احكام روابط

روابط زن و مرد يكى از مسائلى است كه شناخت صحيح احكام و آداب اسلامى در اين زمينه و عمل به آن ها ضامن سلامت فرد و جامعه است.
در اين بخش براى تعيين وظيفه ى هر يك از خوانندگان گرامى، سعى شده است، پرسش هايى پيرامون روابط و مسائل جانبى آن كه از اهمّيّت ويژه اى برخوردار است انتخاب شود و نظرات مراجع عالى قدر در ذيل آن درج گردد. احكام مطرح شده در اين بخش عباتند از:
1. احكام صحبت كردن; 2. احكام نگاه ها; 3. احكام تماس ها; 4. احكام ازدواج .

احكام صحبت كردن

سوال : صحبت كردن مرد با زن نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب : مردها مى توانند با نامحرم با شرايط ذيل صحبت كنند:[1]
1. به قصد لذت و ريبه نباشد; 2. با اين صحبت كردن، به گناه آلوده نشوند.
آيات عظام: فاضل، گلپايگانى و مكارم: عروه، نكاح، با استفاده از مسئله ى 39.
امام: تحرير الوسيله، نكاح، مسئله ى 29.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 1936.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، با استفاده مسئله ى 29.
فاضل: جامع المسائل، ج 1، سؤال 1718.
خامنه اى: با استفاده از استفتائات، ج 1، س 1095، ص 342، استفتائات ج 2، ص 85، مسئله ى 240.
سوال : صحبت كردن مرد با نامحرم بدون لذّت و احتمال گناه چگونه است؟
جواب : صحبت كردن با نامحرم در غير مورد ضرورت، مكروه است، خصوصا اگر مخاطب، جوان باشد.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم، عروه; نكاح، مسئله ى 39.
امام: تحرير، نكاح، مسئله ى 29 و استفتا.
گلپايگانى: مجمع المسائل، ج 2، با استفاده از سؤال 645.
سوال : اگر انسان با رعايت موازين اسلامى، باز هم در شرايطى به واسطه ى صحبت كردن با نامحرم، مثل دانشجوى هم كلاسى، در خودش احساس تغيير و لذت كند اشكال دارد؟
جواب : اگر مردى بداند چنانچه با نامحرمى صحبت كند به گناه خواهد افتاد، نبايد با او صحبت كند; خواه زن به گونه اى صحبت كند كه مرد را به گناه بيندازد يا درباره ى مطلبى صحبت كند كه مرد به گناه بيفتد.
آيات عظام: امام، سيستانى، فاضل، گلپايگانى و مكارم، با استفاده از مدارك مسئله ى قبل.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله 1936.
خامنه اى: با استفاده از استفتائات ج 1، ص 342، مسئله ى 1095، و استفتائات ج 2، مسئله 240.
سوال : آيا سخن گفتن و شوخى نمودن با زن نامحرم حرام است؟
جواب : صحبت كردن با هر كسى درباره ى هر چيزى از روى شهوت و لذت جايز نيست (مگر با همسر).
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم، عروه نكاح، با استفاده از مسئله ى 39.
امام: تحرير، نكاح، مسئله ى 29.
اراكى: استفتاء.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، مسئله ى 29.
سوال : سخن گفتن زن ها با مرد نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب : خانم ها مى توانند با نامحرم صحبت كنند; مشروط بر آن كه:
1. به قصد لذّت و ريبه نباشد; 2. صداى خود را ترقيق و تلطيف نكنند;
3. خوف افتنان[2] نباشد.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى، مكارم، عروه، نكاح، با استفاده از مسئله ى 39.
امام: تحرير نكاح مسئله ى 29.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، مسئله ى 29.
خامنه اى: با استفاده از استفتائات، ج 1، ص 342، مسئله ى 1095.
سوال : آيا هم صحبت شدن زن ها با مرد نامحرم بدون قصد لذّت اشكال دارد؟
جواب : صحبت كردن خانم ها با نامحرم به غير ضرورت مكروه است.
آيات عظام: امام، فاضل گلپايگانى و مكارم، مدارك قبل.
سوال : برخى از خانم ها در صحبت با ديگران بسيار با نرمى صحبت مى كنند؟ لطفاً حكم آن را بيان كنيد؟
جواب : خانم ها نبايد در هنگام صحبت كردن با نامحرم، صداى خود را رقيق و نازك كنند; به گونه اى كه اگر در دل مخاطب مرضى باشد، او را به خود جلب كند. اگر چه درباره ى مطالبى عادى صحبت كنند.
آيات عظام: امام، اراكى، سيستانى، فاضل، گلپايگانى و مكارم، مدارك مسئله ى قبل.
سوال : نامه نگارى با نامحرم و طرح مسائل عشقى يا شهوانى در نامه چه حكمى دارد؟
آيات عظام: اراكى: از هر كارى كه موجب مفسده است اجتناب شود.
گلپايگانى: جايز نيست.

