينك
هركه خـواهـدگـو بـه هـمـان اندك مال خود بسازد (و دست سؤال دراز نكند) و هر كه
خواهد گو (از طريق گدايى ) بر مال خويش بيفزايد.
ـ مـسـكـيـن نه آن گداى دوره گرد است و نه آن كسى كه يكى دو دانه خرما و يكى دو
لقمه نان مـى گـيـرد و مـى رود , بلكه مسكين آن نادارى است كه مناعت و عزت نفس دارد
, به طورى كه دست سؤال سوى مردم دراز نمى كند وكسى به تهيدستى او پى نمى برد تا به
وى صدقه دهد.
ـ از امام صادق (ع ) سؤال شد كه آيا به گداهايى كه در خانه ها را مى زنند , مى توان
صدقه داد يا بايد از اين كار خوددارى كند و آن را به خويشاوندان (مستمندش ) بدهد؟
حضرت فرمود : به آنها ندهد , بلكه براى خويشاوندان مستمندش بفرستد كه اين كار اجرش
بيشتراست .
ـ امـام كـاظـم (ع ) در پاسخ به نامه كسى كه از آن حضرت درباره كمك به گداهاى سر
راه نشين پرسيده بود , نوشت : هركه به ناصبى (دشمن اهل بيت ) صدقه و اعانه دهد, آن
صدقه برايش گناه اسـت نـه ثـواب , اما اگر به كسى كه از مذهب و عقيده او خبر ندارى
صدقه بدهى , بهتر و ثوابش بيشتر است .
هركس كه دلت به حالش سوخت و به او رحمت آمد و آگاه شدن از مذهب و عقيده اش هم ممكن
نشد صدقه دادن به او , به خواست خدا , اشكالى ندارد.
ـ امـام صـادق (ع ) , دربـاره آيـه ((براى سائل و محروم )) , فرمود : محروم شخص بى
بخت وروزى است كه در خريد و فروش چيزى نصيبش نمى شود.
ـ امـام بـاقـر و امـام صـادق (ع ) نـيـز دربـاره هـمـين آيه : مراد از محروم مردى
است كه عقلش عيبى ندارد اما (هرچه كار مى كند و زحمت مى كش ) درروزيش گشايشى حاصل
نمى شود.
كسانى كه مستحق صدقه (زكات )نيستند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : صدقه (زكات ) نه براى بى نياز و توانگر حلال است و نه براى
كسى كه بدنى سالم و نيرومند دارد , مگر براى كسى كه مبتلا به فقر شديد يا بدهكارى
وحشتناك باشد.
آن مال خراشى باشد بر چهره او و سنگ تفتيده اى كه آن را از آتش دوزخ مى بلعد , پس
اينك هركه خواهد گو با تنگدستى خويش بسازد و هركه خواهد گو (با گدايى ) بر دارايى
خويش بيفزايد.
ـ امـام بـاقـر(ع ) : صـدقـه (و زكـات ) بـراى پـيـشـه ور ونيز كسى كه بنيه اى سالم
و قوى دارد , حلال نيست , پس , از گرفتن آن خوددارى كنيد.
صـدوق رضـوان اللّه تعالى عليه در ((من لايحضره الفقيه )) روايت كرده است كه به
امام صادق (ع ) عـرض شد : مردم از قول رسول خدا(ص ) روايت مى كنند كه فرمود :
((صدقه (وزكات ) بر شخص بـى نياز و توانگر و نيز بر كسى كه بنيه اى سالم و قوى دارد
روا نيست ))حضرت صادق (ع ) فرمود : پـيامبر خدا(ص ) فرموده است ((بربى نيازو
توانگر)) و نفرموده است ((بر كسى كه بنيه قوى وسالم دارد)).
آفات صدقه .
قرآن .
((سـخـنـى شايسته (در برابر نيازمندان ) و گذشت ,بهتر از صدقه اى است كه آزارى از
پى داشته باشد و خدا بى نياز بردبار است .
خـويـش را با منت و آزار باطل مكنيد , مانند كسى كه مال خود را براى خودنمايى به
مردم , انفاق مـى كـند و به خدا و روزواپسين ايمان ندارد , پس حكايت او مانند سنگ
خارايى است كه خاكى بر آن بوده و رگبارى بدان رسيده و آن را صاف به جا نهاده است .
