عين‏الحيات علامه، ملا محمد باقر مجلسى رحمة الله - ۳۹ - ساقيه ششم: در ثواب تعليم و تعلم و حفظ قرآن است به سند معتبر از حضرت صادق صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه حافظه‏اش كم باشد و قرآن را به مشقت حفظ كند حق تعالى دو اجر به او كرامت مى‏فرمايد. و در حديث ديگر فرمود كه: سزاوار اين است كه مؤمن نميرد مگر آن كه قرآن را ياد گرفته باشد يا مشغول ياد گرفتن باشد. و در حديث ديگر فرمود كه: هر كه ياد گرفتن قرآن بر او دشوار باشد و به مشقت ياد گيرد او را دو اجر است. و به سند معتبر از يعقوب احمر1 منقول است كه: به خدمت حضرت صادق عليه‏السلام عرض نمودم كه: مرا غمها رو داده كه آنچه در خاطر داشتم فراموش كرده‏ام. حتى بسيارى از قرآن را نيز فراموش كرده‏ام. چون نام قرآن را بردم حضرت را فزعى و خوفى حاصل شد، و فرمود كه: به درستى كه شخصى كه فراموش كرده است سوره‏اى از قرآن را، آن سوره در قيامت از درجه بلندى از درجات بهشت بر او مشرف مى‏شود و مى‏گويد كه: السلام عليك. او در جواب مى‏گويد كه: و عليك السلام. تو كيستى؟ مى‏گويد كه: من فلان سوره‏ام كه مرا ضايع كردى و ترك نمودى. اگر به من متمسك2 مى‏شدى و مرا از دست نمى‏دادى امروز تو را به اين درجه مى‏رسانيدم. بعد از آن فرمود كه: بر شما باد به ياد گرفتن قرآن. به درستى كه جمعى قرآن را ياد مى‏گيرند كه ايشان را قارى بگويند؛ و جمعى قرآن را ياد مى‏گيرند كه به آواز خوش بخوانند، تا مردم بگويند كه خوش آوازند - و در اين دو طايفه خيرى نيست -؛ و جمعى قرآن را ياد مى‏گيرند كه شب و روز در نمازها بخوانند، و پروا ندارند كه كسى بداند يا نداند. و احاديث بسيار موافق اين حديث در مذمت فراموش كردن قرآن واقع شده است، و ظاهر بعضى فراموش كردن لفظ است و ظاهر بعضى ترك عمل نمودن به معانى آن. و معنى دويم ظاهر است كه بد است. و اول اگر از روى بى‏اعتنايى باشد بد است و اگر بى‏اختيار به سبب ضعف حافظه از خاطرش محو شود قصور ندارد3. و بعضى احاديث كه وارد شده است كه قصور ندارد، بر اين معنى محمول است. چنانچه از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: هر كه قرآن را ياد گيرد و عمدا فراموش كند، چون به محشر درآيد، دستش در گردنش بسته باشد و خدا به عدد هر آيه مارى بر او مسلط گرداند كه در آتش جهنم قرين او باشند، مگر آن كه خدا او را بيامرزد. و فرمود كه: نيكان شما گروهى‏اند كه قرآن ياد گيرند و ياد دهند. و از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: به درستى كه حق تعالى گاه هست كه قصد مى‏فرمايد عذاب اهل زمين را كه يكى از ايشان را استثنا نفرمايد به سبب بسيارى گناهان ايشان. پس چون نظر مى‏فرمايد به پيران كه قدم برمى‏دارند به سوى نمازها، و اطفال كه قرآن ياد مى‏گيرند، ايشان را رحم مى‏فرمايد و عذاب را از ايشان تأخير مى‏نمايد. ساقيه هفتم: در ثواب قرائت قرآن است به سند معتبر از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: قرآن عهد و نامه الهى است به سوى بندگان. پس سزاوار اين است كه هر مسلمانى در فرمان الهى نظر نمايد و هر روز پنجاه آيه بخواند. و از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: خانه‏اى كه در آن قرآن خوانده مى‏شود و ياد خدا در آن مى‏شود بركت در آن خانه بسيار مى‏شود، و ملائكه در آنجا حاضر مى‏شوند، و شياطين از آن خانه دور مى‏شوند، و روشنى مى‏دهد آن خانه اهل آسمان را چنانچه كواكب روشنى مى‏دهند اهل زمين را. و خانه‏اى كه در آن قرآن خوانده نمى‏شود و ياد خدا نمى‏كنند در آن، بركت آن خانه كم است، و ملائكه از آن خانه دورى مى‏كنند، و شياطين در آن خانه حاضر مى‏باشند. و حضرت صادق عليه‏السلام فرمود كه: خانه‏اى كه در آن مسلمانى قرآن خواند، اهل آسمان آن خانه را به يكديگر مى‏نمايند، چنانچه اهل دنيا ستاره‏هاى روشن را به يكديگر مى‏نمايند. و به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه قرآن را ايستاده در نماز بخواند حق تعالى به عدد هر حرفى صد حسنه در نامه عملش بنويسد. و اگر نشسته در نماز بخواند به هر حرفى پنجاه حسنه از برايش بنويسد. و اگر در غير نماز بخواند به هر حرفى ده حسنه از برايش بنويسد. و به سند صحيح از آن حضرت منقول است كه فرمود كه: چه چيز مانع مى‏شود تاجران شما را كه مشغول‏اند در بازار، از اين كه چون به خانه برگردند نخوابند تا سوره‏اى از قرآن بخوانند؟ تا حق تعالى به جاى هر آيه ده حسنه از براى ايشان بنويسد و ده گناه از ايشان محو نمايد. و از بشر بن غالب4 منقول است كه: حضرت امام حسين صلوات‏الله عليه فرمودند كه: هر كه آيه‏اى از كتاب خدا ايستاده بخواند حق تعالى به هر حرفى حسنه‏اى از براى او بنويسد. و اگر در غير نماز بخواند به هر حرفى ده حسنه از برايش بنويسد. و اگر گوش دهد قرآن را، به هر حرفى حسنه‏اى از برايش بنويسد. و اگر در شب قرآن را ختم نمايد ملائكه تا صبح بر او صلوات فرستند. و اگر در روز ختم كند ملائكه كاتبان اعمال، تا شام بر او صلوات فرستند. و البته بعد از ختم قرآن يك دعاى مستجاب از براى او هست. و ختم قرآن از براى او بهتر است از مابين آسمان و زمين كه پر از ثواب باشد. راوى عرض نمود كه: اگر قرآن نخوانده باشد چه كند؟ فرمود كه: حق تعالى بخشنده و كريم است. اگر هر چه مى‏داند بخواند خدا او را اين ثواب مى‏دهد. و از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه در مكه ختم كند قرآن را از جمعه‏اى تا جمعه يا بيشتر يا كمتر، و ختمش در روز جمعه باشد، حق تعالى از اجر و ثواب از براى او بنويسد از اول جمعه‏اى كه در دنيا بوده است تا آخر جمعه‏اى كه خواهد بود. و همچنين اگر در روزهاى ديگر ختم نمايد. و به سند معتبر از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: هر كه در شبى ده آيه بخواند او را از غافلان ننويسند. و اگر در شبى پنجاه آيه بخواند او را از ذاكران5 بنويسند. و اگر صد آيه بخواند او را از قانتان6 بنويسند. و اگر دويست آيه بخواند او را از خاشعان7 بنويسند. و اگر سيصد آيه بخواند او را از رستگاران و فايزان8 بنويسند. و اگر پانصد آيه بخواند او را از جماعتى بنويسند كه سعى بسيار در عبادت كرده باشند. و اگر هزار آيه بخواند براى او قِنطارى9 از نيكى بنويسند كه هر قنطارى پانزده‏هزار مثقال10 از طلا باشد، و هر مثقالى بيست و چهار قيراط11 باشد و قيراط كوچكش مثل كوه احد باشد و قيراط بزرگش مثل مابين آسمان و زمين. و از حضرت على بن الحسين صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه حرفى از كتاب خدا را گوش دهد بى‏آن كه بخواند، حق تعالى براى او حسنه‏اى بنويسد، و گناهى از او محو نمايد، و درجه‏اى براى او بلند گرداند. و كسى كه حرفى از قرآن را ياد گيرد حق تعالى ده حسنه براى او بنويسد، و ده سيئه12 از او محو نمايد، و ده درجه براى او بلند گرداند. و فرمود كه: نمى‏گويم به هر آيه‏اى به او اين ثواب مى‏دهند، بلكه به هر حرفى مانند با و تا13 . و هر كه حرفى از قرآن را نشسته در نماز بخواند خداوند عالميان پنجاه حسنه براى او ثبت نمايد، و پنجاه گناه او را محو فرمايد و پنجاه درجه از براى او بلند گرداند. و هر كه حرفى را ايستاده در نماز بخواند حق تعالى صد حسنه براى او ثبت نمايد، و صد سيئه از او محو فرمايد، و صد درجه براى او بلند گرداند، و كسى كه قرآن را ختم نمايد حق تعالى به او يك دعاى مستجاب عطا فرمايد از براى دنيا يا آخرت. و حضرت امام موسى كاظم صلوات‏الله عليه فرمود كه: اگر كسى به آيه‏اى از قرآن پناه برد از شر دشمنان، اگر از مشرق تا مغرب دشمن او باشند، از شر همه ايمن گردد، اگر با يقين و اعتقاد بخواند. و به سند معتبر از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: شخصى به حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله شكايت نمود درد سينه خود را. حضرت فرمود كه: به خواندن قرآن طلب شفا كن زيرا كه حق تعالى مى‏فرمايد كه: قرآن شفاى دردهايى است كه در سينه‏هاست.14 و به سند معتبر از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه صد آيه بخواند از هر جاى قرآن كه باشد، و بعد از آن هفت مرتبه يا الله بگويد، اگر بر سنگى دعا كند خدا آن را بشكافد. پى‏نوشتها:‌ 1-   يعقوب احمر: از اصحاب امام جعفر صادق (ع) و از راويان احاديث آن حضرت. 2-   متمسك: چنگ درزننده - كسى كه به چيزى چنگ بيندازد. 3-   قصور ندارد: اشكال ندارد. 4-   بشر بن غالب: بشر بن غالب الاسدى الكوفى از اصحاب امام حسين (ع) و امام سجاد (ع) و از راويان حديث آنان. 5-   ذاكران: يادكنندگان خدا - يادآوران خداوند - ستايش كنندگان خدا. 6-   قانتان: فرمانبرداران خداوند - تواضع كنندگان و فروتنان در برابر خدا. 7-   خاشعان: آنها كه در برابر خداوند اظهار اطاعت و فروتنى مى‏كنند - آنان كه در برابر خدا زارى و اظهار نقص و عجز مى‏كنند. 8-   فايزان: رهايى‏يابندگان - رهايى‏يافتگان - به پيروزى‏رسيدگان - رستگارشوندگان. 9-   قنطار: پوست گاوى كه آن را پر از طلا كرده باشند. 10-   مثقال: واحد وزنى معادل حدود 7/4 گرم يا 16/1 سير. 11-   قيراط: واحد وزنى كه اندازه‏هايى متفاوت داشته است. براى الماس تقريبا برابر 5/1 گرم است. 12-   سيئه: مؤنث سيى‏ء - كار زشت و ناپسند - گناه. 13-   با و تا: حروف ب و ت از حروف الفبا. 