احكام نگاه به نامحرم

سوال : نگاه مرد به زن مسلمان با چه شرايطى جايز است؟
جواب : اگر خانم مسلمان كاملا حجاب خود را رعايت كرده باشد نگاه كردن به وجه و كفين او براى مرد با شرايط ذيل اشكال ندارد:
1. وجه و كفين زينت نشده باشد; 2. نگاه به قصد لذت و ريبه نباشد.
آيات عظام: امام: عروه، نكاح، مسئله ى 31; تحرير، نكاح، مسئله ى 18; استفتاء و توضيح المسائل، مسئله ى 2433.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله ى 2447 و استفتاء.
بهجت: استفتاء.
آية الله تبريزى: زينت در وجه و كفين، اگر از قبيل انگشتر متعارف و اصلاح صورت (بند انداختن) و سرمه اى باشد كه حتّى در زن هاى پير متعارف است، پوشاندن آن بر زن واجب نيست و نگاه كردن مرد به آن هم اگر التذاذى نباشد. مانع ندارد. استفتا.
آية الله سيستانى: به طور كلى اگر نامحرم مسلمان است و حجاب خود را رعايت كرده است يا رعايت نكرده و در صورتى كه او را امر به حجاب كنيم رعايت مى كند، نگاه كردن به وجه و كفين او بدون لذت و ريبه اشكالى ندارد. اگر چه بنا بر احتياط مستحب بهتر است از نگاه كردن به وجه و كفين پرهيز كرد.
منهاج الصالحين، نكاح، مسائل 14 و 26; توضيح المسائل، مسائل 2442 و 2443.
آية الله گلپايگانى: بنابر احتياط واجب، جايز نيست حتّى به وجه و كفين نامحرم نگاه كرد; چه زينت داشته باشد چه نداشته باشد.
در نتيجه مردان نمى توانند به صورت و دست زنانى كه به طور كامل حجاب خود را رعايت نكرده اند، نگاه كنند; مانند آن كه زنى مقدارى از مويش پيدا باشد و يا اين كه لباس آستين كوتاه پوشيده باشد و يا بازو يا مچ دست او پوشيده نباشد.
سوال : نگاه مرد به دست و صورت زن نامحرم، حرام است؟
جواب : نگاه كردن به نامحرم به قصد لذّت و شهوترانى حرام است; اگر چه وجه و كفين و يا به حجم بدن او باشد.
آيات عظام: امام، اراكى، فاضل، گلپايگانى، و مكارم: عروه، نكاح، مسئله ى 31.
بهجت: توضيح المسائل، مسئله ى 1931.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله ى 2442.
سيستانى: توضيح المسائل، با استفاده از مسائل 2442 و 2443; و منهاج الصالحين، نكاح، مسئله ى 14.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله ى 2501.
سوال : بعضى مردان مؤمن در دبيرستان ها و يا غير آن به زنان مسلمان درس مى دهند، طبيعتاً مرد مجبور است مطالب درس را بر روى تخته سياه بنويسد و خانم ها نيز همان گونه كه معمول است به دست و صورت استاد خود نگاه مى كنند، البته بدون قصد لذت و ريبه. آيا اين نگاه كردن جايز است؟
جواب : نگاه كردن خانم ها به وجه و كفين و مواضعى كه مردان به طور متعارف نمى پوشانند، بدون لذت و ريبه اشكالى ندارد.
