پولی که نجف آبادی ها، موقع زایمان می دادند
نهادهای آموزشی مراحل نخستین، در اختیار مکتب‌دارانی بود که به شیوه سنتی مرسوم، وظیفه‌ی تعلیم و تربیت را به‌عهده داشتند. یادگیری در این مکتب‌ها به زور رونویسی بسیار، تمرین بی‌اندازه و حفظ نقش کلمات همراه با تنبیهات بدنی میسر می‌شد.
زجر و آزار معلم نسبت به اطفال به‌اندازه‌ای بود که مرخص‌کردن آنها از چنگ معلم، ثواب بزرگی شناخته شده بود. دردها دوا می‌کرد و حاجت‌ها روا می‌ساخت. مثلاً اگر زنی که در حال وضع حمل بود و کار به سختی می‌کشید، فوراً اطرافیان زائو، پولی به یکی از این مکتب‌داران می‌دادند که مکتب را تعطیل کند و شاگردان را مرخص کند تا به‌خوشی این آزادشدگان، خدا به مریض آنها رحم کند و از شکنجه زایش آسوده شود.
*بخشی از رسالۀ دیاریۀ «خوراکوشک»، ویراست پُر و پیمانی از دیباچۀ دیار نون. به قلم «علی یزدانی». کاری از انتشارات مهر زهرا (س)
کتاب خوراکوشک