14-   ترجمه بخشى آيه 57 سوره يونس (10). و به سند معتبر از حضرت امام موسى عليه‏السلام منقول است كه: هر كه از بليه‏اى1 ترسد، و صد آيه بخواند از هر جاى قرآن كه خواهد، بعد از آن بگويد: اللهم اكشف عنى البلاء2 سه مرتبه، خدا آن بلا را دفع نمايد. و از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر چيز را بهارى است و بهار قرآن ماه مبارك رمضان است. ساقيه هشتم: در بيان فضيلت تلاوت از قرآن و نگاه داشتن قرآن است از حضرت جعفر بن محمد صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه از مصحف3 تلاوت نمايد از چشمش برخوردار شود، و عذاب پدر و مادرش را تخفيف دهند هرچند كه كافر باشند. و به روايت ديگر فرمود كه: دوست مى‏دارم كه در خانه مصحَفى باشد كه حق تعالى به بركت آن مصحف شياطين را از آن خانه دفع نمايد. و در حديث ديگر فرمود كه: سه چيز است كه به خدا شكايت خواهند كرد: مسجد خرابى كه اهلش در آن نماز نكنند؛ و عالمى كه در ميان جُهال4 باشد و حرمتش را نگاه ندارند؛ و مصحفى كه آويخته باشد و غبار بر آن نشسته باشد و از آن تلاوت ننمايند. و از اسحاق5 منقول است كه به آن حضرت عرض نمود كه: من قرآن را در حفظ دارم. از خاطر6 بخوانم بهتر است يا نظر در مصحف كنم و بخوانم؟ فرمود كه: از مصحف بخوان، بهتر است. مگر نمى‏دانى كه نظر كردن در قرآن عبادت است؟ و در حديث ديگر فرمود كه: شش چيز است كه مؤمن به آنها منتفع مى‏شود بعد از مرگش: فرزند صالحى كه از براى او استغفار نمايد؛ و مصحفى كه از او بماند كه تلاوت نمايند؛ و چاهى كه از براى خدا بكَند؛ و درختى كه از براى خدا بنشاند؛ و صدقه آبى كه جارى گرداند؛ و سنت نيكويى كه بگذارد و بعد از او مردم به آن سنت عمل نمايند. و در حديث مَناهى نبى7 صلى‏الله عليه و آله وارد است كه: نهى فرمود از اين كه قرآن را به آب دهن محو نمايند يا به آب دهن بنويسند8. و از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: نظر به روى على بن ابى‏طالب صلوات‏الله عليه كردن عبادت است؛ و نظر به روى پدر و مادر به مهربانى و شفقت كردن عبادت است؛ و نظر به مصحف كردن عبادت است؛ و نظر به كعبه كردن عبادت است. ساقيه نهم: در بيان فضايل و فوايد بعضى از آيات و سور كريمه9 قرآنى است سوره الفاتحه10: به سند معتبر منقول است كه حضرت امام رضا عليه السلام فرمود كه: بسم الله الرحمن الرحيم نزديكتر است به اسم اعظم الهى از سياهى چشم به سفيدى چشم. و به سند معتبر از حضرت صادق صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه را علتى11 عارض شود، در همان وقت هفت مرتبه سوره حمد را بخواند. اگر علتش برطرف شود اكتفا نمايد، و اگرنه، هفتاد مرتبه بخواند. و من ضامنم از براى او عافيت را. و به سند معتبر از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: هر كه سوره حمد را بخواند حق تعالى به عدد هر آيه كه از آسمان نازل شده است ثواب به او كرامت فرمايد. و از حضرت امام حسن عسكرى صلوات‏الله عليه منقول است كه: حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله فرمود كه: خداوند عالميان مى‏فرمايد كه: من قسمت كرده‏ام سوره فاتحه‏الكتاب را ميان خود و بنده خود. پس نصف آن سوره از من است و نصف آن از بنده من است. و آنچه بنده از من در آن سوره سؤال مى‏نمايد پى‏نوشتها:‌ 1-   بليه: مصيبت - پيشامد بد - بلا. 2-   خداوندا اين بلا را از من بگردان. 3-   از مصحف: از روى قرآن. 4-   جهال: جمع جاهل - نادانان. 5-   اسحاق: ابويعقوب اسحاق بن عمار الصيرفى الكوفى از اصحاب امام صادق (ع) و كاظم (ع) و از راويان موثق احاديث آنان. 6-   از خاطر: از حفظ - از بر. 7-   مناهى نبى: چيزهايى كه پيامبر نهى فرموده است. 8-   يعنى آب دهان را با مركب مخلوط كنند و حرف يا كلمه‏اى را كه از قرآن افتاده است بنويسند. 9-   سور كريمه: سوره‏هاى ارزشمند. 10-   سوره الفاتحه: سوره نخست قرآن كريم. 11-   علت: بيمارى.

پى‏نوشتها:‌

1-   آيه 1 سوره فاتحه (1).
2-   آيه 2 سوره فاتحه (1): سپاس و ستايش خداوند، پروردگار جهانيان، راست.
3-   تطول: توانگرى و بخشش - توانايى و توانگرى در حد گشاده‏دستى، سخاوت و اظهار فضل و احسان نسبت به ديگران.
4-   آيه 3 سوره فاتحه (1). بزرگ بخشاينده مهرگستر، همواره بخشنده مهربان.
5-   آيه 4 سوره فاتحه (1): دارنده روز جزا
6-   بخشى از آيه 5 سوره فاتحه (1): تنها تو را مى‏پرستيم.
7-   بخشى از آيه 5 سوره فاتحه (1): تنها از تو يارى مى‏جوييم.
8-   التجا: پناه.
9-   شدايد: سختيها.
