2. شما به پيامبر اسلام ايمان آورده ايد، اما با سنّت و راه و روش آن حضرت در عمل مخالفت كرده و شريعت آن بزرگوار را ضايع كرده و كشته ايد؛ يعنى به دستوارتش عمل نكرديد، در حالى كه جامعه و مردم ، شما را پيرو پيامبر اسلام مى داند. پس نتيجه ى ايمان شما به رسول عزيز اسلام چه شد؟
3. شما قرآن را خوانديد، اما به آن عمل نكرديد، پس در واقع به قرآن خيانت كرده ايد.
4. شما گفتيد كه از آتش جهنم مى ترسيد، در حالى كه با گناهان و نافرمانى هاى خود از خدا به استقبال آتش جهنم رفته ايد، پس چه شد ترس ‍ و وحشت شما از آتش دوزخ ؟
5. شما گفتيد كه مشتاق بهشت هستيد در حالى كه در هر زمان عملى كه سبب دور شدن از بهشت مى گردد، از شما سر مى زند، پس چه شد اشتياق شما به بهشت ؟
6. شما از نعمت هاى پروردگار و مولايتان بهره مند شديد، اما شكر نعمت او را به جا نياورديد.
7. خداوند شما را به دشمنى با شيطان امر كرد، و در قرآنش فرمود:«شيطان براى شما دشمنى آشكار است ، پس شما هم او را دشمن خود بگيريد» اما شما پنداشتيد كه شيطان دشمن شماست ولى در عمل از او فاصله نگرفتيد و روى نگردانديد، بله به عكس با او دوستى كرديد بدون اين كه مخالفتى با وسوسه ها و دمدمه هاى او داشته باشيد.
8. و هشتمين خيانت دل هاى شما اين است كه عيب هاى مردم را شناسايى و پيدا كرده و علم مى كنيد، اما عيب هاى خودتان را پنهان كرده و خود را خوب جلوه مى دهيد.
«والثّامنة اءنّكم جعلتم عيوب النّاس نصب عيونك و عيوبكم وراء ظهوركم ؛»⁽⁸⁸⁾
شما با اين همه خيانت دل هايتان چه كسى را ملامت و سرزنش ‍ مى كنيد؟
«تلومون من ؟»
شما خودتان سزاوارتر به آن سرزنش ها هستيد.
«اءنتم اءحقّ باللّوم منه ،»
شما با اين خيانت هايى كه در زندگى و درونتان داريد، چگونه دعايتان مستجاب شود؟
فاءىّ دعاء يستجاب لكم مع هذا؟»
در حالى كه شما با دست خودتان درهاى استجابت دعا را بسته ايد، چه كسى را ملامت و سرزنش مى كنيد؟
«و قد سددتم اءبوابه و طرقه »
سپس مولا امير المؤ منين على عليه السّلام آنان و آيندگان را راهنمايى كرد و فرمود:
«فاتّقوا اللّه و اصلحوا اءعمالكم ، واخلصوا سرائركم ، وانهوا عن المنكر فيستجيب اللّه لكم دعائكم ؛»
1. پس تقواى خدا را پيشه كنيد.
2. اعمال و رفتارتان را اصلاح و اسلامى كنيد.
3. و درونتان را اصلاح و خالص كنيد.
4. و نسبت به مظالم و منكرات در جامعه ى خود بى تفاوت نبوده و نهى از منكر كنيد، در آن صورت خداوند دعاى شما را مستجاب خواهد كرد.
بازگشت به خطبه ى پيامبر
پيامبر عالى قدر اسلام در خطبه ى با بركت خود چنين ادامه داد و فرمود:
«فاسئلوا اللّه ربّكم بنيّات صادقة ،
و قلوب طاهرة اءن يوفّقكم اللّه لصيامه و تلاوة كتابه ؛»⁽⁸⁹⁾
نگذاريد ماه مبارك و عزيز و پرفضيلت رمضان بيهوده از دستتان برود و تمام شود.
پيامبر عالى قدر اسلام در خطبه ى با بركت خود به نكاتى بسيار حساس و مهم اشاره كرده است :
1. از خداوند بخواهيد و درخواست كنيد، كه نيازمند بايد از بى نياز لايزال بخواهد.