آيات عظام: امام، فاضل، گپايگانى و مكارم: عروه، نكاح، با استفاده از مسئله ى 51.
امام: تحرير، نكاح با استفاده از مسئله ى 19; توضيح المسائل، مسئله ى 2433 و استفتاء.
اراكى: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 2447 و استفتاء.
آية الله بهجت: نگاه كردن زن به بدن نامحرم، بنابر احتياط واجب حرام است، اما جواز نگاه كردن زن به قسمتى از بدن مرد نامحرم كه غالبا باز است، مثل سر، خالى از وجه نيست; مگر اين كه اين نگاه كردن، كمك به معصيت باشد.
توضيح المسائل، مسئله ى 1933.
سوال : آيا زن مى تواند به بدن مردى كه كاملاً پوشيده نيست، مثل آن كه با لباس آستين كوتاه و يا ورزشى است، نگاه كند؟
جواب : نگاه كردن زن ها به بدن مرد نامحرم به استثناى وجه و كفين و مقدارى كه بطور معتاد مردان نمى پوشانند، حرام است.
آيات عظام: امام: عروه، نكاح با استفاده از مسئله ى 31; تحرير، نكاح مسئله ى 19; و توضيح المسائل، مسئله ى 2433; و استفتاء.
اراكى: توضيح المسائل، مسئله ى 2447 و استفتاء.
تبريزى: استفتاء.
سيستانى: توضيح المسائل، مسئله ى 2442.
گلپايگانى: توضيح المسائل، مسئله ى 2442; مجمع المسائل، ج 2، سؤال 644; و استفتاء.
مكارم: توضيح المسائل، مسئله 2080.
بهجت:توضيح المسائل، مسئله ى 1933.
فاضل: نگاه كردن زن به مرد نامحرم به استثناى وجه و كفين حرام است.
عروه، نكاح، مسئله ى 31; و توضيح المسائل مسئله ى 2501.
در نتيجه: ديدن موى سر و صورت، دست ها تا مچ و پاها تا قوزك و گردن مردان نامحرم براى زن ها اشكالى ندارد، مشروط به آن كه به قصد لذت و ريبه نباشد.
هم چنين خانم ها نمى توانند براى تماشاى مسابقات ورزشى كه آقايان در آن ها پوشش كافى ندارند، مانند شنا، كشتى، وزنه بردارى، فوتبال و... به اماكن ورزشى بروند.
سوال : نگاه زن به دست و صورت مرد نامحرم چگونه است؟
جواب : نگاه كردن به بدن نامحرم حتّى به وجه و كفين او به قصد لذت و يا با ترس به مفسده افتادن حرام است.
آيات عظام: امام، اراكى، فاضل و مكارم: عروه، ستر و ساتر، قبل از مسئله ى 1.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 1932.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله ى 2442.
سيستانى: توضيح المسائل، مسئله ى 2442.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله ى 2501.
اراكى و گلپايگانى: استفتاء.
توجه: بين عدم جواز نگاه به بدن مرد نامحرم با وجوب پوشش مرد هيچ ملازمه اى نيست; يعنى اگر چه بر مرد واجب نيست خود را بپوشاند، اما بر خانم ها واجب است نگاه نكنند.