((و منت مگذار و فزونى مطلب )).
ـ امام على (ع ) : منت ننهادن , زيوراحسان است .
ـ امام صادق (ع ) : منت نهادن , خوبى را از بين مى برد.
ـ امام على (ع ) : بخشندگى , از بزرگوارى طبع است و منت نهادن خوبى را تباه مى كند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : سه كس اند كه خداى عزوجل با آنان سخن نمى گويد : كسى كه هر چه
مى دهد , منت مى گذارد , كسى كه دامن جامه اش را بلند گيرد (كنايه از تبختر و تكبر
است ) وكسى كه با سوگند دروغ كالايش را رواج دهد.
ـ امـام عـلى (ع ) , در فرمان خود به مالك اشتر , مى نويسد : زنهار كه براى احسانت
به مردم برآنان منت گذارى يا كار خود را بيش از آنچه هست جلوه دهى يا به آنان وعده
اى دهى و به كارنبندى , زيـرا مـنـت نـهـادن احسان را تباه مى كند و بزرگتر جلوه
دادن كار روشنايى حق (وحقيقت ) را مى برد.
ـ امام صادق (ع ) : اگر به كسى خوبى كردى آن را با منت گذاشتن زياد و به رخ كشيدن
تباه مساز , بـلـكـه با خوبى بهترى ادامه اش بده , زيرا اين كار براى اخلاق تو
زيبنده تراست و پاداش آخرتت را واجبتر مى گرداند.
ـ پيامبر خدا(ص ) : بى چشمداشت , صدقه بدهيد,زيراكه چشمداشت اجرراازبين مى برد.
آداب دهش .
ـ امام على (ع ) : تعلل ورزيدن (در احسان و دهش ) شكنجه روح است .
ـ تعلل ورزيدن و منت نهادن , احسان را ناگوار مى كنند.
ـ امروز و فردا كردن يكى از دو نوع خوددارى از دهش است .
ـ آفت دهش , امروز وفرداكردن است .
ـ كسى كه در انجام وعده تاخير كند(در حقيقت ) آن را به جاى نياورده است .
ـ سزاوارترين مردم به خوبى , كسى است كه اگر در وعده احسانى كه به او داده شده
تاخير شود , صبر كند و اگر به آن وعده عمل نشد , معذور دارد و اگر به او عطايى شد ,
سپاسگزارى كند.
ـ بدترين بخشش آن است كه با تاخير صورت گيرد و به دنبالش منت باشد.
صدقه كافر.
ـ امـام عـلـى (ع ) : صـدقـه مؤمن سپرى بزرگ و حجابى است براى او در برابر آتش
, و صدقه كافر دارايى او را از تلف شدن حفظ مى كند و عوضش در همين دنيا به او داده
مى شود وبيمارى ها را از جسم وى دور مى گرداند , اما در آخرت نصيبى ندارد.
صدقه دادن به گنهكار براى حفظ او از معصيت .
ـ پـيـامبر خدا(ص ) : مردى گفت : امشب حتما صدقه اى مى دهم و بيرون رفت و صدقه
اش را در دست دزدى گذاشت .
از صدقه ديشب او به يك دزد سخن به ميان آوردند.
دزدى افتاده است تو را سپاس مى گويم .
صدقه اش را در دست زن بدكاره اى گذاشت .
بدكاره سخن به ميان آوردند.
سپاس مى گويم .
توانگر گذاشت .
از اين كه صدقه ام به دست دزد و زن بدكاره و توانگر افتاده تو را سپاس مى گويم .
الـهام شد : آن صدقه ات كه به دست دزدى رسيد بدان سبب بود كه شايد از سرقت دست
برداردو آن صدقه كه به دست زن بدكاره افتاد , براى آن بود كه بلكه از زنا دادن
خوددارى كند و آن صدقه كـه بـه دسـت توانگر رسيد , از آن رو بود كه بلكه عبرت گيرد
و از آنچه خداوند عطايش فرموده است انفاق كند.
