تجدید بنای مسجد جامع نجف آباد

سکوهای جلوی درب اصلی مسجد، محل فروش و ساخت ابزار، یراق و بعضی ادوات فلزی مورد استفاده در خانه ها بود. مرحوم عباس مسجدی (سلیمان پور) خادم مسجد که فردی هنرمند بود، علاوه بر اداره امور مسجد، اوقات فراغت خود را به ساخت لوازم خانگی می پرداخت و محل کارش همین جا بود.

ساختمان مسجد از مصالح گران قیمت و تزئینات آن چنانی برخوردار نبود. به نظر می رسد برای بنا و ساختمان مسجد، بودجه چندانی اختصاص نیافته بود. دیوارها، گچ کشی و کف شبستان نیز از گچ پوشیده شده بودند. ستون های شبستان همان طورکه گفته شد، از سنگ، ساروج، خشت وآجر ساخته شده بودند و از ستون سنگی خبری نبود. نقل شده که برای ساختن شبستان به دلیل نبود لوازم کافی، ابتدا برای هر ستون چاهی به عمق حدود سه متر حفر کرده، بنایان به داخل آن شده و با سنگ و آجر، ستونی تا ارتفاع نیم متر از زمین ساخته و بالا می آورده اند. پس از اتمام ستونها، بر روی زمین نشسته و سقف های گنبدی شبستان را ساخته اند. پس از آن کارگران خاک داخل شبستان را کنده و خارج کرده اند. سپس دیوارها با کاه گل وگچ تعمیر شدند. این شیوه معماری و اجرا، مدیون تلاش و هنرنمایی استاد رضا، بنّای هنرمندی بود که در ساخت های سقف های شبستانی معروف بوده است.

متصدیان امور اداره این مجموعه فرهنگی مذهبی، در دهه۴۰ به فکر تجدید بنای آن افتادند. ابتدا جلسات متعدد تشکیل و چگونگی معماری، تامین هزینه و سایر موارد را به دقت مورد بررسی قرار داده و از صاحب نظران نیز در جلسات خود کمک گرفتند. جلسات عمدتاً شبها پس از نماز و روی مهتابی شبستان در اطراف چراغ توری تشکیل می شد و به بحث و مذاکره می پرداختند. تعداد آنها اصولأ بین۱۵ تا ۲۰ نفر بودند. اینجانب نیز به سبب حضور پدرم به عنوان بنّا و معمار، در چند جلسه حاضر بودم. شبی را به یاد دارم که آقای مهندس لُرزاده، مسجدساز معروف را از تهران دعوت کرده بودند. پس از مباحث طولانی پیرامون ابعاد بنا، ایشان آماده طرح و نقشه جدیدی برای این مسجد شد.

حاضران در آن جلسه تا آنجا که به یاد دارم بدین شرح بودند:
مرحوم آیت الله منتظری، حاج آقا حسن آیتی، حاج قربانعلی خلیلی، حاج یدالله انتشاری، غلامحسین حق پرستی، حاج آقا مجتبی آیت، حاج آقا حسن رضویان، حاج شیخ علی محمد پور نمازی و سید عطا الله مرتضوی.

موسسین با کمک مردم به ساخت بنای جدیدی اقدام کردند. ابتدا بتن ریزی ستون های بلند و دیوارکشی اطراف بنا را به پایان بردند. سپس کار بستن قالب سقف ها آغاز و مدتی طول کشید تا آماده بتن ریزی گردید. ابتدا به واسطه جارچی شهر، مرحوم خان پرکنی از کشاورزان و کارگران در خواست کردند که برای بتن ریزی مسجد روز جمعه در محل حاضر شوند.
روز جمعه فرا رسید، بنّاها و معمارانی چون حاج قربانعلی خلیلی(پدرم)، یدالله انتشاری، اسدالله پاینده، حاج قربانعلی پیشکار، ابراهیم امینی و دیگران با بستن دو چوب بستِ دو طبقه، یکی در داخل مسجد و دیگری در خیابان روبه روی گاراژ آیتی، کار بتن ریزی را آغاز کردند. برای ریختن بتن صدها نفر از مردم عاشقانه شرکت کردند. بدون اغراق می توان گفت هر کسی که می توانست کار کند در آن روز حضور پیدا کرد، آنقدر آدم آمده بود که برای بیش از نصف آنها نه کاری وجود داشت و نه جایی. دهها گوسفند اهدایی قربانی شد و آبگوشت مفصلی به کارگران دادند. دو سه ساعت از ظهر بیشتر نگذشته بود که بتن ریزی آن سقف عظیم، به پایان رسید.

📌بخشی از کتاب «مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد» به قلم «فضل الله خلیلی»؛ کاری از انتشارات مهر زهرا (س)

مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد

تجدید بنای مسجد جامع نجف آباد