10-   آيه 6 سوره فاتحه (1): ما را به راه راست راهنمايى و در راه راست راهبرى فرما.
11-   صداع: سردرد.
12-   آيه‏الكرسى: آيه 255 سوره بقره (2) يا به همراه دو آيه پس از آن.
13-   ترجمه: خداوند بزرگتر و والاتر است {از اين كه به توصيف درآيد}. خداوند بزرگتر و والاتر است {از اين كه به توصيف درآيد}. خدايى جز خداوندگار نيست و خداوند بزرگتر و والاتر است {از اين كه به توصيف درآيد}. از آنچه مى‏ترسم و مى‏پرهيزم برتر و بزرگتر است. پناه مى‏برم به خداوند از رگى كه خون از آن مى‏جوشد، و پناه مى‏برم به خداوند از گرماى آتش (دوزخ).
سوره البقره¹ و سوره آل عمران²: به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق صلوات‏الله عليه است كه: هر كه سوره بقره و آل عمران را بخواند اين دو سوره در قيامت بر سر او سايه افكنند مانند دو ابر يا دو عبا.
و به سند معتبر از حضرت على بن الحسين صلوات‏الله عليه منقول است كه: حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله فرمود كه: هر كه چهار آيه از اول سوره بقره و آيه‏الكرسى³ تا على العظيم با دو آيه بعد از آن، و سه آيه آخر سوره بقره را بخواند، بدى در خود و در مالش نبيند، و شيطان به نزديك او نيايد، و قرآن را فراموش نكند.
و از حضرت امام رضا عليه‏السلام منقول است كه: هر كه آيه‏الكرسى را در وقت خواب بخواند از فالج⁴ ايمن گردد، و هر كه بعد از هر نماز بخواند هيچ صاحب نيشى به او ضرر نرساند.
و به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه يك مرتبه آيه‏الكرسى بخواند حق تعالى از او برگرداند هزار بلا از بلاهاى دنيا، و هزار بلا از بلاهاى آخرت را كه سهلترين بلاهاى دنيا فقر و احتياج باشد، و كمترين بلاهاى آخرت عذاب قبر باشد.
و منقول است كه ابوذر از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله سؤال نمود كه: كدام آيه عظيمترين آياتى است كه بر تو نازل گرديده است؟ فرمود كه: آيه‏الكرسى.
و به سند ديگر منقول است كه: شخصى به حضرت صادق عليه‏السلام از تب شكايت كرد، حضرت فرمود كه: آيه‏الكرسى را در ظرفى بنويس و به آب حل كن و بخور.
و از حضرت امام موسى صلوات‏الله عليه منقول است كه: يكى از پدرانم شنيد كه كسى سوره فاتحه مى‏خواند. فرمود كه: شكر خدا كرد و مزد يافت. بعد از آن شنيد كه قل هو الله⁵ مى‏خواند. فرمود كه: ايمان آورد و ايمن شد. بعد از آن شنيد كه سوره انا أنزلناه⁶ مى‏خواند. فرمود كه: تصديق پيغمبر كرد و آمرزيده شد. بعد از آن شنيد كه آيه‏الكرسى مى‏خواند. فرمود كه: پَه پَه!⁷ نازل شد برات⁸ بيزارى اين مرد از جهنم.
و به سند معتبر از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: كسى كه چشمش آزارى داشته باشد آيه‏الكرسى بخواند و در خاطر خود قرار دهد كه برطرف مى‏شود به توفيق الهى، عافيت مى‏يابد ان‏شاءالله. و هر كه پيش از طلوع آفتاب يازده مرتبه سوره قل هو الله احد و يازده مرتبه سوره انا انزلناه و يازده مرتبه آيه‏الكرسى بخواند خدا مالش را از تلف حفظ نمايد. و چون كسى خواهد از خانه بيرون رود چند آيه آل عمران را يعنى ان فى خلق السموات و الأرض⁹ تا آخر سوره با آيه الكرسى و سوره انا انزلناه و سوره حمد¹⁰ بخواند كه موجب قضاى¹¹ حاجتهاى دنيا و آخرت مى‏گردد.
و به سند معتبر از حضرت امام رضا صلوات‏الله عليه منقول است كه: حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله فرمود كه: هر كه صد مرتبه آيه‏الكرسى بخواند چنان باشد كه مدت حيات خود عبادت كرده باشد.
و از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: حق تعالى فرمود كه: به تو و امت تو گنجى از گنجهاى عرش خود را كرامت كرده‏ام: فاتحه الكتاب¹² و خاتمه سوره بقره يعنى ءامن الرسول¹³ تا آخر سوره.
و از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه فرمود كه: گمان ندارم كه كسى در اسلام عقلش كامل شده باشد و شبى بدون خواندن آيه الكرسى به سر آورد. بعد از آن فرمود كه: اگر بدانيد كه چه فضيلت دارد، در هيچ حالى آن را ترك ننماييد. به درستى كه حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله مرا خبر داد كه آيه‏الكرسى را از گنج زير عرش به من كرامت كرده‏اند و به پيغمبر ديگر چنين كرامتى نداده بودند. بعد از آن، حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه فرمود كه: از آن روز كه اين را از حضرت شنيده‏ام تا حال يك شب ترك خواندن آن نكرده‏ام. سه مرتبه مى‏خوانم در هر شبى، يك مرتبه بعد از نماز خفتن، پيش از

پى‏نوشتها:‌

1-   سوره البقره: سوره دوم قرآن كريم.
2-   سوره آل عمران: سوره سوم قرآن كريم.
3-   آيه‏الكرسى: آيه 255 سوره بقره (2).
4-   فالج: بيمارى - فلج نيمه بدن.
5-   قل هو الله: مقصود سوره اخلاص (112) است.