صراط.
صراط.
قرآن .
((همانا پروردگار تو سخت در كمين است )).
ـ امام على (ع ) : بدانيد كه گذر شما از صراط است و از لغزشگاههاى آن و هراسهاى
لغزيدنهايش و وحشتهاى متناوبش .
ـ پيامبر خدا(ص ) : همانا صراط بر روى جهنم كشيده شده و لغزنده است .
صراط مستقيم .
قرآن .
((ما را به صراط مستقيم هدايت كن )).
ـ امـام صـادق (ع ) : مـردم بـه چـپ و راسـت مـنـحـرف شـدنـد , امـا مـا و
شيعيانمان به صراط مستقيم هدايت شديم .
ـ امـام عـلـى (ع ) : راسـت و چپ گمراهى است و راه وسط همان شاهراه است , كتاب خدا
و سنت پيامبر به آن راهنماست و رسيدن به سنت و عاقبت نيكو از اين شاهراه ميسر است .
ـ از راست و چپ راههاى گمراهى را پيش گرفتند و راههاى مستقيم و هدايت را رها كردند.
ـ در توصيف ائمه (ع ) , مى فرمايد : آنان به منزله راهنمايان بيابانها هستند.
را در پـيـش گـيـرد او را به رفتن آن راه تشويق و ستايش مى كنند و نويد نجات به وى
مى دهند وهـركـه به راست و چپ منحرف شود , از كجراهه اى كه در پيش گرفته نكوهش مى
كنند و او را ازهلاكت بر حذر مى دارند.
قرآن و صراط مستقيم .
قرآن .
((مـا را بـه راه راسـت هـدايـت فـرمـا , راه كـسانى كه نعمتشان داده اى , نه غضب
شدگان و نه گمراهان )).
((كسانى كه از خدا و رسول فرمان برند همانان با كسانى هستند كه خداوند نعمتشان داده
(يعنى ) با پيامبران وصديقان و شهيدان و صالحان , و نيكو همدمان هستند اينان )).
معناى صراط مستقيم .
قرآن .
((در حـقـيـقـت , خدا پروردگار من و پروردگار شماست ,پس اورا بپرستيد كه اين است
صراط مستقيم )).
((چـگـونه كفر مى ورزيد حالى كه آيات خدا بر شما خوانده مى شود و رسول او در ميان
شماست ؟
هركه به خدا تمسك جويد , قطعا به صراط مستقيم هدايت شده است )).
((و صراط مستقيم پروردگارت همين است .
.
ـ امـام عـسـكـرى (ع ) ـ درباره آيه ((ما رابه صراط مستقيم هدايت فرما)) ـ : آدمى
مى گويد : آن تـوفـيقى را كه عطايمان كردى تا در ايام گذشته عمر خود طاعتت كنيم بر
ما ادامه بده تا در ايام مانده عمر خود نيز طاعتت كنيم .
مستقيم دو گونه است : صراط دنيا و صراط آخرت .
و تفريط به دور است , راه ميانه است و به سوى باطل كمترين انحرافى ندارد و صراط
آخرت ,همان راه مؤمنان به سوى بهشت است كه راهى است مستقيم .
ـ امـام صادق (ع ) درباره معناى صراط , مى فرمايد : آن راه شناخت خداى عزوجل است و
دوگونه مى باشد : صراطى در دنياست و صراطى در آخرت .
اطاعتش واجب است .
هـركـه در دنـيـا او را بشناسد و ازراهنماييهايش پيروى كند از صراط آخرت كه پلى است
بر روى دوزخ , بگذرد.
ـ صراط مستقيم , اميرالمؤمنين على (ع ) است .
ـ امام سجاد(ع ) : ماييم صراط مستقيم و ماييم رازگاه علم او.
ـ امام على (ع ) : صراط مستقيم خدا و دستگيره محكم و ناگسستنى او , من هستم .
ـ امـام صـادق (ع ) درباره آيه ((ما را به صراط مستقيم هدايت فرما)) , مى فرمايد:
ما را به راه راست رهنمون شو , مارا به پيمودن راهى كه به محبت تو مى انجامد و به
بهشتت مى رساند , رهنمون شو تا از هواهاى نفس خود پيروى نكنيم و به هلاكت نيفتيم .