2. با چه ابزارى بخواهيد؟
3. چه چيزى بخواهى ؟
معمولا خواسته هاى افراد فرق مى كند. بعضى پول و ماشين و زن و زندگى خوب مى خواهند. اينها خوب است و خداوند همه ى اينها را به نوبت مى دهد. اين ها چيزهاى كوچكى هستند، سعى كنيد خواسته هاى مشروع بزرگترى را از خداوند بخواهيد.
يك عده هم پست و مقام مى خواهند. اين را هم نخواهيد، چون اگر خداوند مصلحت بداند مى دهد.
اما يك دسته ديگر هستند كه نه مال دنيا مى خواهند و نه مقام ، بلكه رضايت خدا را مى خواهند.
قرآن پيروان پيامبر عالى قدر اسلام را اين گونه تعريف مى كند و از اين دسته معرفى مى كند كه درخواستشان از خدا رضايت خداوند است :
«محمد رسول اللّه و الّذين معه اءشدّاء على الكفّار رحماء بينهم تراهم ركّعا سجّدا يبتغون فضلا من اللّه و رضوانا سيماهم فى وجوههم ن اءثر السّجود ذلك مثلهم فى التّوراة و مثلهم فى الا نجيل كزرع اءخرج شطاءه فآزره فاستغلظ فاستوى على سوقه يعجب الزّرّاع ليغيظ بهم الكفّار و عد اللّه الذين آمنوا و عملوا الصّالحات منهم مغفرة و اءجرا عظيما#»⁽⁹⁰⁾
محمد پيامبر خداست ، و كسانى كه همراه اويند، در برابر كفرگرايان سرسخت هستند و ميان خود مهربان . آنان را ركوع كنندگان و سجده كنندگان مى نگرى كه از خدا فزون بخشى و خشنودى [ او را ] مى جويند. نشانه هايشان در چهرهايشان بر اثر سجده ها [نمايان ] است . اين است وصف آنان در تورات ، و وصف آنان در انجيل همچون كِشته اى است كه جوانه ى خود را برآورده و آن را نيرومند ساخته تا ستبر گرديده و [به گونه اى ] بر ساقه هايش ايستاده است كه كشاورزان را به شگفت مى آورد. [آرى ، خدا ايمانداران را اين سان نيرو بخشيد] تا به وسيله ى آنان كفر گرايان را به خشم آورد. خدا كسانى از آنان را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند، به آمرزش و پاداشى شكوهبار وعده داده است .
پس در اينجا پيامبر عزيز اسلام مى فرمايد: اولا از خداوند منّان حاجت هايتان را بخواهيد.
ثانيا با نيّت خالص و دل سالم و صادق بخواهيد.
ثالثا از خداوند درخواست كنيد كه شما را به گرفتن روزه و تلاوت قرآن و انس با قرآن كريم در ماه رمضان موفق كند.
خداوند در داستان حضرت شعيب پيامبر عليه السّلام از زبان آن بزرگوار چنين مى فرمايد:
«إ ن اءريد إ لّا الا صلاح ما استطعت و ما توفيقى إ لّا باللّه عليه توكّلت و إ ليه اءنيب #»⁽⁹¹⁾
من جز اصلاح امت و به سامان آوردن كارها تا جايى كه بتوانم چيزى نمى خواهم ، و موفقيت من تنها به يارى خداست . بر او اعتماد نموده ام و به سوى او باز مى گردم .
پس شما هم از خدا موفقيت بخواهيد تا شما را موفق كند به گرفتن روزه و تلاوت قرآن كريم .
تاءثير روزه در جسم و جان
روزه در بهبود زندگى انسانها نقش مهمى دارد.
قرآن كريم در اين مورد بيان زيبا و ارزشمندى دارد كه در سوره ى بقره مى فرمايد:
«و اءن تصوموا خير لكم إ ن كنتم تعلمون# »⁽⁹²⁾
و روزه گرفتن [ گرچه مشكل باشد ] براى شما بهتر است ، اگر [ رهاورد آن را ] بدانيد.
پس روزه بگيريد كه به نفع شماست ، يعنى در تنظيم زندگى و سلامت جسم تان مفيد است ، و در سلامتى فكرتان نيز مؤ ثر است .
در آيه ديگرى دارد كه :
«و استعينوا بالصّبر و الصّلاة و إ نّها لكبيرة إ لا على الخاشعين# »⁽⁹³⁾
و از شكيب و نماز يارى بجوييد، و راستى كه اين [كار] جز بر فروتنان [بس ] گران است .