نگاه به عكس و فيلم

سوال : آيا نگاه كردن به عكس كسانى كه براى انسان جالب است اشكال دارد؟
جواب : نگاه كردن به هر عكسى به قصد لذت حرام است; خواه عكس مرد باشد يا زن، محرم باشد يا نامحرم، عكس انسان باشد يا غير آن (از اين حكم عكس همسر استثنا است).
آيات عظام: امام، اراكى، بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، گلپايگانى و مكارم: استفتاء.
اراكى: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 2453.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، مسئله ى 27.
سوال : آيا خريد و فروش عكس هاى مبتذل حرام است؟ اگر كسى تعدادى را داشته باشد چه كار كند؟
جواب : خريد و فروش و نگهدارى عكس هاى مبتذل حرام است و بايد آن ها را از بين برد.
آيات عظام: امام، اراكى و گلپايگانى: استفتاء.
سوال : نگاه به تصوير زن ها و مردها كه از تلويزيون و سينما پخش مى شود چگونه است؟
جواب : فيلمى كه به طور مستقيم پخش مى شود، حكم انسان زنده را دارد و اگر به طور غير مستقيم پخش مى شود حكم عكس را دارد.
امام: استفتاء در كتاب احكام بانوان، محمد وحيدى، سؤال 42، ص 32.
آيات عظام: اراكى فاضل و گلپايگانى: فيلم اعم از مستقيم يا غير مستقيم حكم عكس را دارد. استفتاء.
بنابراين، بنابر فتواى آقاى اراكى ديدن فيلم زنان نامحرم براى مردان اشكالى ندارد، اگر چه آن ها را بشناسد; مشروط به آن كه به قصد لذت و ريبه نباشد و انسان نترسد كه به گناه بيفتد (با همان تفصيلى كه گذشت.) و بنابر فتواى آقاى گلپايگانى ديدن فيلم زنان نامحرم براى مردان در صورتى كه آن ها را نمى شناسند، بنابر احتياط مستحب و اگر مى شناسد بنابر احتياط واجب جايز نيست. به همان تفصيلى كه گذشت.
آية الله بهجت: ديدن نامحرم از طريق تلويزيون و شنيدن صداى آن ها، اگر مقرون به فساد و ريبه باشد اشكال دارد.
توضيح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ى 2.
آية الله خامنه اى: بنابر احتياط واجب در پخش مستقيم به زنان بى حجاب نگاه نشود.
استفتائات ج 2، مسئله 102.
در نتيجه: اگر فيلمى به طور مستقيم پخش شود، نگاه به آن فيلم همان احكام نگاه كردن به انسان زنده را دارد; بنابراين مردان نمى توانند به غير از وجه و كفين زنان نامحرم - آن هم با شرايطى كه ذكر شد - نگاه كنند و هم چنين خانم ها نمى توانند به بدن مردان كه در فيلم هاى ورزشى يا غير آن كه به طور مستقيم پخش مى شود، نگاه كنند.
سوال : آيا نگاه كردن به عكسهاى زنان برهنه و يا فيلمهاى جنسى بدون شهوت جايز است؟
جواب : آية الله گلپايگانى: جايز نيست; زيرا نگاه كردن اين عكس ها و فيلم ها غالباً داراى آثار فتنه و فساد اخلاق است.
ارشاد السائل، سؤال 462.
آية الله خامنه اى: از آن جا كه نگاه به تصويرهاى مبتذلى كه محرك شهوت است، غالباً از نگاه شهوانى جدا نيست; لذا به عنوان مقدمه ى ارتكاب گناه، و حرام مى باشد.
استفتائات، ج 2، مسئله ى 107.
سوال : آيا نگاه كردن به فيلم هاى مستهجن و ماهواره اى براى مردان و زنان، بدون لذت و ريبه، جايز است؟
جواب : آية الله تبريزى: نگاه كردن به اين گونه فيلم ها جايز نيست.
صراط النجاة، سؤال 901.
آية الله فاضل: استفاده كردن از فيلمهاى فوق كه به منظور انحراف، تدارك ديده شده، جايز نيست.
جامع المسائل، ج 1، سؤال 1729.
سوال : استفاده از ماهواره و برنامه هايى كه توسط دولت هاى غربى و ساير كشورها تهيه مى شود، براى اطلاع از برنامه هاى علمى و قرآنى چگونه است؟
جواب : آيت الله خامنه اى: استفاده ى مذكور گرچه فى نفسه منعى ندارد، مگر آن كه برنامه هايى كه به واسطه ى ماهواره پخش مى شود - كه محصول كشورهاى غربى و يا اكثر كشورهاى مجاور است - غالبا مشتمل بر تعليم افكار ضالّه و وارونه جلوه دادن حقايق است; علاوه بر آن كه مشتمل بر برنامه هاى لهو و فساد مى باشد; حتى مشاهده ى برنامه هاى علمى و يا قرآنى آن هم چه بسا سبب وقوع در فساد و ابتلا به حرام مى شود; لذا شرعاً استفاده از گيرنده ها براى مشاهده ى اين نوع برنامه ها حرام است; مگر آن كه برنامه هاى علمى محض و يا تماماً قرآنى و مانند آن باشد و ديدن آن ها مستلزم فساد و يا ابتلا به هيچ عمل حرام ديگرى نباشد.
استفتائات، ج 2، مسئله ى 135، ص 48.