6-   انا أنزلناه: مقصود سوره قدر (97) است.
7-   په په: به به!
8-   برات: ضمانتنامه.
9-   آيه 190 سوره آل عمران (3).
10-   سوره حمد: مقصود همان سوره فاتحه (1) است.
11-   قضا: برآورده شدن.
12-   فاتحه‏الكتاب: به معنى سرآغاز كتاب، نام نخستين سوره قرآن كريم.
13-   آيه 285 سوره بقره (2).
نافله.{...¹}
و به سند معتبر از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: هر كه بعد از نماز واجب آيه‏الكرسى بخواند، تا وقت نماز ديگر در امان خدا باشد.
و در حديث ديگر منقول است كه: فرمود كه: يا على بر تو باد به تلاوت آيه الكرسى بعد از نماز فريضه. به درستى كه محافظت و مداومت نمى‏نمايد بر خواندن آن مگر پيغمبرى يا صديقى يا شهيدى.
و به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق صلوات‏الله عليه منقول است كه: چون حق تعالى امر فرمود كه سوره فاتحه و آيه شهد الله² و آيه الكرسى و آيه قل اللهم مالك الملك³ را به زمين آورند، ايشان در عرش الهى درآويختند و گفتند: پروردگارا ما را به كجا مى‏فرستى؟ به نزد اهل خطاها و گناهان مى‏فرستى؟ حق تعالى وحى فرمود به ايشان كه: برويد به زمين، به عزت و جلال خود سوگند مى‏خورم كه هر كه از آل محمد و شيعيان ايشان شماها را تلاوت نمايد بعد از نمازهاى واجب، البته به سوى او نظر نمايم به نظر مخفى خود (يعنى الطاف خاصه خود را شامل حال او گردانم) هر روز هفتاد نظر، و در هر نظر كردنى هفتاد حاجت او را برآورم و او را قبول كنم هر چند معصيت بسيار كرده باشد.
و به سند معتبر از حضرت امام على نقى عليه‏السلام منقول است كه: اشجع سلمى⁴ به حضرت صادق صلوات‏الله عليه عرض كرد كه: من بسيار سفر مى‏كنم و در بيابانهاى مخوف واقع مى‏شوم. مى‏خواهم چيزى تعليم من فرمايى كه موجب ايمنى من گردد. حضرت فرمود كه: هرگاه كه خوف بر تو غالب گردد دست راست خود را بر بالاى سر خود بگذار و به آواز بلند اين آيه را بخوان⁵: أفغير دين الله تبغون و له أسلم من فى السموات و الأرض طوعا و كرها و اليه ترجعون⁶. اشجع گفت كه: چون به سفر رفتم به واديى رسيدم كه مى‏گفتند جن در آنجا بسيار است. ناگاه شنيدم كه شخصى مى‏گويد كه: بگيريدش. من آيه را خواندم. ديگرى گفت كه: چگونه بگيريمش و حل آن كه پناه به آيه طيبه‏اى بود؟!
سوره النساء: از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه سوره نساء را در هر جمعه بخواند از ضَغطه قبر⁷ ايمن گردد.
سوره المائده⁸: به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه سوره مائده را در هر روز پنجشنبه بخواند ايمانش به ظلم و گناه آلوده نشود و هرگز به خدا مشرك نشود.
سوره الأنعام⁹: به سند معتبر از حضرت صادق صلوات‏الله عليه منقول است كه: سوره انعام يكدفعه نازل شد، و هفتادهزار ملك آن را مشايعت كردند تا نزد حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله آوردند. پس اين سوره را تعظيم نماييد¹⁰ و بزرگ دانيد كه اسم اعظم الهى در هفتاد موضع اين سوره هست، و اگر مردم بدانند كه در قرائتش چه فضيلت و ثواب هست هرگز ترك ننمايند قرائتش را.
و از عبدالله عباس منقول است كه: كسى كه سوره انعام را هر شب بخواند در روز قيامت از جمله ايمنان باشد و به ديده خود هرگز جهنم را نبيند.
و به سند معتبر از حضرت امام رضا صلوات‏الله عليه منقول است كه: سوره انعام را يكدفعه نازل ساختند و هفتادهزار ملك مشايعت آن كردند، و آواز بلند كرده بودند به تسبيح و تكبير و تهليل تا به نزد حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله آوردند. پس هر كه اين سوره را بخواند آن هفتادهزار ملك تسبيح بگويند از براى

پى‏نوشتها:‌

1-   دو مورد ديگر آن در حديث نيامده است. (اصل حديث درج 92 بحارالانوار...، ص 264، حديث 7 است.)
2-   آيه شهد الله: آيه 18 سوره آل عمران (3) يا با آيه پس از آن.
3-   آيه 26 سوره آل عمران (3) و آيه پس از آن.
4-   اشجع سلمى: ابوالوليد (ابوعمرو) اشجع بن عمرو رقى از شاعران اهل بيت، معاصر امامان صادق (ع)، كاظم (ع)، و رضا (ع) و جواد (ع).
5-   افزايش كلمه آيه اشتباه مجلسى است. در اصل حديث (تفسير نورالثقلين، ج 1، ص 360، حديث 223) آمده است: و به آواز بلند بخوان و سخنى از اين نيست كه جملات بعدى، آيه قرآن يا عين آيه قرآن است. درست نيز همين است زيرا اين جملات با اختلاف دو كلمه (تبغون به جاى يبغون وترجعون به جاى يرجعون)، برگرفته از آيه 83 سوره آل عمران (3)اند نه عين آيه.
6-   ترجمه: آيا جز دين خدا مى‏جوييد با آن كه هر كس {و هرچيز} در آسمانها و زمين است، خواه و ناخواه او را گردن نهاده است و همه به سوى او بازگردانده مى‏شويد.