پس قرآن دستور مى دهد كه براى پيروزى ، از دو چيز استمداد و كمك بگيريد:
1. نماز،
2.روزه .
براى موفقيت و پيروزى در برابر مشكلات ، از اين دو نيروى مهم معنوى يارى بگيريد، و در اين آيه ى مباركه مفسرين بزرگوار ما، صبر را به معناى روزه تفسير كرده اند؛ چرا كه خطرهاى زيادى ما را تهديد مى كند كه مهم ترين آن خطرها در زندگى وجود خود شيطان است ، هر لحظه شيطان در كمين است ، تا انسانهاى مؤ من و درست كردار را شكار كند.
توشه ى نجات بخش جسم جان
پيامبر بزرگوار اسلام از اهميت و فضيلت روزه سخن گفت ، و در تاءثير آن در ساختار فكر و انديشه ى فرد و اجتماع و ايجاد رابطه ى عاطفى و انسانى در بين انسانها بيانات مهمى ايراد كرد.
او بيان فرمود كه : فرداى محشر روزه و روزه دارى سبب نجات انسان از عذاب الهى مى شود، و نيز وسيله ى رسيدن به وادى رحمت و نعمت بى انتهاى خدا به خوبان ، يعنى همان بهشت جاويدان مى گردد.
لازم است از ديدگاه روايات و منابع پر بركت دينى الهام گرفته و از وحى الهى و سخنان خاندان عصمت و طهارت در اين مورد توشه برگيريم .
پيش از هر چيز در اين مورد گوش جان مى سپاريم به روايتى از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم در زمينه ى بركات معنوى و فضائل عظيم و نورانيتى كه روزه در وجود انسان ايجاد مى كند. آن حضرت در اين باره فرمود:
«فإ ذا تمّ ثلاثون يوما كتب اللّه لكم بكلّ يوم مرّ عليكم ثواب اءلف شهيد،
و اءلف صدّيق ، و كتب اللّه لكم عبادة خمسين سنة ،
و كتب لكم برائة من النّار،
و جوازا على الصّراط،
و امانا من العذاب ؛»⁽⁹⁴⁾
وقتى سى روز روزه را گرفتيد، در خاتمه ى رمضان خداى مهربان براى هر روز روزه ى شما ثواب هزار شهيد و هزار صدّيق و عبادت پنجاه سال عمر و برائت از عذاب جهنم و جواز عبور از پل صراط و امان نامه از عذاب قيامت را براى شما مى نويسد و مقرر مى كند.
يعنى در يك ماه ، ثواب سى هزار شهيد و سى هزار صديق و هزار و پانصد سال عبادت ، همه اينها تشويق است از سوى خدا.
مثلا يك كارگر دو هزارتومان در روز مزد اوست ، اما كارفرما مى بيند اين كارگر بسيار كار خوبى كرده و نه تنها از بغل ساعات كار كم نكرده ، بلكه اضافه هم كار كرده است ، و موقع تعطيل كار، ابزار كار را هم تميز كرده و در جاى خود حفظ كرده است . زودتر از وقت آمده و ديرتر تعطيل كرده است .
آرى ، صاحب كار و كارفرما از اخلاص و تلاش اين كارگر خيلى خوشش ‍ آمده است . اين كارگر را غير از مزدش تشويقى هم مى دهد. تصوّر كنيد حالا اين تشويق كننده خداى بخشنده باشد. هر چه بخواهد مى دهد. البته اينها غير از حقوق مستمرى است . به همين جهت اگر كسى چهل و پنج سال عمر كند و سى سال روزه بگيرد، ثواب نهصد هزار شهيد، و نهصد هزار صديق ، و چهل و پنج هزار سال عبادت ، و كارت برائت از آتش جهنم ، و نامه ى عبور از پل صراط، و امان نامه از عذاب خدا در قيامت را به او كه روزه گيرنده است مى دهند.
ماه رمضان يا پل ارتباط براى اصلاح دو امر مهم
ماه رمضان بهترين وسيله و ارتباط است براى اصلاح و سازندگى دو كار مهم :
1. اصلاح نفس ،
2. اصلاح جامعه .
