مسجد بازار نجف آباد

مسجد بازار (آمحمد)، معروف به مسجد آمحمد اصفهانی، در مرکز بازار واقع شده است. از غرب به خیابان بازار، از شمال و جنوب به مغازهای بازار و از غرب به منزل مسکونی متصل است. این مسجد بنا به نقل اشخاص سالخورده، دومین مسجدی است که در نجف آباد ساخته شده و قدمتی بیش از ۳۰۰ سال دارد.

سازنده بنا و واقف آن آسید محمد اصفهانی نامی بود که همزمان عصارخانه بازار (آقا بزرگ) را نیز ساخته است. مسجد طولی برابر۵۰ متر و عرضی۴۲ متر را دارا است. ساختمان آن از بدو تأسیس تاکنون از چهار قسمت تشکیل شده است:

الف- شبستان بزرگی در ضلع شرقی مسجد با ستون های سنگی و سقف آجری ضربی که روی آن نیز تسطیح و با آجر فرش شده بود. از شبستان در زمستان ها استفاده می شد و مهتابی روی آن محل برگزاری نماز و اجتماعات دیگر در شب های بهار و تابستان بوده است. از این قسمت اکنون چیزی بر جای نیست.

ب- در ضلع شمالی مسجد، سالنی همراه با منبر و محراب و چایخانه و سایر ملزومات ساخته بودند که می شد در تمام طول سال از آن استفاده کرد. از این سالن نیز اکنون خبری نیست و سال هاست که تخریب و دو سالن بزرگ جایگزین آن شده است.

ج- بنای سومی که از آن زمان به یادگار مانده و هنوز پا برجا است، سه ایوان در جنوب مسجد با سه دهنه است. دهنه ایوان وسطی که بزرگ تر است، با سقف های گنبدی شکل بلند پوشیده شده و دو ایوان طرفین کوچک تر و دو طبقه است که طبقه فوقانی برای خانم ها مورد استفاده قرار می گرفته است.

درب ورودی این طبقات به ایوان بزرگ باز می شود. نمای روبه روی ایوان با آجر و کاشی هایی زیبا تزئین شده است. این بنا مخصوص مراسم نماز جماعت ظهر و عصر در روزهای تابستان است زیرا ایوان ها در تابستان خنک هستند. پس از نماز نیز عمدتاً مسافران و افراد بازار در آن می نشینند و به گفتگو یا استراحت می پردازند.

امروزه در این ساختمان باشکوه قدیمی دخل و تصرف های ناشیانه ای صورت گرفته است. از جمله اینکه به ایوان ها درب گذاشته و «اِزاره» دیوارها را سنگ کاری کرده اند که چندان با معماری آن سازگار نیست.

د- درب اصلی مسجد که در ضلع غربی قرار دارد همراه با دو سکوی سنگی، دو مناره بلند و باشکوه در طرفین، با کاشی کاری و نمای زیبا، آن را از داخل بازار دیدنی کرده است. ضلع غربی مسجد از درب ورودی تا رسیدن به ایوان های جنوبی، به دو قسمت تقسیم شده است. قسمت داخلی که تأسیسات و نیازمندی های مسجد از قبیل سقاخانه، وضوخانه، انبار، چاه آب، آب انبار و اتاق متولی مسجد در آن قرار دارد. قسمت بیرونی رو به خیابان شامل تعدادی مغازه است که از موقوفات مسجد محسوب می شود.

📌بخشی از کتاب «مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد» به قلم «فضل الله خلیلی»؛ کاری از انتشارات مهر زهرا (س)

مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد

مسجد بازار نجف آباد