7-   ضغطه قبر: فشار قبر - فشارى كه در عالم قبر (عالم برزخ يعنى زندگانى از زمان مرگ تا قيامت) بر انسانهاى بدكار وارد مى‏شود.
8-   سوره المائده: سوره پنجم قرآن كريم.
9-   سوره الأنعام: سوره ششم قرآن كريم.
10-   تعظيم نمودن: بزرگ داشتن.
او تا روز قيامت. و از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: اگر علتى داشته باشى كه خوف هلاك از آن داشته باشى سوره انعام را بخوان كه مكروهى¹ به تو نمى‏رسد از آن علت.
سوره الأعراف²: به سند معتبر از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره اعراف را در هر ماه بخواند، در روز قيامت از جمله جماعتى باشد از دوستان خدا كه حق تعالى در شأن ايشان فرموده است كه: خوفى بر ايشان نيست و اندوهناك نمى‏شوند. و اگر در هر جمعه بخواند، او را در قيامت حساب نكنند. و به درستى كه آيات محكمات³ در آن بسيار است. پس قرائت اين سوره را ترك منماييد كه گواهى مى‏دهد در قيامت براى كسى كه آن را خوانده باشد.
و به سند معتبر از اصبغ بن نُباته منقول است كه: روزى حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه فرمود كه: به حق آن خداوندى كه محمد را به راستى فرستاده است و اهل بيتش را گرامى داشته است، كه آنچه مردم طلب نمايند از احراز⁴ از براى سوختن يا غرق شدن يا دزدى يا گريختن چهار پا يا كنيز و غلام، البته در قرآن هست. پس هر كه خواهد از من سؤال نمايد.
پس شخصى برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين چيزى از قرآن به من تعليم نما كه مرا ايمن گرداند از سوختن و غرق شدن. فرمود كه: اين دو آيه را بخوان: ان وليى الله الذى نزل الكتاب و هو يتولى الصالحين⁵. و ما قدروا الله حق قدره و الأرض جميعا قبضته يوم القيمه و السموات مطويات بيمينه. سبحانه و تعالى عما يشركون⁶. هر كه اين دو آيه را بخواند از سوختن و غرق شدن ايمن شود. پس شخصى خواند و آتش در خانه‏هاى همسايگانش افتاد و او سالم ماند و به خانه او آتش نيفتاد.
پس شخص ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين چهارپايى دارم و چموشى مى‏كند و من از آن مى‏ترسم. حضرت فرمود كه: در گوش راستش اين آيه را بخوان⁷: و له اسلم من فى السموات و الأرض طوعا و كرها و اليه ترجعون⁸. پس آن شخص چنين كرد، چهارپايش نرم و هموار شد.
شخصى ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين در آن زمينى كه من مى‏باشم حيوانات درنده بسيارند، و به خانه من داخل مى‏شوند و تا حيوانى را ضايع نكنند به در نمى‏روند. حضرت فرمود كه: اين دو آيه را بخوان لقد جائكم رسول من أنفسكم عزيز عليه ما عنتم حريص عليكم بالمؤمنين رؤوف رحيم. فان تولوا فقل حسبى الله لا اله هو عليه توكلت و هو رب العرش العظيم⁹ . آن مرد اين دو آيه را خواند، ديگر درنده‏ها به خانه‏اش نيامدند.
شخص ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين در شكم من صفرايى به هم رسيده است. آيا آيه‏اى هست كه موجب شفا گردد؟ حضرت فرمود كه: بلى. بى‏آن كه درهم و دينارى خرج كنى، بر شكم خود آيه‏الكرسى¹⁰ بنويس و بشو و آن آب را بخور، كه اين ذخيره باشد در شكم تو، و باعث شفا مى‏گردد به قدرت الهى.

پى‏نوشتها:‌

1-   مكروه: چيز ناخوشايند.
2-   سوره الأعراف: سوره هفتم قرآن كريم.
3-   آيات محكمات: آياتى كه در درك معانى و مرادهاى آن اختلافى ميان مسلمانان نيست و اين آيات مى‏توانند به عنوان منبعى براى رفع اختلاف در آيات مورد اختلاف به كار گرفته شوند.
4-   احراز: جمع حرز - دعايى كه بخوانند يا بر كاغذ بنويسند و با خود نگه دارند تا آنها را از آسيبى حفظ كند.
5-   آيه 196 سوره اعراف (7): همانا دوست و سرپرست من خداى يكتاست كه {اين} كتاب را فرو فرستاده است و او نيكان و شايستگان را سرپرستى و كارسازى مى‏كند.
6-   آيه 67 سوره زمر (39): و خداوند را چنان كه شايسته اوست ارج ننهادند با آن كه زمين در روز رستاخيز يكسره در مشت {قدرت} اوست و آسمانها با دست راست {قدرت} او پيچيده شوند. پاك است او و برتر است از آن كه با او شريك مى‏گيرند.
7-   افزايش كلمه آيه اشتباه مجلسى است: در اصل حديث (اصول كافى، ج 2، ص 624 - 626، حديث 21) آمده است: در گوش راستش بخوان و سخنى از اين نيست كه جملات بعدى، آيه قرآن يا عين آيه قرآن است. همين نيز درست است زيرا اين جملات با اختلاف يك كلمه (ترجعون به جاى يرجعون) برگرفته از آيه 83 سوره آل عمران (3)اند نه عين آيه.
8-   ترجمه: و هر كه {و هر چيز} در آسمانها و زمين است، خواه و ناخواه او را گردن نهاده است و به سوى او بازگردانده مى‏شويد.