ماه رمضان ، ماه خودسازى است . به سخن عالم آل محمد حضرت امام صادق عليه السّلام در تاءثير معنوى روزه و كاربرد آن در ايجاد روح و روان سالم در تن سالم عنايت كنيد كه فرمود:
«من صام يوما فى الحرّ فاءصاب ظماء و كّلّ اللّه به اءلف ملك يمسحون وجهه و يبشّرونه حتّى اذا افطر؛»⁽⁹⁵⁾
امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس در هواى گر يك روز را روزه بگيرد و رنج و تشنگى روزه داريش او را برنجاند، خداوند مهربان هزار ملك را مامور مى كند تا چهره ى او را با ملاطفت و محبت دست بكشند، و تا هنگام افطار به او مژده ى رستگارى و بهشت بدهند.
افق بلند معنويت در پرتو روزه ى رمضان براى روزه چه نمايش زيبا و قشنگى دارد، كه عطر بركات آن جان آدمى را صفا و قوّت مى بخشد.
اين روزه است كه در اصلاح نفس و خودسازى اثر عظيمى دارد، تا جايى كه انسان را از خطر شيطان نجات مى دهد؛ همان شيطانى كه به تعبير كلام وحى يا قرآن كريم خطرناك ترين دشمن انسان به شمار مى آيد.
اينك در اين باره به نواى روح بخش آيات قرآن دل بدهيد كه مى فرمايد:
«الشّيطان يعدكم الفقر و ياءمركم بالفحشاء و اللّه يعدكم مغفرة منه و فضلا و اللّه واسع عليم# »⁽⁹⁶⁾
شيطان شما را [به هنگام تصميم به بخشش ،] از تهيدستى مى ترساند و شما را به زشتكارى فرمان مى دهد؛ اما خدا شما را به آمرزشى از جانب خود و بخششى [بسيار]نويد مى دهد؛ و خدا گشايشمند و داناست .
حال آيا اين فقر، فقر فرهنگى است يا فقر اخلاقى ؟ فقر اقتصادى است ؟ يا همه ى انواع و اقسام فقر و فلاكت ؟
قرآن مى فرمايد:
«يا اءيّها النّاس كلوا ممّا فى الاءرض حلالا طيّبا و لا تتّبعوا خطوات الشّيطان إ نّه لكم عدوّ مبين#
إ نّما ياءمركم بالسّوء و الفحشاء و اءن تقولوا على اللّه ما لا تعلمون#
و إ ذا قيل لهم اتّبعوا ما اءنزل اللّه قالوا بل نتّبع ما اءلفينا عليه آباءنا اءولو كان آباؤ هم لا يعقلون شيئا و لا يهتدون# »⁽⁹⁷⁾
اى مردم ! از آنچه در زمين است ، حلال و پاكيزه را بخوريد، و از گام هاى شيطان پيروى نكنيد؛ چرا كه او دشمن آشكار شماست .
او شما را تنها به بدى و زشتى فرمان مى دهد؛ و [وادارتان مى سازد] آن چه را كه نمى دانيد، به خداى يكتا بربنديد.
روزه و مبارزه ى با شيطان
پس ، روزه ى ماه رمضان انسان روزه گير و مؤ من را از خطر موجود خطرناكى چون شيطان حفظ مى كند.
پيامبر عزيز اسلام فرمود:
«الا اءخبركم بشى ء إ ن اءنتم فعلتموه تباعد الشّيطان منكم كما تباعد المشرق من المغرب ؟
قالوا: بلى ،
قال صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم : اءلصّوم يسوّد وجهه ؛»⁽⁹⁸⁾
آيا مى خواهيد به شما خبر دهم به عملى كه اگر انجام دهيد، شيطان از شما به فاصله ى مشرق تا مغرب دور مى شود؟
عرض كردند: بلى يا رسول اللّه .
فرمود: روزه بگيريد كه روزه چهره ى شيطان را سياه مى كند.
روزه انسان را به جايگاه بلند رحمت و مغفرت الهى متصل مى كند، البته به شرطى كه با اخلاص و به خاطر اجراى فرمان خدا و به ويژه به عشق خداوند متعال باشد، نه در حال و هواى چيزهايى ديگر.
اثر معنوى روزه در ساختار فكرى و روحى انسان
يكى از اثرات سودمند و سازنده ى روزه آن است كه آشوب و وسوسه ها و فتنه هاى دل را مى زدايد.
روزه ى با اخلاص ، قلب و روح انسان را صاف كرده و صيقل مى دهد، تا آنجايى كه حضرت امام صادق عليه السّلام از قول حضرت مولاى متقيان امام على عليه السّلام فرمود: روزه ى ماه رمضان و سه زور در هر ماه ، فتنه و وسوسه هاى دل را مى برد. در آن صورت آن دل پايگاه و فرودگاه نور و رحمت و مغفرت الهى مى گردد، چون اين لياقت و شايستگى براى او حاصل مى شود.
