مقدمه:

بسم رب الشهداء و الصدقين

مسئله شهيد و شهادت از مسائل بزرگ و سرنوشت ساز در تاريخ بشريت است.

انسان‏ها، از آدم ابوالبشر تا عصر حاضر، همواره در پيكار و نبردى پنهان و آشكار بسر مى‏برند. دسته‏اى در راه حق و دسته‏اى در كوره راه باطل.

شيطان، به عزت و جلال خداى بزرگ سوگند ياد كرده تا در ميان بنى آدم تخم نفاق و كينه بكارد و در سر هر دو راهى بنشيند و در نزاعى مداوم، مانع سلوك الى الله شود.

اينجاست كه فلسفه جهاد، گزينش حق و نابودى باطل شكل ميگيرد.

مبارزه‏ها آغاز مى‏گردد. هر كس به راهى مى‏رود و هدفى را دنبال مى‏كند. برخى به سوى مطامع دنيوى و برخى به سوى محبوب حقيقى.

در اين ميان، بر جستگانى را مى‏بينيم كه من و منيت را به بوته فراموشى سپرده و در همه جا و همه چيز، جمال محبوب را شاهدند.

اينان ره يافتگان كوى وصالند.

اينان خلفاى به حق حضرت احديتند.

اينان گزيده خلق اند و تبلور انى جاعل فى الارض خليفه(1)

اى پيامبر به ياد آر زمانى را كه پرودگارت به فرشتگان فرمود: (من در زمين جانشين قرار مى‏دهم).

اينان پاى كوبان مسلخ عشق اند.

اينان طائران بلند آشتان حيات جاويدند.

اينان خونين كفنان مخلص معبود اند.

اينان زاهدان شب و شيران وادى پيكار، در روزند.

و خلاصه كلام‏

اينان شهيدان شاهدند.

بيخود نيست كه اولياء الهى، اين همه تلاش و كوشش مى‏كنند و آرزومندانه شهادت را مى‏جويند تا بالاخره مقام شهادت بايشان اعطاء مى‏گردد.

آرى، شهادت، حيات جاويد است و شهيدان، فاتحان غرور آفرين آن، كه دل به اقيانوس بيكران جلوه‏هاى رحمانى دوخته و كوثر كل يوم هو فى شأن(2) هر كه در آسمان‏ها و زمين است، همه از او (حوائج خود را) مى‏طلبند و او هر روز به شأن و كارى (در تكميل افاضه به خلق) پردازد را طلب مى‏كنند و فضايى به بزرگى لا يحتمله ملك مقرب و لا نبى مرسل(3)

مقامى كه فرشته مقرب الهى و فرستاده پروردگار از شدت زيبايى و عظمت آن طاقت تحملش را ندارند و لذا پس از سير در فضا جاى خود را به مقرب ديگرى مى‏سپارند بال مى‏گشايند.

شهيد و شهادت، در مكتب اسلام‏

مكتب انسان ساز اسلام، - همانند همه مكاتب الهى- انسان را با تعاليم عاليه خود به سوى كمال رهنمون مى‏سازد. توحيد، عالى‏ترين مرحله‏ى اوج انسانى در اين مكتب، و بهترين وسيله براى دست يابى به آن، جهاد در راه خدا، و ثمره‏ى اين جهاد، فناى فى الله، و پاداش آن، بقاى بالله، يعنى شهادت است.

آيات شريفه قرآن، و روايات صادره‏ى از معصومين، شهادت را مقامى دانسته، كه اعطاء آن فقط و فقط به دست خداى تبارك و تعالى است. و صاحبان اين مقام چون باقى به الله‏اند، حياتى جاودانه دارند، و مرگ و زوال هرگز در آنها راه ندارد.

از مجموعه آيات قرآن و روايات معصومين (عليهم السلام) استفاده مى‏شود كه كسانى صادقانه به مصاف دشمنان خدا- اعم از بيرونى و درونى- رفته و آنچه در توان دارند در طبق اخلاص گذاشته و شهادت را از خداى بزرگ بخواهند نصرت الهى شامل حالشان شده و مقام شهادت به آنها اعطاء مى‏گردد.

اسلام رهروان خود را به گونه‏اى تعليم مى‏دهد كه دنيا و هر آنچه در آن است، در نظر آنان متاعى ناچيز جلوه مى‏كند به طوريكه هرگز بدست آوردن اين مطاع را اساس همت خويش نمى‏كنند.

و تا به جائى مى‏روند كه حضرت امير سلام الله عليه در وصفشان مى‏فرمايد:

عظم الخالق فى أنفسهم فصغر ما دونه فى أعينهم(4)

خدا در باطن آنها بزرگ است و هر آنچه غير خداست در نظرشان كوچك است. (از كلام حضرت امير سلام الله عليه در وصف متقين)

بسم الله الرحمن الرحيم

1- مبدأ قيامها و مبانى آن‏ها.

