مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد
رختشوی خانه های قدیمی نجف آباد
1- رختشوي خانه اي به نام «رجب»که باني و واقف آن فردي از طايفه حاج صادقيان بوده است، يک چهارديواري به ابعاد تقريبي 8 در 6 متر بر روي جوي آبی که از روبه روي حوزه علميه الحجه (در خیابان امام) رد می¬شده است.
قبرستان های نجف آباد
بنابر آنچه نقل شده و ترتيب زماني، مي توان قبرستانهاي شهر را كه امروزه آنها را آرامستان مي نامند (شايد چندان هم جاي آرامي براي همه آدم ها نباشد) را به شرح زیر تقسیم بندی کرد:
مصدومیت «خرکی» در حمام زنانه نجف آباد
مادر خدا بيامرزم نقل کرد که «يکي از روزهاي پائيز رفته بودم حمام، پس از شستشو، دلاک و کيسه صابون، عازم خزينه شدم تا خودم را شستشوي نهائي بدهم و خارج شوم. وارد خزينه شدم، چند تا زن ديگه هم داخل خزينه بودند از سقف خزينه نور مختصري محيط را روشن مي کرد.
تخریب قدمگاه در نجف آباد
درسالهاي1313 به بعد که شهرداري تشکيل گرديد، به جهت تعريض خيابان و گشودن خيابانهاي شيخ بهايي جنوبي، شمالي و احداث ساختمانهاي اداري جديد بناي قدمگاه تخريب شد. مسئولين براي ايجاد ادارات جداگانه و ساخت فلکه به سبک جديد تصميم به خراب کردن عمارت قدمگاه گرفتند.
قدمگاه نجف آباد
در ميانه ميداني که ابنيه صفوي در شمال و جنوب آن قرار داشتند (چهار راه شهرداري) ساختمان چهارطاقي نسبتاً بزرگي با سقف گنبدي شکل به نام «قدمگاه» وجود داشته که در محل نزول اشتران کاروان هداياي صفوي به نجف اشرف قرار گرفته است.
بنیانگذاری نجف آباد
شاه عباس صفوي در سال 1000 هجري قمري پايتخت خود را از قزوين به اصفهان منتقل کرد. او به منظور ايجاد سپر امينتي براي پايتخت، تامين مايحتاج زراعي و دامي هزاران سپاهی و کارگزار دولتی و ساخت ادوات نظامي، شهر نجف آباد را بنيان گذاشت. اين تصميم به همت شيخ بهايي جامه ي عمل پوشيد.
حمام کهنه نجف آباد
دو باب حمام قديمي در خيابان حافظ در پشت ساختمان بانک ملي مرکزی قرار داشت که اکنون تخريب و پارکينگ اتو مبيل ها شده است. بنا بر نقل قولی قديمي این حمام ها به همراه مسجد کوچکي در کنار يکديگر، از اولين بناهایي بوده اند که به دستور شيخ بهائي و در زمان صفويه در جنوب قلعه مسکوني قصبه نو بنياد نجف آباد بنا شده بود.
آسیاب های نجف آباد
اگر از محل آفتابي شدن قناتهاي نجف آباد در60 كيلومتري غرب آن به سمت شهر حركت كنيم، بر روي هر قنات و در هر روستايي، حداقل يك آسياب آبي را مشاهده مي كنيم. اين آسيابها وظيفه خرد كردن گندم و تهيه آرد ساكنان روستاهاي كرون را عهده دار بوده اند كه اكنون خرابه هايي از آنها موجود است.
حمام میدان در نجف آباد
آنچه را که پيرمردها هنوز به ياد دارند و تعريف مي کنند، خاطرات آنها از حمام ميدان است که اکنون تخريب و به پاساژ سجاد تبديل شده است. اين حمام از بناهاي ثانويه نجف آباد به همراه مسجد ميدان (جامع) بوده که در زمان سلطان حسين صفوي ساخته شده است.
قلعه و برجهای دو قلوی آقا غلامعلی (صفا) در نجف آباد
در محله ياور نجف آباد (نبش خيابان شريعتي فعلي) ابتداي كوچه صفا، دو برج دو قلوي چهار گوش دركنار يكديگر در دو خانه متروکه، در کنار مسجد و حمام قديمي صفا قرار دارد. اين دو سازه قديمي با شکوه از فاصله زيادي به چشم مي خورند.
روضه حاج غلامحسین معینی در نجف آباد
آقاي معيني بر پايي مجلس روضه خواني و ذكر مصائب اهل بيت را از دير باز در دستور كار خود قرار داده بود. مجلس عزاداري را ابتدا از منزل كوچك خود در كوچه شاه چنار در ماه محرم شروع و سپس با ساختن خانه جديد (حسينيه کنوني معيني) در ضلع جنوبی باغملی در حدود سال 1310 شمسی، این مراسم را در این نقطه ادامه داد.
قلعه بلمچه در نجف آباد
روستاي بلمچه در شمال شهر نجف آباد و در جنوب پادگان شهيد منتظري قراردارد. ابتدايي ترين واحد يكجا نشيني، قبل از احداث نجف آباد اين روستا و دامنه كوه هاي شمالي بوده است. زرتشتيان مهاجر ابتدا چشمه اي را تبديل به اولين قنات با هجده حلقه چاه در اين محل نمودند كه هنوز هم آب آن، مزرعه بلمچه را مشروب مي سازد.