«عن اءبى عبد اللّه عليه السّلام قال : قال امير المؤ منين عليه السّلام : صيام شهر الصّبر و صيام ثلاثة اءيّام فى كلّ شهر يذهب بلابل الصّدر؛»⁽⁹⁹⁾
و باز رئيس مذهب شيعه حضرت امام صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم نقل مى كند كه آن بزرگوار چنين فرمود:
«قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و اله و سلم : من صام يوما تطوّعا إ بتغاء ثواب اللّه وحبت له المغفرة ؛»⁽¹⁰⁰⁾
كسى كه به خاطر اجراى فرمان خدا رسيدن به مقام محبوب و براى به دست آوردن رضايت معشوق روزه بگيرد، بخشش و رحمت خدا بر او واجب مى گردد.
يك وقت شما فرمان فلان آقا را مى بريد، به خاطر انتظاراتى كه از او داريد، پارتى ات بشود و يا كمكى مادى بنمايد، و امثال آن ، اما يك وقت فرمانش را مى بريد به خاطر عظمت او، چون عاشق او هستيد و دوستش داريد فرمانش را با جان مى خريد. انسان روزه دار چنين است .
مثل ميثم تمار، درخت خرمايى كه بايد با آن درخت به شهادت برسد، آن درخت را آبيارى كرده و به عشق شهادت و اجراى پيمان وفا در راه ولايت امام على عليه السّلام آن درخت را زيارت مى كند.
به هر حال روزه ويژگى ها دارد و روزه دار به آن مقام ويژه مى رسد چنان كه پيامبر عزيز اسلام فرمود:
«قال اللّه تبارك و تعالى : كلّ عمل إ بن آدم هو له غير الصّيام هو لى و اءنا اجزى به ؛»⁽¹⁰¹⁾
هر كار و هر عبادت فرزند آدم براى خودش هست ، مگر روزه ى او كه روزه براى من است و من جزايش را خواهم داد.
علما و بزرگان چنين تفسير كرده اند كه چون در روزه اخلاص بيشترى است و كمتر ريا و خودنمايى در آن است ، هم معمولا ديگران متوجه روزه بودن انسان نمى شوند و هم روزه دار تحمل سختى بيشترى مى كند و آب و غذا و انواع ميوه ها را مى بيند و بوى آنها را مى شنود و تحريك مى گردد، اما به خاطر روزه لب نمى زند، اين كار سخت است و تحمل و خويشتن دارى لازم دارد، لذا در برابر تحمل آن سختى ها و فشارها آن جايگاه ويژه و اثرات ارزشمند هم در انسان شكل مى گيرد.
مقام مخصوص روزه دار
پيامبر بزرگوار اسلام فرمود:
«إ نّ للجنّة بابا يدعى الرّيان لا يدخل إ لّا الصّائمون ؛»⁽¹⁰²⁾
براى بهشت خدا يك درب ورودى مخصوصى است به نام «ريّان »، كه جز روزه دارها كسى از آن وارد بهشت زيباى خداى مهربان نمى شود.
آن قدر ماه مبارك رمضان اهميت دارد و روزه در آن ارزش و فضيلت براى صاحبش ايجاد مى كند كه يك عمل خير هفتاد برابر مى شود.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم فرمود:
«و من اءدّى فيه فريضة من فرائض اللّه كان كمن اءدّى سبعين فريضة ؛»⁽¹⁰³⁾
كسى اگر واجبى از واجبات الهى را در ماه مبارك رمضان انجام دهد، مثل كسى است كه هفتاد مرتبه آن واجب را در عمر خود انجام داده است .
روزه و روزه دارى توكّل و اعتماد انسان را به خدا قوى تر مى كند.
يكى از مؤ منين نقل مى كرد كه قبل از اينكه رمضان بيايد براى تنگى نفسى كه داشتم روزى دوبار بايد از دستگاه تنفس استفاده مى كردم . هم دلم مى خواست روزه ام را بگيرم و هم از تنگى نفس و استفاده نكردن آن ابزار ناراحت بودم .
مرتب دلشوره داشتم و نگران بودم كه چه مى شود؟ رمضان آمد و به خدا توكّل كردم و روزه را گرفتم ، و نه تنها در روز احتياج به آن دستگاه پيدا نكردم ، كه خيلى بهتر شدم .