احكام تماس ها

سوال : تماس بدنى زن و مرد نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب : هر كسى كه نگاه كردن به او جايز نيست، تماس بدنى با او نيز جايز نيست و هرگونه لمس كردن بدن با هر عضوى باشد، حرام است و بايد از آن اجتناب كرد، مگر از روى لباس; بدون قصد لذت و ريبه.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم، عروه، نكاح، مسئله ى 47.
امام: تحرير، نكاح، مسئله ى 20.
اراكى: استفتاء.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 1934.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، با استفاده از مسئله ى 16.
خامنه اى: با استفاده از استفتائات، ج 1، ص 89، مسئله ى 252، و مسئله ى 221.
سوال : آيا دست دادن با نامحرم جايز است؟ در صورتى كه بدون قصد لذت و ريبه باشد؟
جواب : جايز نيست مگر از روى لباس; و در اين صورت، بنا بر احتياط، نبايد دست او را بفشارد.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم، عروه نكاح، با استفاده از مسئله ى 47.
اراكى: استفتاء.
بهجت: توضيح المسائل، با استفاده از مسئله ى 1934.
سيستانى: منهاج الصالحين، نكاح، با استفاده از مسئله ى 16.
سوال : ما در محيط دانشگاه كشورهاى غربى، هنگام برخورد با اساتيد زن يا دانشجويان دختر، ناگزير از مصافحه (دست دادن) هستيم; و گرنه حمل بر سوء ادب دانشجويان مسلمان مى شود، تكليف چيست؟
جواب : لازم است به آن ها تفهيم كنيد كه عدم مصافحه با زن نامحرم، ناشى از سوء ادب نيست; بلكه معلول عقيده ى اسلامى و تعهّد به احكام آن است.
آيات عظام: امام، اراكى، بهجت، سيستانى، فاضل، گلپايگانى و مكارم: با استفاده از مدارك مسئله ى قبل.
سوال : راه رفتن با نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب : اگر به قصد لذت و ريبه باشد جايز نيست.
آيات عظام: امام، اراكى، گلپايگانى، استفتاء.
سوال : در برخى از محافل زن ها و مردها يك جا نشسته و به صحبت مى پردازند و موازين شرعى نيز رعايت مى شود آيا اشكال دارد؟
جواب : اختلاط زن و مرد نامحرم مكروه است، مگر آن كه پيرمرد يا پيرزن باشند.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم: عروه، نكاح، مسئله ى 49.
توجه: اين مكروه بودن در صورتى است كه حضور به صورت مختلط، منجر به حرام نشود، در غير اين صورت اختلاط حرام است. به طور مثال، اگر در مجلسى زنان حجاب كامل نداشته باشند و يا زينت كرده باشند و يا تماس هاى حرام بين زن و مرد واقع شود، اختلاط حرام خواهد بود.
سوال : اگر زن و مرد نامحرم تنها در مكان خلوتى مشغول صحبت باشند حرام است؟
جواب : اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتى باشند كه كسى آن جا نباشد و ديگرى هم نتواند وارد شود، چنانچه بترسند كه به حرام بيفتند، بايد از آن جا بيرون بروند ماندن آنها در آن مكان حرام است.
آيات عظام: امام، توضيح المسائل، مسئله ى 2445.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله ى 2454.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله ى 25111.
خامنه اى: استفتائات با استفاده از ج 1، س 1095، ص 342.
اراكى، سيستانى، گلپايگانى و مكارم.[3]
سوال : آيا نشستن در كنار نامحرم در تاكسى و يا وسايل نقليه ى ديگر جايز است؟ (در صورتى كه تماس بين اين دو از روى لباس باشد).
جواب : اگر به قصد لذت و ريبه نباشد و بر آن مفسده اى مترتّب نباشد، مجرد نشستن به نحو مذكور اشكال ندارد.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم، عروه، نكاح، با استفاده از مسئله ى 47.
تبريزى، سيستانى و گلپايگانى: استفتاء.
سوال : اگر تماس با كسى يا چيزى براى انسان لذت بخش باشد اشكال دارد؟
جواب : هرگونه تماسى با هر يك از اعضاى بدن با هر چيز و هر كسى به قصد لذت و ريبه حرام است (به استثناى همسر).
آيات عظام: امام، اراكى و گلپايگانى: استفتاء.
فاضل: استفتاء.
آية الله تبريزى: اگر چيزى را از روى شهوت لمس كند ولى انزال صورت نگيرد، حرمتى ندارد و اگر انزال صورت بگيرد استمنا حساب مى شود و استمنا نيز حرام است. و اگر انسانى را با شهوت لمس كند، چه مرد چه زن، چه بالغ چه غير بالغ، حرام است و لو انزال صورت نگيرد. البته به استثناى همسر.
سوال : برخى از افراد به قصد جلب توجه ديگران به خودنمايى مى پردازند، آيا اين كارشان حرام است؟
جواب : خودنمايى كردن به منظور به گناه انداختن ديگرى حرام است. چه در پوشيدن لباس باشد و چه در حرف زدن و نگاه كردن و يا اعمال و رفتار ديگر.
آيات عظام: امام، اراكى، بهجت، تبريزى، فاضل و گلپايگانى: استفتاء.