ـ پـيـامـبر خدا(ص ) نيز درباره همين آيه , مى فرمايد : مارا ارشاد فرما به ((صراط
مستقيم ))يعنى ديـن اسـلام , زيـرا هيچ دينى جز اسلام راست و مستقيم نيست , چون
توحيد و يگانه پرستى در آن نـيـست , ((صراط كسانى كه نعمتشان دادى )) يعنى پيامبران
و مؤمنان كه خداوند نعمت اسلام و نـبـوت را ارزانـيشان داشت , ((نه غضب شدگان )) ,
مى فرمايد : مارا به غير دين آنان كه برايشان خشم گرفته اى , يعنى يهود , راهنمايى
فرما , ((و نه گمراهان )) يعنى نصار.
ويژگيهاى صراط.
ـ امام صادق (ع ) : صراط , از مو و ازلبه شمشير باريكتر است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : صراط , باريكتر از مو و برنده تر از شمشير است .
ـ بر روى جهنم , پلى است كه از مو باريكتر و از شمشير تيزتر است .
آنچه موجب پايدارى بر صراط است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : پايدارترين شما بر صراط , كسى است كه محبتش به اهل بيت من
بيشترباشد.
ـ اى عـلـى ! چـون روز قـيـامت شود ,من و تو و جبرئيل بر صراط مى نشينيم و هيچ كس
از صراط نخواهد گذشت مگر اين كه پروانه ولايت تو را با خود داشته باشد.
ـ به على (ع ) فرمود : محبت تو در دل هيچ مؤمنى جاى نگرفت , مگر اين كه هرگاه پايش
بر صراط بلرزد , گامش استوار شود تا آن كه خداوند , به سبب محبتش به تو , او را به
بهشت در آورد.
پلهاى صراط.
قرآن .
((همان پروردگار تو سخت در كمين است )).
ـ امـام صادق (ع ) درباره آيه ((همانا پروردگار تو سخت در كمين است )) , مى فرمايد
:(كمينگاه ) پلى است بر روى صراط كه هيچ بنده اى با داشتن مظلمه اى به گردن , از آن
نمى تواندبگذرد.
ـ پيامبر خدا(ص ) : آن گاه صراط برفراز جهنم گذاشته مى شود.
سـه پـل قرار دارد : روى يكى از آن ها امانتدارى و خويشاوندى جاى دارد , روى دومى
نماز وروى سومى عدالت پروردگار يگانه جهانيان .
گروههاى مردم در گذشتن از صراط.
ـ امـام صـادق (ع ) : مـردم در گذشتن ازصراط به چند گروه تقسيم مى شوند : برخى
مانند برق مـى گـذرنـد , برخى مانند اسب به تاخت مى روند , برخى با سينه خيز مى
گذرند و بعضى هم در حالى مى گذرند كه خود را به آن آويخته اندو آتش مقدارى از بدن
آنها را گرفته است .
ـ پيامبر خدا(ص ) : مردم بر صراط باشند , برخى آويزان , بعضى لغزان و برخى پا برجا.
ـ در گـذشـتـن از صراط برخى از مردم چون برق مى گذرند , و برخى چون چشم به هم زدنى
و برخى مانند اسبان و شتران تندرو وبرخى مانند افراد پاى بسته .
آهستگى مى گذرند و عده اى در آن (دوزخ ) مى افتند.
ـ عـده اى از صـراط همچون برق مى گذرند و عده اى همچون باد و به عده اى نورى داده
مى شود كـه جـلوى پايشان را روشن مى بينند و عده اى چهار دست و پا مى گذرند و به
سبب گناهانى كه كرده اند آتش قسمتى از آنهارا فرا مى گيرد.
ـ وضو را كامل بگير , تا از صراطهمچون ابر بگذرى .
ـ موسى (ع ) در مناجات عرض كرد :بار خدايا! پاداش كسى كه حكمت تو را آشكارا و
پنهانى تلاوت كند چيست ؟
فرمود : اى موسى ! از صراط همچون برق مى گذرد.
خردسالى .
خردسالى .