بله ، برادر و خواهر، شما يك قدم خالصانه به طرف خدا برو خداوند هم لطف مى كند.
در اينجا جاى يك تذكر به جايى است و آن اينكه : وجود اعتماد در جامعه ، نعمت گرانبهايى است و بر همه لازم و واجب است تا اعتماد را از بين نبرند، كه همه خسارت مى بينند.
تلويزيون فيلمى را نشان مى داد كه در مجموع اثر تربيتى اش جالب است ، و آن اينكه : جوانى به نام «فضيل » سركرده ى دزدها بود. شخصى كيسه اى كه حاوى هزار سكّه ى زر بود، به عنوان امانت به او سپرد و بعد فهميد كه او رئيس دزدهاست .
آمد كيسه خود را طلب كرد و «فضيل » هم كيسه زر را به او تحويل داد. رفقا و دوستانش اعتراض كردند كه چرا كيسه زر را پس دادى ؟
او در جواب گفت : چون او به من اعتماد كرده بود.
بنابراين ، نقش روزه در سازندگى انسان مخلص و متعهد قطعى است . روزه انسان را هم از انحراف و فساد اخلاقى حفظ مى كند و هم در آخرت از عذاب خدا.
كلام بلند و اميدوار كننده ى عالم آل محمد حضرت صادق عليه السّلام را عنايت كنيد كه از رسول خدا نقل مى كند كه فرمود:
«اءلصوم جنّة ، اى ستر من آفات الدّنيا،
و حجاب من عذاب الآخرة ؛»⁽¹⁰⁴⁾
روزه پوشش انسان در برابر انحرافها و سوء رفتارهاى اخلاقى ، و مايه نجات انسان از عذاب آخرت است .
به لحاظ همان جايگاه ويژه اى كه روزه دارد، روزه دار هم به بركت گرفتن روزه در پيشگاه خداوند عزت پيدا مى كند و در سايه ى آن به مقامى مى رسد كه دعا و خواسته هايش را خداوند مى پذيرد. اين لياقت و شايستگى را به بركت گرفتن روزه در پيشگاه خدا پيدا مى كند.
در همين رابطه ، حديث ارزشمندى داريم كه متن آن چنين است كه پيامبر عزيز اسلام فرمود:
«دعوة الصّائم تستجاب عند إ فطاره ؛»⁽¹⁰⁵⁾
دعاى روزه دار به هنگام افطار مستجاب است .
و نيز فرمود:
«قال النّبى صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم : لا تردّ دعوة الصّائم ؛»⁽¹⁰⁶⁾
دعاى روزه دار در پيشگاه خداوند ردخور ندارد.
مولاى متقيان حضرت امام على از رسول خدا صلى اللّه عله و آله و سلم چنين نقل كرده است :
«اءربعة لا تردّ لهم دعوة و يفتح لهم ابواب السّماء، و يصير إ لى العرش :
دعاء الوالد لولده ،
و دعاء المظلوم على من ظلمه ،
و دعاء المتعتمر حتّى يرجع ،
و دعاء الصّائم حتّى يفطر؛»⁽¹⁰⁷⁾
چهار دسته دعايشان بر نمى گردد، يعنى مستجاب مى شود تا حدى كه درهاى آسمان براى آنها باز گرديده و به جايگاه عرش الهى مى رسد. اين چهار دسته عبارتند از:
1. دعاى پدر و مادر در حق فرزند،
2. نفرين مظلوم عليه ظالم ،
3. كسى كه به قصد عمره به مكه مشرف گرديده تا برگردد؛
4. دعاى شخص روزه دار تا وقتى كه افطار كند.
روزه يا وسيله ى تقرب پيامبران به خدا
جايگاه روزه در جهت بالا بردن فضيلت و ارزش انسان در پيشگاه خداوند به قدرى رفيع و بلند است ، كه حتى پيامبران و سفراى آسمانى نيز به وسيله ى روزه تلاش مى كردند تا به مقام قرب الهى نائل شوند. همه ى پيامبران به نحوى نه تنها روزه ى واجب بلكه روزه هاى مستحبى مى گرفتند، كه در اين جا به چند نمونه اشاره مى كنيم .
