اولین مدرسه دولتی نجف‌آباد

اولین مدرسه دولتی و اداره فرهنگ آنروز نجف‌آباد در (سال ۱۳۱۵ش) عبارت بود از یک دفتر کار که توسط مرحوم نظام  اداره می‌شد و شش کلاس ابتدایی و سه کلاس دبیرستان و به قول آنروز تا سیکل داشت. معلم کلاس اول به مرحوم حاجی معلم معروف بود. شخصی با ریش بلند که یک کلاه لگنی. به نام کلاه پهلوی برسر و ترکه (چوب نرمی که برای تنبیه و کتک بچه‌ها) بلندی در دست داشت وارد کلاس درس شد، تعداد محصلین حدود ۳۰ تا ۴۰ نفر بود. کلاس درس با گذاشتن چندین نیمکت و بدون داشتن میز جلوی آن و نشاندن بچه‌های کنار هم روی این نیمکت بطور فشرده تشکیل می شد. بطوریکه بر روی هر نیمکت حداقل شش نفر نشسته بودند با یک صندلی شکسته برای معلم، وسیله دیگری نداشت.

وسیله گرم کردن تمام کلاس‌های آنروز عبارت بود از یک بخاری آهنی که با هیزم گرم می‌شد و هیزم آن را نیز باید توسط بچه‌ها تأمین شود. تاریخ روشن کردن بخاری‌ها را ۱۵ آذرماه معین کرده بودند و تا رسیدن آذرماه اتاق‌ها فوق‌العاده سرد بود. این بخاری‌ها اغلب به علت خشک نبودن هیزم‌ها دود می‌کرد و این دود فضای کلاس را پر می‌کرد و گاهی مجبور می‌شدند که از خیر بخاری گذشته و آن را به بیرون اتاق منتقل کنند و ما از شدت سرما می‌لرزیدیم.

رییس فرهنگ نجف‌آباد

در سن ۷ سالگی مرا به تنها دبستان پسرانه که در نجف‌آباد بود و نزدیک منزل ما یعنی در محل چهارراه شهرداری فعلی روبروی شهرداری که اکنون نیز در اختیار اداره فرهنگ است بردند، رئیس فرهنگ و رئیس مدرسه و بطور کلی همه کاره فرهنگ آنروز نجف‌آباد و حومه شخصی بود که ریش بلندی داشت به نام مرحوم نظام که البته این اسم مستعار بود. نامبرده قبلاً درس حوزه علمیه خوانده بود و عمامه نیز داشته ولی فعلاً مکلا شده بود و آشنایی با مرحوم پدرم داشت، من آنروز با دیدن قیافه ایشان ریش و لباس بلند اندکی وحشت کردم. ولی بعداً با دیدن چند هم بازی‌ آرام گرفته و کم‌کم برایم عادی شد.

«خاطرات هشتاد ساله»؛ دکتر مصطفی مرتضوی؛ به قلم و کوشش فضل الله خلیلی. کاری از انتشارات مهر زهرا(س)

کتاب «خاطرات هشتاد ساله خاطرات هشتاد ساله دکتر سید مصطفی مرتضوی» به همت «فضل الله خلیلی»؛ کاری از انتشارات مهر زهرا(س)