9-   آيات 128 - 129 سوره توبه (9): بيگمان به نزد شما پيامبرى از خودتان آمد كه به رنج افتادنتان براى او گران و دشوار است. به {هدايت} شما دل بسته است، {و} به مؤمنان دلسوز و مهربان است. پس اگر پشت كنند و برگردند، بگو: خدا مرا بس است. جز او خدايى نيست. بر او توكل كرده‏ام و او خداوند عرش بزرگ است.
10-   آيه‏الكرسى: آيه 255 سوره بقره (2) يا با دو آيه پس از آن.
شخص ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين براى گمشده چيزى بفرما. حضرت فرمود كه: دو ركعت نماز بگزار و در هر دو ركعت سوره ياسين بخوان، و بعد از آن بگو: يا هادى الضاله رد على ضالتى¹. آن مرد چنين كرد، حق تعالى گمشده‏اش را به او برگردانيد.
پس شخص ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين بنده‏اى از من گريخته است.
فرمود كه: اين آيه را بخوان: أو كظلمات فى بحر لجى يغشاه موج من فوقه موج من فوقه سحاب. ظلمات بعضها فوق بعض اذا أخرج يده لم يكد يريها. و من لم يجعل الله له نورا فما له من نور². چون اين آيه را خواند غلامش برگشت.
پس شخص ديگر برخاست و گفت: يا اميرالمؤمنين حِرزى³ براى دزدى بفرما كه دزد، مال مرا بسيار مى‏برد در شب. حضرت فرمود كه: چون به ميان رختخواب مى‏روى اين دو آيه را بخوان: قل ادعوا الله أو ادعوا الرحمن⁴ تا آخر سوره بنى‏اسرائيل⁵.
بعد از آن، حضرت فرمود كه: كسى كه در شب در بيابانى تنها باشد و آيه سُخره⁶ را - ان ربكم الله الذى خلق السموات و الأرض - تا تبارك الله رب العالمين بخواند، ملائكه او را محافظت و حراست نمايند و شياطين از او دور شوند.
پس شخصى اين را شنيد و شبى به ده خرابى افتاد و شب در آنجا ماند و فراموش كرد كه اين آيه را بخواند. چون خوابيد دو شيطان⁷ آمدند و يكى دهانش را گرفت. رفيقش به او گفت كه: دست از او بردار و او را مهلت ده. چون دست برداشت آن مرد بيدار شد و آيه سخره را خواند. آن شيطان كه دهانش را گرفته بود به ديگرى گفت كه: من دست برداشتم و آيه را خواند. خدا بينيت را بر خاك مالد! الحال حراست و نگهبانيش بكن تا صبح. چون صبح شد به خدمت حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه آمد و گفت: در سخن تو شفا و راستى ديدم. و حال شب خود را نقل كرد و بعد از طلوع آفتاب به آن محلى كه شب خوابيده بود برگشت، اثر موى شيطان بر زمين ظاهر بود كه موى خود را بر خاك كشيده بود و رفته بود.
سوره الأنفال و سوره التوبه⁸: از حضرت صادق صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه سوره انفال و سوره برائه⁹ را در هرماه بخواند هرگز نفاق بر او راه نيابد، و از شيعه حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه باشد.
سوره يونس¹⁰: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره يونس را در هر دو ماه يا سه ماه يك بار بخواند بيم آن نيست كه از جمله جاهلان گردد، و در قيامت از جمله مقربان باشد.
سوره هود¹¹: از حضرت امام محمد باقر صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه سوره هود را در جمعه بخواند حق تعالى او را در قيامت در زمره پيغمبران مبعوث گرداند، و در قيامت گناهى از او ظاهر نشود.
و به سند معتبر از حضرت اميرالمؤمنين صلوات‏الله عليه منقول است كه: هر كه از غرق ترسد اين آيات را بخواند: بسم الله مجريها و مرسيها ان ربى لغفور رحيم¹². بسم الله الملك الحق المبين¹³. و ما قدروا الله حق قدره و الأرض جميعا قبضته يوم القيمه و السموات مطويات بيمينه سبحانه و تعالى عما يشركون¹⁴.

پى‏نوشتها:‌

1-   ترجمه: اى راهنماى گمشده! گمشده مرا به من بازگردان.
2-   آيه 40 سوره نور (24): يا مانند تاريكيهايى است در دريايى ژرف و بسيار پرموج كه پيوسته موجى آن را بپوشاند و بالاى آن موجى ديگر است و بر فراز آن ابرى {تيره}. تاريكيهايى است بر روى يكديگر {شب، دريا، ابر، تيره}. گاهى كه دست خويش را بيرون آورد، نتواند آن را ببيند. و هر كه را خدا نورى نداده است او را هيچ نورى نيست.
3-   حرز: دعايى كه براى محفوظ ماندن از خطر مى‏خوانند يا مى‏نويسند و با خود نگاه مى‏دارند.
4-   آغاز آيه 110 سوره اسراء (17): بگو: خواه خدا را الله بخوانيد يا رحمان بخوانيد {...}.
5-   سوره بنى‏اسرائيل: نام ديگر سوره اسراء (17).
6-   آيه سخره: آيه 54 سوره اعراف (7).
7-   شيطان: در اينجا مقصود جن بدكار و مزاحم است كه تجسم مى‏يابد و به آزار انسان مى‏پردازد.
8-   سوره الأنفاق و سوره التوبه: سوره‏هاى هشتم و نهم قرآن كريم.
9-   سوره برائه: نام ديگر سوره توبه (9).
10-   سوره يونس: سوره دهم قرآن كريم.
11-   سوره هود: سوره يازدهم قرآن كريم.
12-   بخشى از آيه 41 سوره هود (11): {كشتى نوح} رفتن و ايستادنش به نام خداست. به راستى كه پروردگار من آمرزگار مهربان است.
13-   ترجمه: به نام خداوند، فرمانرواى راستين و روشنگر.