1. مردى از «ابن عباس » از روزه سؤ ال كرد، و او در جواب گفت :
«إ ن كنت تريد صوم داود عليه السّلام فإ نّه كان من اءعبد النّاس ،
و اءسمع النّاس ، و كان يقرء الزّبور بسبعين صوتا،
و كان إ ذا بكى على نفسه ، لم يبق دابّة فى برّ و لا بحر إ لا استمعن لصوته
و يبكى على نفسه ،
و كان يصوم يوما،
و يفطر يوما؛»⁽¹⁰⁸⁾
اگر مى خواهى سبك روزه حضرت داود عليه السّلام را بدانى ، آن بزرگوار عابدترين مردم و مطيع ترين بنده براى خدا بود.
او كتاب زبور را به هفتاد صوت قرائت مى كرد، و هر وقت از ترس پروردگار و بر حال خودش گريه مى كرد، چنان منقلب مى شد كه هر جنبنده اى در خشكى و دريا از صوت حزين و ناله ى او به گريه مى آمد. او در تمام سال يك روز روزه مى گرفت ، و يك روز افطار مى نمود.
به دنبال اين سؤ ال و جواب «ابن عبّاس » گفت :
«و إ ن كنت تريد صوم إ بنه سليمان عليه السّلام ، فإ نّه كان يصوم من اوّل الشّهر ثلاثة ، و من وسطه ثلاثة ،
و من آخره ثلاثة ؛»⁽¹⁰⁹⁾
اگر مى خواهى بدانى حضرت سليمان عليه السّلام چگونه روزه مى گرفت ، آن حضرت در تمام سال ، اول هر ماه سه روز، وسط هر ماه سه روز و آخر هر ماه سه روز را روزه مى گرفت .
و به دنبال آن افزود:
«و إ ن كنت تريد صوم عيسى عليه السّلام ، فإ نّه كان يصوم الدّهر،
و يلبس الشّعر، و ياءكل الشّعير؛»
و اگر مى خواهى روزه حضرت عيسى عليه السّلام را بدانى چگونه بوده است ، آن بنده ى مطيع خدا، تمام سال را روزه مى گرفت ، و پشمينه مى پوشيد، و از نان جو استفاده مى نمود.
و باز «ابن عبّاس » گفت :
«و إ ن كنت تريد صوم امّه مريم عليها السلام ، فإ نّها كانت تصوم يومين ، و تفطر يوما؛»
اگر مى خواهى بدانى مادر حضرت عيسى عليه السّلام حضرت مريم چگونه روزه مى گرفت ، آن بانوى پاكدامن دو روز روزه مى گرفت و يك روز افطار مى كرد.
و نيز «ابن عبّاس » افزود:
«و إ ن كنت تريد صوم النّبىّ صلّى اللّه عليه و آلهِ و سلّم ، فإ نّه يصوم ثلاثة ايّام من كلّ شهر و يقول : هنّ صيام الدّهر؛»⁽¹¹⁰⁾
پيامبر عزيز اسلام بنده ى برگزيده بارگاه خدا بود و او در هر ماه سه روز روزه مى گرفت و مى فرمود اين سه روز در هر ماه ، ثواب روزه تمام سال را دارد.
گفتنى است كه ظاهرا اشاره به همان اول و وسط و آخر هر ماه مى باشد.
افزون بر آنچه آمد،از امام صادق عليه السّلام روايتى به اين مضمون نقل شده است كه بسيار زيبا و روح بخش است و نشان مى دهد كه روزه وسيله ى تقرب به پروردگار و راه اصلاح نفس و رسيدن به مقامات عالى معنوى و الهى است .
«عن جعفر بن محمّد عليهما السّلام اءنّه قال : ثلاثة من روح اللّه :
التّهجّد من اللّيل بالصّلواة ،
و لقاء الا خوان ،
والصّوم ؛»⁽¹¹¹⁾
سه چيز است كه از مهر و لطف الهى است و در انسان معنويت ايجاد مى كند و صافى باطن مى آورد و دل و قلب را روشن كرده و نورانيت مى بخشد:
1. نماز شب ،
2. ملاقات با برادران دينى ،
3. روزه گرفتن .
تا آنجايى جايگاه روزه بلند و بالاست كه حتى افطار دادن به روزه دار هم براى انسان عظمت و عزت و ارزش و فضيلت در پيشگاه پروردگار عالم مى آورد:
از رسول خدا نقل شده است كه فرمود:
«من اءفطر فيه صائما كان له مغفرة لذنوبه ،
و عتق رقبة من النّار؛»⁽¹¹²⁾