بسم الله

سخنى با خواننده

يكى از ويژگى‏هاى مهم مكتب تشيع، استفاده از عنصر اجتهاد در گستره نصوص‏دينى است. اين ويژگى، سبب پويايى و تحرك هر چه بيش‏تر مكتب و نيز كسب توان‏مناسب در پاسخ‏گويى به موضوعات نوپيدا بوده و هست. تكامل و گسترش‏رشته‏هاى مختلف علوم اسلامى، از جمله دانش فقه، در پرتو همين عنصر اجتهاد ونيز تلاش دانش‏مندان و فقيهان بزرگ و زمان‏شناس صورت پذيرفته است.

عصر حاضر به جهت ظهور عقايد و مكاتب مختلف بشرى، تحولات چشم‏گيرعلمى و صنعتى و نگاه نقادانه به دين و گسترش ارتباطات، مسئوليت عالمان دينى رادو چندان كرده‏است. عالمان و فقيهان بايد به نيكى چالش‏هاى نوين را دريابند،شيوه‏هاى استنباط را مهذب كنند، موضوعات جديد را پاسخ در خور دهند و ميراث‏كهن فقه شيعه را به زبان روز و متناسب با فهم و انتظار انسان سرگشته و نقاد امروزبازسازى نمايند تا از ره‏گذر اين تلاش، دين و فقه را در عرصه زندگى اجتماعى‏جوامع بشرى زنده و بالنده نگه‏دارند و مسئوليت دينى و تاريخى خويش را به بهترين‏وجه ايفا نمايند. انجام اين وظيفه، نيازمند نگاه بيرونى به مجموعه فقه، آشنايى باشيوه‏هاى مشابه استنباط و بررسى دقيق علوم وابسته به فقه، نظير اصول، رجال، درايه‏و ... مى‏باشد و بدون ترديد تلاشى به اين وسعت نيازمند بسيج جمعى محققان زبده وزمان‏شناس است.

پژوهشكده فقه و حقوق مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى «پژوهش‏گاه‏» هدف‏اساسى خويش را تحقق بخشيدن به اين وظيفه بزرگ قرار داده است، و در اين‏راستاتحقيقات متعددى را در زمينه‏هاى مختلف فقهى - حقوقى و دانش‏هاى وابسته‏به آن در دست انجام دارد.

آشنايى با منابع اصلى و پيشينه تحقيق از لوازم ضرورى تحقيقات گسترده است تاحدى كه در دنياى كنونى هيچ پژوهش‏گرى بى‏نياز از آن نيست. حجم گسترده‏نوشته‏ها و پراكندگى محققان و نويسندگان، دست‏يابى به اين امر را دشوارتر مى‏سازد.ازاين‏رو بخشى از فعاليت‏هاى گروه خدمات تحقيق پژوهشكده به تهيه ماخذشناسى‏مورد نياز اختصاص يافته است.

كتاب حاضر كه با هدف آشنايى پژوهش‏گران با منابع و مآخذ اصلى قواعد فقهى‏تدوين شده به همت اين عزيزان سامان يافته است: حجة‏الاسلام جناب آقاى سعيدرحيميان (تهيه طرح اوليه و مراجعه به منابع)، فاضل محترم جناب آقاى نعمت‏الله‏صفرى فروشانى (مراجعه به فهرست كتب خطى)، جناب آقاى محمدجواد واعظ(تهيه متن اوليه ماخذشناسى موضوعى)، حجة‏الاسلام جناب آقاى ضميرى (تهيه‏درآمدى بر قواعد فقهيه)، حجة‏الاسلام جناب آقاى حميدرضا نوحى (تكميل،بازنگرى و تدوين نهايى ماخذشناسى).

ضمن تشكر از تلاش همه عزيزانى كه زحمت تهيه اين ماخذشناسى را بر عهده‏داشته‏اند، اميدواريم كه انتشار اين اثر بتواند به نياز پژوهش‏گران حوزه و دانشگاه درزمينه قواعد فقهى پاسخى درخور دهد.

پژوهشكده فقه و حقوق.

مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى (پژوهش‏گاه)