و كاين من نبى قاتل معه ربيون كثير فما وهنوا لما أصابهم فى سبيل الله و ما ضعفوا و مااستكانوا والله يحب الصابرين (6)

چه بسا پيامبرانى كه خدا دوستان بسيار، همراه آنان به جنگ رفتند. و در راه خدا، چه به آنها رسيد، سستى نكردند و ناتوان نشدند و سر فرود نياوردند و خدا شكيبايان را دوست دارد.

قيامت‏ها و نهضت‏هاى مقدس از انبياء عظام شروع شده است. قرآن كريم در سوره شعراء، جهاد مقدس انبياء را در داستان حضرت نوح، ابراهيم، موسى، هود، لوط، صالح، شعيب، و خاتم الانبياء محمد مصطفى(صلى‏الله‏عليه‏وآله) ذكر مى‏كند كه در راه مبارزه با:

- بت پرستى‏

- ظلم و بيدادگرى‏

- جهل و تعصب و تقليد كوركورانه‏

- اسراف و تبذير

- افساد در ارض و فحشا

- امتيازات موهوم اجتماعى‏

به پا خواسته و انواع مصيبت‏ها را تحمل كرده و تا مرز شهادت به پيش رفته‏اند.

به عنوان نمونه بعض اين آيات را ذكر مى‏كنيم:

كذبت قوم نوح المرسلين*اذ قال لهم أخوهم نوح ألا تتقون(7)

نوح در زمانى كه پا به عرصه مبارزه گذاشت كه شرك و ظلم همه جا را فرا گرفته بود بگونه‏اى كه زن و فرزند او نيز در زمره مخالفين وى بودند و با اين شرايط بود كه قريب به هزار سال مبارزه كرد و بالاخره پيروز شد.)

و اتل عليهم نبأ ابراهيم*اذ قال لأبيه و قومه ما تعبدون(8)

ابراهيم به جنگ با بت‏ها مى‏رود و مردم را به يكتا پرستى دعوت مى‏كند و تا مرز شهادت به پيش مى‏رود و سرانجام پيروز مى‏شود.

و اذ نادى ربك موسى أن ائت القوم الظالمين*قوم فرعون ألا يتقون(9)

موسى با طاغوت زمانش مبارزه مى‏كند و او را دعوت به بندگى خدا و دورى از ظلم و ستم به مردم مى‏كند و در اين مبارزه سختى‏ها مى‏بيند و استقامت مى‏كند و بالاخره مردم را زير يوغ بندگى فرعون نجات مى‏دهد و بر او غلبه مى‏كند.

كذبت قوم لوط المرسلين*اذ قال لهم أخوهم لوط ألا تتقون*انى لكم رسول امين*فاتقوا الله و أطيعون*و ما أسلكم عليه من اجر ان اجرى الا على رب العلمين*أ تاتون الذكران من العالمين*و تذرون ما خلق لكم ربكم من ازواجهم بل انتم قوم عادون*(10)

لوط بين مردمى زندگى ميكرد كه آلوده به بدترين گناه‏ها بودند او با توكل به خداى بزرگ، به مبارزه با آلودگى‏هاى زمان خود شد و مردم را به راه راست دعوت كرد و از هيچ كوششى فروگذار نكرد بطوريكه حاضر شد دختران خود را بعقد آن انسان‏هاى فاسد در بياورد به اين اميد كه دست از عمل پليد همجنس بازى بردارند لكن فايده‏اى نداشت و سرانجام به فرمان خداوند قهار، همگى آنها نابود شدند.

كذب اصحاب ايكه المرسلين*اذ قال لهم شعيب ألا تتقون*انى لكم رسول امين*فاتقوا الله و اطيعون*و ما اسلكم عليه من أجر ان أجرى الا على رب العالمين*اوفوا الكيل و لا تكونوا من المخسرين*و زنوا بالقسطاس المستقيم*و لا تبخسوا الناس أشياءهم و لا تعثوا فى الارض مفسدين*(11)

شعيب در زمانى زندگى مى‏كرد كه هرگونه امنيت اجتماعى و اقتصادى از بين رفته بود او با صبر و تحمل فراوان، مبارزه خود را شروع كرد و مردم را از راهزنى، قتل، غارت و كم فروشى بر حذر داشت و آنان را به راه راست هدايت كرد. لكن مردم دست از شرك و ظلم بر نداشته و بر جهل خود پاى فشردند تا جائيكه، شعيب را تهديد به اخراج از كشور كردند. و سرانجام نصرت الهى فرا رسيد و مردم آن ديار، در خانه‏هاى خود نابود شدند.

و انه لتنزيل رب العالمين*نزل به الروح الأمين*على قلبك لتكون من المنذرين*(12)

و سر انجام پرچم مبارزه به دست حضرت محمد مصطفى (صلى‏الله‏عليه‏وآله) مى‏افتد.

مبارزه با كفر، شرك و ظلم در سرلوحه‏ى برنامه‏هاى آن حضرت قرار دارد. او سخت‏ترين مبارزه از ابتدا خلقت عليه كفر و الحاد را شروع كرده است بگونه‏اى كه خود آن حضرت مى‏فرمايد:

ما اوذى نبى مثل ما اوذيت‏(13)