14-   آيه 67 سوره زمر (39): و خداى را چنان كه شايسته اوست نشناخته‏اند {يا: ارج ننهاده‏اند} با آن كه روز رستاخيز زمين يكسره در مشت {قدرت} اوست و آسمانها به دست راست {قدرت} او پيچيده شوند. پاك و پيراسته و برتر است از آن كه براى او، شريك، دستيار و همكارى بدانند.
سوره يوسف¹: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره يوسف را در هر روز يا در هر شب بخواند، چون در قيامت مبعوث شود، جمال او مانند جمال حضرت يوسف باشد، و در آن روز به او فزعى و خوفى نرسد و از نيكان بندگان صالح خدا باشد.
سوره الرعد²: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه بسيار سوره رعد را بخواند هرگز صاعقه به او نرسد و اگرچه ناصبى باشد. و اگر مؤمن باشد خدا او را داخل بهشت گرداند بى‏حساب، و شفاعت او را قبول فرمايد در اهل بيت و برادران مؤمنش.
سوره ابراهيم و سوره الحجر³ : از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره ابراهيم و سوره حجر را در دو ركعت نماز هر جمعه بخواند هرگز به او فقر و ديوانگى و بليه عظيمى نرسد.
سوره النحل⁴: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره نحل را در هر ماه بخواند در دنيا به قرض مبتلا نشود، و هفتاد نوع از بلا از او دور گردد كه سهلتر آنها ديوانگى و خوره و پيسى باشد، و مسكن او در جنت عدن باشد كه در ميان بهشتها واقع است.
سوره بنى‏اسرائيل⁵: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره بنى‏اسرائيل را در هر شب جمعه بخواند، نميرد تا قائم آل محمد صلوات‏الله عليه را دريابد و از اصحاب او باشد.
و منقول است كه عمر بن حَنظَله⁶ به حضرت صادق عليه‏السلام شكايت نمود از صُداع⁷ .
حضرت فرمود كه: دست بر بالاى سرت بگذار و اين دو آيه را بخوان: قل لو كان معه ءالهه كما يقولون اذا لابتغوا الى ذى العرش سبيلا⁸. و اذا قيل لهم تعالوا الى ما أنزل الله و الى الرسول رأيت المنافقين يصدون عنك صدودا⁹.
سوره الكهف¹⁰: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه سوره كهف را در هر شب جمعه بخواند، نميرد مگر شهيد، و خدا او را در زمره شهدا محشور گرداند و در قيامت با شهيدان بايستد.
و به سند معتبر از آن حضرت منقول است كه: هر كه سوره كهف را در هر شب جمعه بخواند كفاره گناهانى باشد كه از جمعه تا جمعه كرده است.
و در روايت ديگر وارد شده است كه: كسى كه در روز جمعه بعد از نماز ظهر و عصر بخواند همين ثواب داشته باشد.
و از حضرت رسول صلى‏الله عليه و آله منقول است كه: هر كه آيه قل انما أنا بشر مثلكم¹¹ را تا آخر سوره بخواند در وقت خواب، از خوابگاه او تا كعبه نورى ساطع گردد كه ميان آن پر باشد از ملائكه، و استغفار از براى او كنند تا صبح. و در حديث ديگر از حضرت صادق عليه‏السلام وارد شده است كه: هر كه اين آيه را در وقت خواب بخواند، در هر وقت كه خواهد، بيدار شود.
سوره مريم¹²: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: هر كه مداومت نمايد بر سوره مريم، نميرد تا آنچه خواهد در خود و مال و فرزند ببيند، و در آخرت به او بدهند مثل ملكى كه حضرت سليمان در دنيا داشته است.
سوره طه¹³: از حضرت صادق عليه‏السلام منقول است كه: ترك مكنيد سوره طه را كه خدا اين سوره را دوست مى‏دارد، و هر كه اين سوره را مى‏خواند دوست مى‏دارد. و كسى كه بر قرائتش مداومت نمايد حق تعالى در قيامت نامه‏اش را به دست راستش دهد و او را بر گناهانى كه در اسلام كرده است حساب نكند و در آخرت آن قدر مزد به او عطا فرمايد كه او راضى شود.

پى‏نوشتها:‌

1-   سوره يوسف: سوره دوازدهم قرآن كريم.
2-   سوره الرعد: سوره سيزدهم قرآن كريم.
3-   سوره ابراهيم و سوره الحجر: سوره‏هاى چهاردهم و پانزدهم قرآن كريم.
4-   سوره النحل: سوره شانزدهم قرآن كريم.
5-   سوره بنى‏اسرائيل: نام ديگر سوره اسراء كه سوره هفدهم قرآن كريم است.
6-   عمر بن حنظله: ابو صخره عمر بن حنظله العجلى البكرى الكوفى از اصحاب امامان باقر (ع) و صادق (ع) و از راويان موثق احاديث آنان.
7-   صداع: سردرد
8-   آيه 42 سوره اسراء (17):بگو: اگر با خداوند - چنان كه مى‏گويند - خدايانى بود، آن گاه {فرمانروايانى} به {خداوند} داراى عرش راهى يافته بودند {تا فرمانروايى جهان را از او بستانند}.
9-   آيه 61 سوره نساء (4): و چون به آنان گفته شود به سوى آنچه خداوند فرو فرستاده است و به سوى پيامبر {براى داورى خواستن} بياييد، منافقان را ببينى كه سخت از تو رويگردان مى‏شوند.
10-   سوره الكهف: سوره هيجدهم قرآن كريم
11-  آيه 110 سوره كهف (18): بگو: من آدميى هستم همچون شما {...}.
12-   سوره مريم: سوره نوزدهم قرآن كريم.
13-   سوره طه: سوره بيستم قرآن كريم.