دين و وجدان
مرحوم آيت الله حاج شيخ عباس طهرانى (طاب ثراه)
- فهرست مطالب -
تذكر و تشكر سر آغاز بخش اول : پيرامون مبدء اعلى قدم اول : اثبات مبداء اعلى - اصل اولى انكار ناپذير اولين مرتبه ايمان بغيب قدم دوم : آيا مى توان بكنه واجب الوجود رسيد؟ ادراك هر چيزى نمونه اى از آن چيز ميخواهد قدم سوم : امتياز انواع و مسئوليت خاص انسان قدم چهارم : صفات سلبى خدا چگونه ثابت مى شود دو نوع وجود و دو نوع آثار چرا وجود خدا ذاتى و سرمدى است نه عرضى و فانى چرا مركب نيست ؟ چرا محدود نيست ؟ چرا جسم نيست ؟ چرا مرئى نيست ؟ چرا متعدد نيست ؟ چرا حال و محل نيست ؟ چرا جوهر و عرض نيست ؟ قدم پنجم : صفات كمال خدا چگونه ثابت مى شود قدم ششم : صفات كمال خدا را از چه راهى بشناسيم ! علم و قدرت شبه طبيعى يا نخستين اثر حيات پيدايش اختيار يا مزيت اولى و اصلى انسان چگونگى استقلال يا مبدء بلوغ و تكامل انسان ريشه اين صفات كمال كجاست ؟ چرا حق تعالى بى معانى است ؟ قدم هفتم : صفت اختيار حق تعالى چگونه ثابت ميشود صفت اختيار خدا قديم است ولى اراده اش حادث است قدم هشتم : كمالات خدابطور كلى چگونه است ؟ قدم نهم : صفت حكمت خدا و مفهوم وسيع و حيرت انگيز آن صفت حكمت صفات ديگر را محدود ميكند قدم دهم : پرسش و پاسخ مطالب وجدانى منحصر باين نيست قدم يازدهم : عدالت خدا چگونه ثابت ميشود؟ قدم دوازدهم : توجيه غلطى كه اشاعره براى عدالت ميكنند. و نتيجه هاى باطلى كه بر اساس اين توجيه ها براى انكار عدالت خدا ميگيرند ميگويند در ماهيت عدالت و ظلم و مفهوم غير هست فاسدترين عقايد باطل پس بگويند كه خدا باشگاه زور آزمائى ظالم پرورى ساخته است معناى حقيقى عدالت و ظلم فرق بين حكمت و عدالت قدم سيزدهم : جود و افاضه ، ذاتى حق تعالى است فرق بين جود و سخاوت قدم چهاردهم : چگونگى انتساب صفات حق بذات حق قدم پانزدهم : صفات فعل و صفات ذات بخش دوم : پيرامون ارتباط مبداء اعلى با انسان و ساير مخلوقات قدم شانزدهم : دستگاه توليد و تاءثير موجودات بى اراده و اختيار موجود مضطر همانطوريكه از خودش اراده اى ندارد همينطور از خودش فعلى ندارد. فاعلهاى طبيعى مانند ماشينهاى صنعتى است ملائكه يا قواى زنده و با اراده برهان نميتواند با وجدان معارضه كند قدم هفدهم : اقسام اراده در موجودات با اراده و اختيار چهار احتمال احتمال درست قابل قبول قدم هيجدهم : اشكال و پاسخ حل اشكال مهم مثال روشن بحث در مورد خدا نيز چنين است اراده تبعى ثانوى اشكالات ديگر را هم حل ميكند. قدم نوزدهم : تذكر چند موضوع لازم ملاك پيروزى و شكست قدم بيستم : نتيجه چند قدم گذشته اين بخش قدم بيست و يكم : مدارك بحث - حديثهاى روشن فقط دوراه افراط و تفريط را مى پيمايند حديثهاى مورد نظر - حديث شريف اول قدم بيست و دوم : درباره اصل طينت ؛ و اختيارى بودن سعادت و شقاوت اختلاف صفتها و طبيعتها و اختلاف آثار آنها منشاء اختلاف طينتها و طبيعتها مطلب دوم آيا ملكات و صفات انسان قابل تغيير هست يا ذاتى و قابل تغيير نيست طينت ذاتى نبوده و قابل تغيير است معناى خبر معروف الشقى شقى فى بطن امه ، و السعيد سعيد فى بطن امه پيچيده ومجمل نيست . طينت باعث اضطرار و سلب اختيار نيست قدم بيست و سوم : درباره روايات طينت ؛ و مفهوم محكم و متشابه معناى محكم و متشابه چيست تقيه يا يك علت روايات متشابه روايات طينت نوعا از روى تقيه بوده سه نوع طينت قدم بيست و چهارم : تحقيق جالبى درباره مصاديق ((امر بين الامرين )) مصداق اول امر بين الامرين ؛ در ارتباط واجب و ممكن حساب خلقت از حساب صنعت جداست تعبيرهاى جالب در سخنان على (عليه السلام) مصداق دوم امر بين الامرين در ارتباط صفات ممكن با صفات واجب مصداق سوم امر بين الامرين در توصيف ذات حق بصفات : آيا اتصاف ذات ؛ بصفات است يا سلب ضد از ذات است ؟ مصداق چهارم امر بين الامرين در تركيب ماده و صورت و اتحاد جنس و فصل معيت درعين غيريت و غيريت در عين معيت مصداق پنجم امر بين الامرين در قوه كه مرتبه ضعيف از وجود است . مصداق ششم امر بين الامرين در امور اعتقادى و اخلاقى و عبادى سه دسته از صراط مستقيم منحرفند بخش سوم : پيرامومن عوالم ماوراء الطبيعه و اثبات نبوت عامه و خاصه قدم بيست و پنجم : نظر اجمالى بجهان ديگر قدم بيست و ششم : موجودات نامرئى با ادراك (اجنه ؛ شياطين ، ملائكه) اشاره اى بتاريخچه اجنه و شياطين خواسته هاى شيطان گفتگوئى كه در هنگام خلقت آدم شد عذرهاى مغلطه آميز شيطان دسته هاى مختلف موجودات نامرئى پاره اى از خصوصيات اجنه و شياطين مرحله هاى گوناگون وساوس شيطانى توهم عجيب مقصر اصلى انسانست نه شيطان راه برطرف كردن اذيت هاى اجنه ديگر آيا هر چه محسوس نيست موجود نيست پيرامون ارتباط با موجودات نامرئى نظرى به علم تنويم و نظائرش نتيجه علم تنويم و نظائرش آيا احضار ارواح قابل قبول است چند نمونه از علم تسخير علم شياطين از چه راهى است قدم بيست و هفتم در اثبات نبوت عامه علت اصلى لزوم پيغمبر بشر نمى تواند قوانين سودمند كامل وضع كند چرا بهمه افراد وحى نمى شود چرا مقام پيغمبريرا بافراد خاصى مى دهد قدم بيست و هشتم : در اثبات نبوت خاصه دليل نبوت خاصه ؛ اعجاز است قدم بيست و نهم : معجزه چيست معجزه كار خداست و پيغمبر مجرا است . موجودات تدريجى براى ما تدريجى است ولى براى خدا دفعى است هر موجودى هم بعلت محدثه احتياج دارد و هم بعلت مبقيه ماديين بيچاره هستند قدم سى ام : جهات مختلف اعجاز قرآن و مطالبى درباره علما و حاملان قرآن قرآن يا معجزه زنده جاويدان جهات اعجاز قرآن : اول جهت فصاحت و بلاغت آنست دوم از جهت معارف و معانى قرآنست سوم از جهت قوانين جامع و محكم قرآنست حقيقت تمدن چيست ؟ و اگر نبود افكار دينى نقش عظيم علماى دينى چهت چهارم اعجاز قرآن ، همان خبرهاى غيبى قرآن و پيشگوئيهاى پيغمبر اسلام است امتياز خاص پيشگوئيهاى پيغمبران قدم سى و يكم : نمونه هائى از پيشگوئى پيغمبر اسلام : احاديث و روايات خبرهاى حيرت انگيزيكه پيغمبر بسلمان فرموده قدم و سى و دوم : لزوم عصمت پيغمبران و رمز اختلاف درجات آن پيغمبر بايد، هم از گناه و هم از اشتباه ؛ مصون باشد رمز اختلاف درجات پيغمبران قدم سى و سوم : لزوم اعلميت پيغمبران چرا پيغمبر هر زمانى بايد از همه مردم آنزمان اعلم باشد كيفيت علم انبياء تمدن ، هدف پيغمبران نيست بلكه وسيله است قدم سى و چهارم : فضائل پيغمبر و امتياز قوانين مالى اسلام نمونه اى از فضيلتهاى پيغمبر اسلام . اهميت انفاق در اسلام چرا اسلام زكوه را اجبارى ، و انفاقهاى ديگر را اختيارى كرده است امتياز قوانين معتدل اسلام قدم سى و پنجم : اسلام داراى سلطنت هست نه دولت قوانين اسلام براى يكدسته سودمند نيست علت مهم پيشروى مسلمين نه زور سرنيزه و نه نظام تمدن كاذب قدم و سى و ششم : قرآن تحريف لفظى نيافته ؛ ولى تحريف معنوى يافته تحريفى كه بقرآن نسبت ميدهند چگونه و بچه معنى است ؟ تلاش مذبوحانه ، يا يكى از موجبات اختلاف بين مسلمين قرآن با شرح و قرآن بى شرح دومين قيام منافقين رياست پرست براى نابودى حقيقت اسلام اولين قيام اختلاف آور منافقين رياست براى نابودى باطن اسلام بخش چهارم:پيرامون امامت و ولايت قدم سى و هفتم : اصل امامت و علل اختلاف در آن شفاعت مقاميست براى شفاعت كنندگان آثار و بركات زيارت و توسل به اولياى حق آيا توبه بشفاعت احتياج دارد قدم سى و هشتم : ادله لزوم وصى بعد از هر نبى ، و راه تعيين ، و علائم خاصه اش بهمان دليلى كه پيغمبر لازمست امام نيز لازمست هر پيغمبرى موظفست جانشين تعيين كند امام بايد كرامت و عصمت داشته باشد امامت منصبى جعلى و جزافى نيست سر غيبت امام زمان حالت انتظار براى مسلمانهاى با ايمان ، طبيعى است كشف و كرامت دليل بر حقانيت نيست چرا دعاهاى كافرها و گنهكارها مستجاب ميشود بخش پنجم : پيرامون آخرالزمان قدم سى و نهم : درباره مفهوم آخرالزمان ، و منشاء آن آخرالزمان يعنى چه ؟ آخرالزمان از چه وقت شروع شده علت انحطاط رو بسقوط مسلمين قدم چهلم : درباره وظائف مسلمين در آخرالزمان اجتماعى بودن دين اسلام در همه شرائط نيست