احكام ازدواج و نامزدى

سوال : آيا ازدواج از نظر اسلام امرى لازم است؟
جواب : كسى كه به واسطه ى نداشتن زن به حرام مى افتد، واجب است زن بگيرد.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم: عروه نكاح، مسئله ى 4.
امام: توضيح المسائل، مسئله ى 2443.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله ى 2452.
سيستانى: توضسح المسائل، مسئله ى 2452.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله ى 2509.
مكارم: توضيح المسائل، مسئله ى 2023.
سوال : بعضى از پدران مى گويند: تا تحصيلات دختر تمام نشود، نبايد ازدواج نمايد، آيا تأخير در ازدواج كار خوبى است؟
جواب : مستحب است در شوهر دادن دخترى كه بالغه است; يعنى مكلف شده، عجله كنند.
آيات عظام: امام، فاضل، گلپايگانى و مكارم: عروه، نكاح، مسئله ى 14.
امام: توضيح المسائل، مسئله ى 2459.
تبريزى: توضيح المسائل، مسئله ى 2468.
فاضل: توضيح المسائل، مسئله ى 2525.
سوال : گاهى دختر و پسر قبل از ازدواج، مدتى را براى آشنايى، به صورت نامزدى مى گذارند; آيا اين نامزدى اشكال دارد؟
جواب : اگر مراد از نامزدى اين باشد كه زن و مردى قصد داشته باشند با يك ديگر ازدواج بكنند ولى هيچ گونه صيغه ى مَحرميّتى بين آنان منعقد نشده باشد، زن و مرد به يك ديگر نامحرم هستند و هيچ گونه فرقى با ديگر نامحرم ها ندارند.
آيات عظام: امام، اراكى، بهجت، تبريزى، سيستانى، فاضل، گلپايگانى و مكارم:استفتاء.
در نتيجه نگاه كردن به قصد لذت به يك ديگر، دست دادن و يا هرگونه تماس بدنى، خلوت كردن در محيط دربسته (با همان شرايطى كه در صفحات قبل گفته شد)، عدم رعايت حجاب و پوششِ كافى در مقابل يك ديگر، مراوده كردن و اختلاط به گونه اى كه معمولا زن و شوهرها با يك ديگر دارند و خلاصه هرگونه روابطى كه بين دو نامحرم حرام باشد از مواردى است كه هر يك از دختر يا پسر بايد از آن پرهيز كنند.
سوال : آيا دختر و پسر مى توانند براى محرميّت صيغه بخوانند؟
جواب : خواندن صيغه ى موقّت بين زوجين با اجازه ى ولى دختر اشكال ندارد.
آيات عظام: امام، اراكى، بهجت، تبريزى، فاضل، گلپايگانى و مكارم: استفتاء.
سيستانى: توضيح المسائل، مسئله ى 2385; و منهاج الصالحين، نكاح، با استفاده از مسائل 67 و 68.
سوال : براى جلوگيرى از شهوت چه بايد كرد و در اين صورت آيا استمناء جايز است يا نه؟
جواب : آية الله گلپايگانى: روزه گرفتن و در صرف غذا افراط نكردن و ترك خوردن بعضى غذاهاى مقوى، غريزه جنسى را تضعيف مى كند و از شدت آن مى كاهد; ولى استمنا، به هر نحو كه باشد، حرام است و بهترين راه براى اين كه غريزه ى جنسى سبب آلودگى به حرام نشود، ازدواج دايم يا موقت است كه ثواب بسيار هم دارد.
مجمع المسائل، مسائل متفرقه، سؤال 89.
بنا بر فتواى همه ى مراجع عظام، استمنا يا هر عمل شهوانى ديگر حرام است (مگر با همسر شرعى).

پى‏نوشتها:‌